Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ''ΡΩΣΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ'' ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΣ: Χαράλαμπος Μηνάογλου Διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας, Συγγραφέας

ΣΧΟΛΙΑ: Ο ιστορικός και συγγραφέας Χαράλαμπος Μηνάογλου παρουσιάζει το ιστορικό πλαίσιο και το ιδεολογικό κλίμα επί Τουρκοκρατίας, μέσα από το οποίο γεννήθηκε το Ρωσικό Κόμμα, το μόνο αυτοφυές κόμμα ανάμεσα στούς Έλληνες από τα ξενικά, τα οποία κυριάρχησαν στην μεταεπαναστατική Ελλάδα:

- Ποιες υπήρξαν οι ελληνορωσικές σχέσεις μετά την Άλωση;
- Ποιοι Έλληνες και γιατί πήγαν στην Ρωσία τον 18ο αιώνα;
- Ποιοι ήταν Ρωσόφιλοι, ποιοι Αγγλόφιλοι και ποιοι Γαλλόφιλοι τις παραμονές της Επανάστασης του 1821;
- Πώς και γιατί η κοινή ορθόδοξη πίστη και ο πατριωτισμός των Ελλήνων γέννησαν την αγάπη των Ελλήνων για την Ρωσία;
- Τι προσδοκούσαν οι σκλαβωμένοι Έλληνες τότε και τι σήμερα από τους Ορθόδοξους Ρώσους;

Ενωμένη Ρωμηοσύνη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (16ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 15^ο ΜΕΡΟΣ

7. Επίλογος με Σουλτάν-Θωμά και Σουλτάν-Γιάννη. Αμφότεροι εναντίον των Ελλήνων;

Ο Φοίνικας αναγεννάται υπό τις ζωογόνες ακτίνες του Αγίου Πνεύματος. Το σύμβολο του 1821 αποτυπωμένο από τον αρχηγό της ομώνυμης Εταιρείας Ιωάννη Αντωνίου Καποδίστρια (ΙΑΚ) σε ρολόι – δώρο στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Στην άλλη πλευρά της αλυσίδας: μικρή σφραγίδα και δαχτυλίδι. Μάλλον δεν έκανε τέτοιο δώρο ο Καποδίστριας ούτε στον Κοραή, ούτε στον Τρικούπη που περί το 1860 ερμήνευε με κωμικό τρόπο την επαναφορά των συμβόλων της Φιλικής Εταιρείας το 1829 μετά την «νόμιμη» κατάργηση του 1822

Είδαμε στο προηγούμενο μέρος πώς διαμορφώθηκε η γενικευμένη σύγχυση γύρω από την ταυτότητα των επαναστατών και της Επανάστασης του 1821. Στον 19^ο αιώνα η μεν παραδοσιακή ιστορία έπρεπε να αποκρύπτει τον εαυτό της και να συμβιβάζει, η δε νεωτερική εκδοχή απέκρυπτε περισσότερα, διαστρέβλωνε και αντέστρεφε. Ο μέσος όρος δυο αποκρύψεων που αμφότερες παραδέχονται ένα βασικό, συνειδητό ψεύδος -την Εταιρεία της Οδησσού- παράγει μια εικονικότητα που δύσκολα ανατρέπεται, επειδή εκατέρωθεν κυριαρχεί η ανακρίβεια· διαφορετικού στόχου και μεγέθους, αλλά πάντως, ανακρίβεια. Η διαμάχη στον 20^ο αιώνα για την γέννηση του ελληνικού κράτους έγινε μέσα σε ένα τέτοιο γήπεδο. Πολύς χρόνος εικονικότητας έχει περάσει και σήμερα το θέμα φαντάζει άλυτο, στριμωγμένο μέσα στις δυο προβληματικά προδιαμορφωμένες πλευρές που προκαταλαμβάνουν τον ερευνητή.
Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (15ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 14^ο ΜΕΡΟΣ

6. Το μπόλιασμα των κοραϊστών στην ιστορία και στην πολιτική σκέψη – Πρόσφατα παραδείγματα

Η έναρξη της κοραϊκής ιστορίας στον 19ο αιώνα. Μη θέλοντας να αποκαλύψει, αλλά επιχειρώντας και να παραπλανήσει, ο Τρικούπης αναλαμβάνει να προβάλλει την «οίησιν του κυβερνήτου και την προς τα εθνικά ψηφίσματα αδικαιολόγητον ολιγώρησιν». Κρίνει νόμιμη την Α΄ Εθνοσυνέλευση και παράνομη την Δ΄ Εθνοσυνέλευση. Η αυτογελοιοποιητική «εξήγηση» της χριστιανικής [υπερεθνικής] αποκατάστασης του 1829 ως έπαρση και ασυναρτησία του Καποδίστρια, δείχνει όχι μόνον την φύση του 1821, αλλά και το πόσο εφάρμοζε στην πράξη τον ιστορικό συμβιβασμό η παράταξη της Αθηνάς. Στον 20ο αιώνα η στάση του Τρικούπη βρήκε συνεχιστές.

Οπαδοί και αναλυτές του Κοραή στον 20^ο αιώνα τον ανέδειξαν λιγότερο ως φιλόλογο και περισσότερο ως έναν πολιτικό επιστήμονα – φιλόσοφο που πέρασε από το στάδιο του «πεφωτισμένου χριστιανισμού» στον «διαφωτισμό», όταν είδε με τα μάτια του την μεγαλειώδη Γαλλική Επανάσταση. Ένας είναι γι’ αυτούς ο διαφωτισμός από την αρχή ως το τέλος. Με τον όρο «διαφωτισμός» οι πιο τολμηροί παραδέχονται τον «υλισμό», τον οποίο σε καμιά περίπτωση δεν νοούν ως στάση ορκισμένου αντιχριστιανισμού στον πυρήνα του. Η άποψη αυτή εκφράστηκε από

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (14ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 13^ο ΜΕΡΟΣ

5. La calunnia è un venticello. Ποιον Καποδίστρια προσπάθησε να δολοφονήσει η πένα του Κοραή και να εξαφανίσει η παρέμβαση του Δημαρά;

Στον 18^ο αιώνα η δυτικότροπη επίθεση κατά της χριστιανικής πίστης περνάει μέσα από το δόγμα της φυσιοκρατίας και την ιδέα της ανθρώπινης λογικής που «ελεύθερη» μπορεί να εξετάσει αν η πίστη αληθεύει. Μέσω της ψυχολογίας (αυτοχαρακτηρισμοί και φενάκες), η επιστήμη εμφανίζεται να μην επιβεβαιώνει και να αμφισβητεί τον Θεό της Βίβλου. Το νεωτερικό πακέτο περιλαμβάνει και την «διατήρηση» της χριστιανικής κατήχησης, την οποία από θεϊκή αποκάλυψη – πατερική θεολογία μετατρέπει σε ηθικιστική φιλοσοφία. Την εκφράζει το νεωτερικό εθνικό κράτος. Ο χριστιανισμός από κοινωνική ομολογία πίστης γίνεται εθνική παράμετρος, υποταγμένη στην πολιτική και ειδικότερα στην κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Αναφερθήκαμε συχνά σε συνειδητά «αντιχριστιανική» τάση μέσα στον πνευματικό και εταιρικό χώρο της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι διακρίναμε δυο σταθερές, αντίπαλες τάσεις που

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (13ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 12^ο ΜΕΡΟΣ

Δέκα από τις προσωπογραφίες του Ι. Α. Καποδίστρια. Ούτε οι περιγράφοντες τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του πολιτικού μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους στα βασικά του γνωρίσματα

Μετά απ’ αυτά, η ανάγνωση της «Επιστολής» του Καποδίστρια προς τους Φίλους με τους οποίους συναντήθηκε στην Κέρκυρα ανήμερα το Πάσχα 1819 και προς όλους τους Έλληνες την 25^η Μαρτίου 1821 [τότε δημοσιοποιήθηκε ευρύτερα – για την επιστολή βλ. 3^ο μέρος] είναι περισσότερο κατανοητή. Η ίδια η επίσκεψή του γίνεται περισσότερο ξεκάθαρη. Η ενδοεταιρική κρίση του 1818 ίσως προκάλεσε και την επί τόπου επίσκεψη Καποδίστρια, ίσως την έκανε πιο επιτακτική, ίσως την επίσπευσε. Φαίνεται ότι η παρουσία του Καποδίστρια στην Κέρκυρα εξομαλύνει τοπικά και πρόσκαιρα τις σχέσεις των Φίλων ή Φιλόμουσων με τον βρετανικό παράγοντα (την Φιλόμουσο της Βιέννης με την Φιλόμουσο των Αθηνών).

Ο Καποδίστριας ξεβγάζεται με ούριο άνεμο, σχετικά με την άφιξή του στα Επτάνησα. Τα

ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (12ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 11^ο ΜΕΡΟΣ

Ανεγνώσθη και ενεκρίθη τη πρώτη Ιανουαρίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού δεκάτου πέμπτου σωτηρίου έτους. Lu et approuvé le 1er Janvier de l’an de Grâce Mil huit cent quinze – Prince Sergius Gagarin. ΦΙΛΟΜΟΥΣΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ του Καποδίστρια, γνωστή ως «ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ». Η σχέση της με την Φιλόμουσο των ΑΘΗΝΩΝ αποτελεί κομβικό σημείο στην ερμηνεία του «1821».

Αυτοί είναι επιγραμματικά οι λόγοι πάνω στους οποίους θεμελιώνεται η αντίστροφη ανάγνωση της ιστορίας του 21. Αντί να εξετάζεται το γιατί η Δύση σύρεται παρά την θέλησή της στην Ιερά Συμμαχία η οποία ευνοεί την Ελληνική Επανάσταση, διατυπώνεται το αντίθετο δόγμα, προκαταλαμβάνοντας το υπό εξέταση ζήτημα. Έτσι υποκαθίσταται απροβλημάτιστα η Βιέννη από την Οδησσό. Τις ενδείξεις της Βιέννης τις είδαμε ήδη. Τα υπέρ της Οδησσού επιχειρήματα θα τα δούμε στη συνέχεια. Τώρα θα ασχοληθούμε με μια εξωσυμβατική, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα διατύπωση περιέχεται στο χειρόγραφο του Ν. Υψηλάντη. Το «τι έγινε στην Βιέννη» δεν απαντιέται καθαρά, αλλά ταυτόχρονα αποφεύγεται πολύ έντεχνα και το νοηματικό κενό του Φιλήμονα «ο Μέτερνιχ είπε στον Καποδίστρια ότι δεν υπάρχουν Έλληνες και ο τελευταίος, αντιδρώντας, ίδρυσε μια φιλολογική Εταιρεία».
Η διατύπωση της καποδιστριακής θέσης από τον φλογερό, λυρικό και κατά πάντων εκφραζόμενο Νικόλαο Υψηλάντη βρίσκεται στις πρώτες παραγράφους της αφήγησης:
Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (11ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 10^ο ΜΕΡΟΣ

4. 4. Οι ΦΙΛΟΜΟΥΣΟΙ ή ΦΙΛΟΓΕΝΕΙΣ ή ΦΙΛΟΚΑΛΟΙ ή ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΟΙ ή ΦΙΛΙΚΟΙ ή ΦΙΛΟΙ δημιουργούν «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ» ή «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», δηλαδή ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Ερμής ο Λόγιος, Βιέννη 1811-1821. Το περιοδικό έντυπο της Επανάστασης του 21, ως νόμιμο μέσο, εξέφραζε το φιλολογικό – επιστημονικό της πρόσωπο και ταυτόχρονα αποτελούσε το προσωπείο της. Στις σελίδες του εμφανίστηκαν αχνά μερικές από τις παρασκηνιακές συγκρούσεις που έλαβαν χώρα εντός του επαναστατικού φορέα (της Φιλικής Εταιρείας)

Είπαμε ήδη (6^ο μέρος) ότι περιφραστικά η Επανάσταση ονομαζόταν «επιστροφή των Μουσών στην Ελλάδα / στην αρχαία τους κατοικία«. Το όχημα της Ελληνικής Επανάστασης ήταν ο διαφωτισμός, όπως τον ορίζει το καποδιστριακό κείμενο του 1819 (βλ. 3^ο μέρος), αντίθετα, δηλαδή, από την δυτική άποψη. Εκτός από πραγματικό όχημα, ο διαφωτισμός ήταν και πρόσχημα. Πρόσχημα αναγκαίο ως προς την εταιρική δράση, η οποία απαιτούσε συνεχείς μετακινήσεις και συγκέντρωση χρημάτων. Για ιδιαίτερους λόγους, το όχημα με το πρόσχημα δημιουργούσε ένα ξεχωριστό μείγμα στην ελληνική περίπτωση. Το εταιρικό προκάλυμμα της Επανάστασης ήταν πάντα φιλολογικό· όχι μόνον για τυπικούς λόγους. Υπήρχε και

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (10ο μέρος)

Στον Δ΄ (τελευταίο) τόμο του ο
Ι. Φιλήμων έκρινε σκόπιμο να
προσθέσει στην ιστορία της Φιλικής
και το Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο
των Choiseul Gouffier – Ζαλύκη,
επαναλαμβάνοντας για τελευταία
φορά ότι το θέμα της Εταιρείας
παραμένει ανοιχτό.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 9^ο ΜΕΡΟΣ

Μετά την απώλεια των Επτανήσων (1807), ο επαναστατικός φορέας που δρα στα Επτάνησα και στον οποίο ανήκει ο Περραιβός, αντιδρά στον Ναπολέοντα με την ίδρυση του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου στο Παρίσι (1809). Υπάρχει πληροφορία που φέρει τον Καποδίστρια ως δημιουργό του «Ξενοδοχείου» με την συγκατάθεση του Ναπολέοντα (Πολλάτος, Διακόσια χρόνια Ελληνικού Τεκτονισμού). Η ταυτόχρονη ίδρυση στοάς «Άγιος Ναπολέων» στην Κέρκυρα, δείχνει μια γαλλορωσική λυκοφιλία σε τεκτονικό επίπεδο που ξεκινά με την γαλλική επανάκαμψη στα Επτάνησα. Εκεί, την ίδια περίοδο, εξελίσσεται το σχέδιο Κολοκοτρώνη-Αλή Φαρμάκη για χριστιανο-μουσουλμανική Επανάσταση σε Πελοπόννησο και Ήπειρο εναντίον του Αλή πασά. Το σχέδιο έχει την γαλλική μασονική έγκριση μέσω των Donzelot και Sébastiani. Η αγγλική επέμβαση στα Επτάνησα θα το ματαιώσει.

Οι Άγγλοι θα καταλάβουν τα Επτάνησα -εκτός από την Κέρκυρα- και η «Ελληνική Εταιρεία» θα βρεθεί μετέωρη, ως προς την διεθνή της διασύνδεση, μέχρι το 1813. Το «Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο» φαίνονται να κινούν δυο λόγιοι:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (9ο μέρος)

Η πρώτη ανώνυμη έκδοση
για την καταστροφή του Σουλίου,
συμβατή μέσα και έξω με το πνεύμα
της νεωτερικότητας, φαίνεται ότι
διόλου δεν συγκίνησε τον Κοραή

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 8^ο ΜΕΡΟΣ

Το ζήτημα του Περραιβού δεν κλείνει εύκολα. Μεγάλο μέρος της αλληλογραφίας του παραμένει άφαντο. Το 1965 ο Λ. Βρανούσης ανακοίνωσε την βεβαιότητα για την ύπαρξή της σε οικογενειακά αρχεία της Κέρκυρας. Ο Περραιβός αποτελεί έναν βασικό συνδετικό κρίκο μεταξύ Ρήγα και Φιλικής, αλλά και έναν σημαντικό συνεργάτη του Καποδίστρια. Κινείται ταυτόχρονα στον χώρο της λογιότητας και της αποστολικής δράσης. Αποδεικνύεται δρομέας μεγάλων αποστάσεων. Δείχνει έμπειρος, συνετός, εχέμυθος και αποτελεσματικός. Παρότι έχει ισχυρή φλόγα μέσα του, χρησιμοποιεί λόγο ενωτικό. Φροντίζει να περνά απαρατήρητος, κάτι που αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των συνεργατών του Καποδίστρια. Στα βιβλία του εμφανίζει κενά, σοβαρά ερωτηματικά, λάθη και αντιφατικά στοιχεία, πράγμα κοινό σε όλους τους Φιλικούς. Κάποια στοιχεία όμως στον Περραιβό είναι περισσότερο χτυπητά και αρκετά διαφορετικά. Το 1803 εκδίδει ανώνυμα στο Παρίσι το πιο σημαντικό έργο του «Ιστορία σύντομος του Σουλίου και της Πάργας, περιέχουσα την αρχαιότητα αυτών και ηρωικούς μετά των Τούρκων πολέμους, και μάλιστα τους του Σουλίου μετά του Αλή Πασιά κατοίκου των Ιωαννίνων και ηγεμόνος της Γραικίας και Μακεδονίας».

Λέει ότι γράφει την ιστορία του πολέμου του 1792 για να μην αποσιωποιηθούν τα κατορθώματα των Σουλιωτών εναντίον του Αλή πασά. Στην πραγματικότητα γράφει, για να επηρεάσει την εξέλιξη της Επανάστασης. Η ιστορία αυτή είναι το πρώτο απομνημόνευμα της Επανάστασης. Αφορά στην περίοδο Λάμπρου-Ρήγα που προέρχεται και ακολουθεί τον πόλεμο Ρωσίας & Αυστρίας εναντίον Οθωμανών (1787-1792). Τον πόλεμο που θα διακόψει η Γαλλική Επανάσταση. Επειδή τα γεγονότα αυτής της περιόδου στον ελλαδικό χώρο είναι ελάχιστα γνωστά, η αποτίμηση όσων γράφει ο Περραιβός είναι δύσκολη. Η σύγκριση γίνεται κυρίως με τον εαυτό του. Στον πρόλογο απευθύνεται στους «Φίλους Έλληνες«.
Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (8ο μέρος)

Klemens von Metternich, «ο μεγαλύτερος
εχθρός της Επανάστασης». Ένα από τα
λίγα σημεία στα οποία -αλίμονο- συμφωνεί
ο μαρξισμός με την παράδοση χωρίς να
διευκρινίζεται η ατία της εχθρότητας. Ο
Μέτερνιχ είχε διαφωνήσει με την Ιερά
Συμμαχία του τσάρου Αλέξανδρου και την
δέχτηκε κατόπιν «οδηγιών» του Βρετανού
Castlereagh ο οποίος δεν την υπέγραψε

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 7^ο ΜΕΡΟΣ

Στην «φρικτή πολιτική αδικία και φρικτοτέρα αυτή πολιτική ύβρι» του Μέτερνιχ ο Καποδίστριας απάντησε συστήνοντας την Φιλόμουσο Εταιρεία των Αθηνών, «διωχθείσαν μεν εκ της Βιέννης, ευρούσαν δε άσυλον εν τη πρωτευούση της Βαυαρίας, και έδειξεν ούτως, ότι το ελληνκόν έθνος υπάρχει» (Φιλήμων). [Ας θυμηθούμε ότι η επαυξημένη εκδοχή αυτής της προπαγάνδας συνεχίστηκε επί Καποδίστρια και Όθωνα με τον Φαλμεράυερ].
Για να αποσυνδέσει κατά το δυνατόν το ελληνικό ζήτημα από την ελληνοφωνία, ο Φιλήμων παρεμβάλλει τον Γερμανό καθηγητή φιλοσοφίας Alexander Lips. Αυτός ο «σοφός άνδρας, αληθινός χριστιανός και τίμιος άνθρωπος» υποβάλλει υπόμνημα το οποίο περιέχει και θέση για τις υποχρεώσεις της Ευρώπης έναντι των Ελλήνων. Ο Lips ευχόταν να εισέλθει ο τσάρος Αλέξανδρος στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης και να ονομαστεί έτσι «Ελευθερωτής των Ελλήνων».
Ο Φιλήμων δεν δίνει μεγαλύτερη έκταση στο θέμα και δεν αναφέρει σ’ αυτό το σημείο τους μητροπολίτη Ιγνάτιο και αδελφούς Στούρτζα που συμμετείχαν στις κινήσεις διαμόρφωσης της τσαρικής στάσης. Υπενθυμίζουμε ότι η ανοιχτή μάχη μεταξύ εθνικής Γραικίας και υπερεθνικής Ελλάδας θα αρχίσει να φαίνεται το 1823.

Τότε η Βρετανία -πλαγίως- θα εγκαταλείψει πρώτη το δόγμα των «Τούρκων υπηκόων», υπό τον κίνδυνο να χάσει τελείως από την Ρωσία τον έλεγχο του ελληνικού κράτους, που φαίνεται μεν υπό την αγγλική κυριαρχία (προσωρινό Πολίτευμα εθνικού κράτους), γνωρίζει όμως ότι αυτό θα ανατραπεί άμεσα.

Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (7ο μέρος)

Τσάρος Αλέξανδρος Α΄, ιδρυτής
της Ιεράς Συμμαχίας. Υπό την
αιγίδα του λειτουργούσε η
Φιλομούσος Εταιρεία με
διευθυντή τον Καποδίστρια.
Ο Μέγας Αλέξανδρος που από
την εποχή του Ρήγα οδηγούσε
την Επανάσταση, στο πρόσωπό
του είχε και ονομαστική ταύτιση.
Τα σχέδια του τσάρου για το
ελληνικό ζήτημα και η σχέση του
με τον Καποδίστρια αποτελούν
βασικά κλειδιά του γρίφου
που λέγεται «1821»

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 6^ο ΜΕΡΟΣ

Η απάντηση του Καποδίστρια δόθηκε γραπτά στον απεσταλμένο του Πετρόμπεη στην Ρωσία, τον Καμαρινό, ο οποίος, κατά τα λεγόμενα του μπέη, είχε ξεκινήσει από την Μάνη τον Φεβρουάριο του 1819. Δεν ήθελε να περιμένει ο Μαυρομιχάλης τον Καποδίστρια; Δεν είχε ειδοποιηθεί ότι έρχεται; Αν αυτό -λογικά- πρέπει να το αποκλείσουμε, τότε η αποστολή του Καμαρινού δείχνει αμφιταλάντευση / αβεβαιότητα / ανησυχία του Μαυρομιχάλη. Αν και αυτά δεν ισχύουν, τότε ο Καμαρινός πηγαίνει στο κέντρο λήψης αποφάσεων ώστε να αποτελεί αξιόπιστο μέσο πληροφόρησης από και προς τον αρχηγό της Μάνης.

Ο Φιλήμων σημειώνει ότι ο Καμαρινός έφτασε στην Κων/πολη συστημένος προς τον Πατριάρχη και ότι έχοντας γνωρίσει «οι εν Κωνσταντινουπόλει εταίροι τας ολεθρίας συνεπείας της αποστολής αυτού» προσπάθησαν να αποτρέψουν την μετάβασή του στην Πετρούπολη, χωρίς όμως να το κατορθώσουν. [Στο σημείο αυτό ενέπλεξε τον Περραιβό με τον Πατριάρχη, λέγοντας ότι και ο πρώτος μίλησε στον δεύτερο για την μεγάλη ανάγκη να παρέμβει]. Το ίδιο έκαναν και οι εταίροι της Οδησσού, όπου έφτασε πιθανόν τον Αύγουστο. Στις 13-8-1819 ο Π. Σέκερης ειδοποιεί τον Αναγνωστόπουλο ότι ο Καμαρινός έχει φύγει για την Οδησσό και έρχεται να τον συναντήσει στην Οβιδιούπολη.

Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (6ο μέρος)

Χρυσάφης Χατζηβασίλης
ή Χριστόφορος Περραιβός

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 5^ο ΜΕΡΟΣ

4. 3. Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΡΑΙΒΟΣ, ΤΟ 1820, το 1814 ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ 1821 ΜΕ ΤΟΝ ΡΗΓΑ

Η αντιφατική πορεία και δράση του Περραιβού παρακολουθεί την αντιφατική εξέλιξη της προεπαναστατικής και μετεπαναστατικής πορείας του ελληνικού ζητήματος. Επιτυχής αποκρυπτογράφηση της πρώτης σημαίνει αντίστοιχη επιτυχία στην δεύτερη, εφόσον αυτή επαληθεύεται και με άλλα στοιχεία. Το πραγματικό όνομα του Χριστόφορου Περραιβού ήταν Χρυσάφης Χατζηβασίλης ή Χατζηβασιλείου. Ο τόπος γέννησης είναι αμφίβολος. Πιο πιθανός είναι το χωριό Άνω Πόροι του Ολύμπου. Σε κάποια ανάκριση ο ίδιος θα δηλώσει (μάλλον ψευδώς) ότι γεννήθηκε στην Σιάτιστα. Σ’ έναν ανώνυμο εναντίον του λίβελλο λέγεται ότι η καταγωγή του είναι «από τα μέρη της Λαρίσσης». Ο κατάλογος του Ξάνθου για τα μέλη της Φιλικής αναφέρει «από Περραιβίαν της Θεσσαλίας».

Η τακτική αυτή των αρχαίων ονομάτων και των τοπωνυμίων (βλ. και Χάρτα της Ελλάδος του Ρήγα) εφαρμόστηκε από

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (5ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 4Ο ΜΕΡΟΣ

4. 2. ΓΙΑΤΙ Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΘΕΛΗΣΕ ΝΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΘΕΙ ΓΙΑ ΟΣΑ ΕΙΠΕ ΣΤΟΥΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΚΡΙΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΔΕ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ;

«Η χριστιανή αμαζόνα (Αικατερίνη) με τον ανίκητο αντίπαλό της». Ο Ρωσο-αυστριακός πόλεμος του 1787 με στόχο την αναγέννηση του «Βυζαντίου» δεν έγινε καθολικά δεκτός από τους χριστιανούς ηγεμόνες. Ενώ η μαϊμού-Γαλλία και ο Ισπανός βασιλιάς φαίνονται με το μέρος του σουλτάνου, επιδεικτικά απουσιάζει η βασική σύμμαχος του σουλτάνου Σελίμ Γ΄, η Αγγλία. Τότε ο Καποδίστριας ήταν παιδί. Μετά από 13 χρόνια, ο πατέρας του πήρε μέσω Σελίμ και τσάρου Παύλου τα «κλειδιά» της Επτανήσου Πολιτείας. Το 1819 ο Καποδίστριας έχει συσσωρευμένη πείρα πάνω στο θέμα των συμμαχιών και τον τσάρο από κοντά. Όσα περιγράφονται στο γνωστό πλαίσιο της Φιλικής Εταιρείας δεν συνέβησαν για πρώτη φορά μετά τον Ναπολέοντα. Οι «Έλληνες» ήταν «μόνοι τους» και νωρίτερα.

Το 1811 ο Καποδίστριας φτάνει στην Βιέννη. Εκεί αναλαμβάνει για πρώτη φορά υπηρεσία στην ρωσική διπλωματία, σε μια θέση άνευ σημασίας· ουσιαστικά, δεν έχει αρμοδιότητες. Όμως ο Καποδίστριας δεν επεδίωξε να βρεθεί εκεί χωρίς λόγο. Στις 11 Οκτωβρίου ο υπουργός της αστυνομίας λαμβάνει εντολή να παρακολουθεί τον Καποδίστρια και στις 14 Νοεμβρίου ο Μέτερνιχ λαμβάνει την εξής αναφορά:

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Καποδίστριας προορίζεται, εκτός του κύριου ρόλου του, να προσηλυτίσει και οργανώσει κατά το πνεύμα της ρωσικής πολιτικής τους Έλληνες της Βιέννης. …συνδέεται με ορισμένους πλούσιους ελληνικούς εμπορικούς οίκους με διακλαδώσεις δια των οποίων είναι σε θέση όχι μόνον να ασκήσει επιρροή σε άλλους, αλλά και να συγκεντρώσει μέσω αυτών πληροφορίες πολιτικής φύσεως εκ πολλών περιοχών.

Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (4ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 3Ο ΜΕΡΟΣ

4. Συμπληρωματικά στοιχεία για μια ερμηνεία της επίσκεψης Καποδίστρια στην Κέρκυρα (1819)

4.1. ΠΟΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΠΑΣΑΛΗΚΙ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΡΟΩΘΗΣΕ Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ; ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ;

Στις 13-5-1819 (μια βδομάδα μετά την αναχώρηση του Καποδίστρια, αν η ημερομηνία είναι στο Ιουλιανό ημερολόγιο), ο πρόξενος της Ρωσίας στην Πάτρα Ιω. Βλασσόπουλος ειδοποιούσε τον πρέσβη της Ρωσίας στην Κων/πολη Στρογκανώφ ότι ο λόγος για τον οποίο εστάλη ο διερμηνέας του προξενείου Ιω. Παπαρρηγόπουλος στον Αλή πασά γνωστοποιήθηκε στον Καποδίστρια, ότι ο τελευταίος μεσολάβησε στο ζήτημα Ρωσίας-Αλή δίνοντας οδηγίες στον Παπαρρηγόπουλο και ότι (ο Βλασσόπουλος) στέλνει τις «Παρατηρήσεις» που έλαβε από τον Καποδίστρια σχετικά με τις καλές υπηρεσίες που μπορούσαν να προσφέρουν οι Έλληνες στην πατρίδα τους. Συνημμένως στέλνει σύντομο κείμενο με τίτλο «Σχέσεις του Πελοποννησιακού Προξενείου με τον Αλή πασά», που λέει ότι ο πασάς επιθυμεί την έναρξη διαπραγματεύσεων με την αυτοκρατορική αυλή της Ρωσίας· ότι ο πασάς θα αδράξει την πρώτη ευκαιρία ρωσοτουρκικού πολέμου για να ανεξαρτητοποιηθεί από τον Σουλτάνο και να θέσει την εξουσία του υπό την αιγίδα του Ρώσου αυτοκράτορα. Πρακτικά, το τελευταίο σημαίνει ότι θα δημιουργήσει μια ανεξάρτητη βασιλευομένη συνταγματική δημοκρατία με διοίκηση χριστιανών, μουσουλμάνων, εβραίων, αναλογική με τους πληθυσμούς. Ή, έστω, κάτι παρεμφερές.

Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (3ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 2Ο ΜΕΡΟΣ

3. «Παρατηρήσεις πάνω στα μέσα βελτίωσης της τύχης των Ελλήνων» (Κέρκυρα, 1819)

Η Επιστολή δημοσιεύεται επίσης στο «Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια» (1985, Τόμος Στ΄), στα γαλλικά και σε ελληνική μετάφραση. Ο Καποδίστριας μπαίνει άμεσα, χωρίς πρόλογο, στο θέμα. Στην πρώτη παράγραφο -καλυμμένα πάντα- αναφέρεται στις αποτυχημένες επαναστατικές προσπάθειες που προηγήθηκαν, στην «αληθινή πορεία» της ελπιδοφόρας Φιλικής Εταιρείας και στο πώς αυτή θα επιτύχει τον εθνικό στόχο: «με οδηγό τις αρχές του Ευαγγελίου». Ταυτόχρονα περιγράφει και την έννοια της αδελφότητας εντός της Φιλικής: «Είμαστε όλοι αδέλφια – συγκροτούμε έθνος [πολιτικό, δηλαδή κράτος] χωρίς όμως να παρεκκλίνουμε καθόλου από την ηθική της αγίας μας θρησκείας».

Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (2ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1Ο ΜΕΡΟΣ

2. Η Φιλική Εταιρεία και ο ειλικρινώς αντιτασσόμενος σ’ αυτήν Ιωάννης

Το 1940 τυπώθηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά ολόκληρο το υπόμνημα του 1826 «χωρίς ανακρίβειες και παρανοήσεις». Ο Μ. Λάσκαρις το ονόμασε «Αυτοβιογραφία», το χαρακτήρισε ως την «κυριωτέρα πηγή της εν Ρωσία δράσεως του Κυβερνήτου». Όμως, σημείωσε αντιφάσεις, αποσιωπήσεις, γενικολογίες του Καποδίστρια και έθεσε μερικά αξιοπρόσεκτα ερωτήματα στον πρόλογό του. Το οικόσημο της οικογένειας Καποδίστρια στο εξώφυλλο τι -άραγε-εξυπηρετούσε;

Συνέχεια →

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (1ο μέρος)

Στέργιος Π. Ζυγούρας

ΡΙΧΝΟΝΤΑΣ ΛΙΓΟ ΦΩΣ ΣΤΑ ΣΥΣΚΟΤΙΣΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΝΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΤΟΥ 1819

Το κείμενο αυτό αποτελεί επέκταση του προηγουμένου αλλά ως προς το ιστορικό σκέλος μόνον. Είναι εκτεταμένο, όχι όμως τόσο, όσο το θέμα απαιτεί. Ασχολείται κυρίως με τον Καποδίστρια και τον υποφωτισμένο ρόλο του στην Επανάσταση. Ο κεντρικός του άξονας είναι η επίσκεψη των 69 ημερών στην Κέρκυρα πριν από 199 χρόνια (10/3 έως 18/5 1819 ν.η.). Ο στόχος του είναι να επανεξετάσει το πλαίσιο ερμηνείας του 1821, καθώς τα του Καποδίστρια συχνά περιγράφονται από πρόσωπα που υποστηρίζουν ότι η Επανάσταση προέκυψε από τον κοραϊκό πυρήνα που εξέπεμπε ένα συγκεκριμένο «φως». Γι’ αυτο και το κείμενο φωτίζει το άγνωστο καποδιστριακό υπόμνημα του 1819 και το αντιπαραβάλλει με αυτό του 1826. Επίσης, αντιπαραβάλλει περιστασιακά τον Κοραή με τον Καποδίστρια υπό στοιχεία που συνήθως αποσιωπούνται. Κάποιες από τις απόψεις του Κ. Δημαρά για τον Καποδίστρια και τον Κοραή εξετάζονται επισταμένα, καθώς αυτές επηρέασαν μεγάλο μέρος των ιστορικών στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα.

Συνέχεια →

Βιττόρι-Καποδίστρια: Η παλιά ρουφιανοιστορία της Στοάς του Λονδίνου επανέρχεται. Ορισμένα περί της βυζαντινής καταγωγής των Καποδίστρια

Όπου διαβάσετε γραμμένο το «Βιττόρι-Καποδίστρια» να ξέρετε ότι αυτοί που το γράφουν, είναι «πολύ κακοί» άνθρωποι. Παλιάνθρωποι. Άτιμοι και Ρουφιάνοι της Στοάς.
Με μια λέξη «Καθάρματα».

του Σπύρου Χατζάρα

Η οικογένεια Καποδιστρίου είναι αρχαιοτάτη, αναγομένη μέχρις αυτού
του ΙΓ' αιώνος μ. Χ.και οι ρίζες της ανιχνεύονται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ησαν συγγενείς των Νικηταίων της Κωνσταντινουπόλεως και αποτελούν , «βλαστούς του ημετέρου γένους», κατά την έκφραση του Ιωάννου Κομνηνού του Δουκός.

Το 1205, μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους , ένας κλάδος της οικογένειας των Νικηταίων κατέφυγε στον «δεύτερο Νώε», Μιχαήλ Α΄ Κομνηνό Δούκα, Άρτα που ίδρυσε το 1205 στην Αρτα, το Δεσποτάτο της Ηπείρου, που αποτέλεσε καταφύγιο για πολλούς πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη. Οι Νικηταίοι εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Αργυροκάστρου.

Η καταγωγή των Καποδίστρια επομένως, δεν ήταν «από το

Καποδίστριας προς Μ. Βρετανία: Με ρωτάτε για τα σύνορα της Ελλάδος, σας απαντώ

Είδαμε πώς ο Κοραής χρησιμοποιούσε τον Στράβωνα για να περιγράψει τα όρια του υπό διαμόρφωση ελληνικού κράτους. Ας δούμε τώρα πώς τον χρησιμοποιούσε ο Καποδίστριας. Ας επιβεβαιώσουμε ποιος είναι ο συνεχιστής του Ρήγα. Ο Κοραής ή ο Καποδίστριας;

Με ρωτάτε ποια θα έπρεπε να είναι τα γεωγραφικά σύνορα της Ελλάδος. Σας απαντώ. Τα σύνορα  της Ελλάδος εδώ και τέσσερις αιώνες, από την πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, έχουν οροθετηθεί από ακλόνητα δικαιώματα, τα οποία ούτε ο χρόνος, ούτε οι ανυπολόγιστες συμφορές από τους Τούρκους, ούτε η πολεμική κατάκτηση κατόρθωσαν ποτέ να παραγράψουν. Χαράχθηκαν δε αυτα τα σύνορα από το 1821 από το αίμα το ελληνικό, που χύθηκε στις σφαγές των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών, του Μεσολογγίου και στις πολυάριθμες ναυμαχίες και πεζομαχίες, στις οποίες δοξάστηκε τούτο το Έθνος ….. Τα πραγματικά σύνορα της Ελλάδος ήταν εκείνα που περιέγραψε ο Έλληνας γεωγράφος Στράβων: Από την Πελοπόννησο ως τη Μακεδονία και την Ήπειρο, ως τούς Άγιους Σαράντα, από τα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου πελάγους ως και την Μικρά Ασία. Αυτά ήταν

Από την Γ΄ Εθνοσυνέλευση του 1827 στους e-πλειστηριασμούς του 2017 – Νομικό πλαίσιο, εθνική συγκρότηση, οντολογικό υπόβαθρο

Ένας βασικός λόγος για τον οποίο έγινε η Επανάσταση του 1821, σύμφωνα με την πλευρά Κοραή-Μαυροκορδάτου. Από την εισαγωγική διακήρυξη του Συντάγματος που ακολούθησε την ανακήρυξη του Καποδίστρια ως Κυβερνήτη (1827)

του Στέργιου Ζυγούρα

Από τους δυτικόφιλους του 1827 στους αριστερούς του 2017 – Εκπληρώνεται το όνειρο του Κοραή (και) από τον Αλέξη Τσίπρα;

Πάντοτε πίστευα στη ευρωπαϊκή ιδέα, είμαι ευρωπαϊστής επειδή ακριβώς είμαι αριστερός δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας στις 23-11-2017 στο Παρίσι, παραλαμβάνοντας το Prix du courage politique (Βραβείο πολιτικού σθένους). Βραβεύτηκε διότι βρήκε το θάρρος να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη και στην Ε.Ε. «Κάτι τρέχει στα γύφτικα» θα σκεφτεί ίσως κάποιος για μια βράβευση της επιθεώρησης Politique Internationale. Σωστά, αλλά κάτι ιδιαίτερα σημαντικό αξίζει σχολιασμού. Κάτι που δείχνει ως αντίφαση, είτε πραγματική είτε φαινομενική. Εδώ δεν θα αναφερθούμε στις αντιευρωπαϊκές προεκλογικές διακηρύξεις του Α(νδρέα) Τσίπρα, ούτε στην 5μηνη «συγκρουσιακή» παράσταση (2015) που χρεώθηκε στον «μουτζαχεντίν» Βαρουφάκη, ούτε στην μέγιστη πολιτική αλητεία του δημοψηφίσματος (2015) στο οποίο συνέπραξαν ΕΚΤ-Κομισιόν-Τσίπρας προκειμένου μετά το στέγνωμα της οικονομίας από το ευρωρευστό να στραγγαλιστεί και η κίνηση των εγχώριων κεφαλαίων. Δεν θα μιλήσουμε καν για την τεχνητή και προδιαγεγραμμένη είσοδο της Ελλάδας στην κρίση με τα εξόχως πλαστά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έλλειμμα 2009. Το σημαντικό θέμα είναι η αντίδραση του βραβευμένου – très courageux πρωθυπουργού, όταν επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ανακοινώθηκε ότι ξεκινούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί και για χρέη προς το δημόσιο. Συνδέεται αυτή η πολιτική του στάση με την δήλωση ευρω-αριστεροσύνης στο Παρίσι; και αν