“Σήμερον ο Ελληνισμός σταυρούται υπό Ευρωπαίων” (Ιωάννης Π. Ράγκος, 1879)

“Περί επιδράσεως του Ελληνισμού επί τον Ευρωπαϊκόν πολιτισμόν”

Ένα κείμενο 140 ετών με νοήματα σημερινά …

Τo 1879 ο Ι. Ράγκος, τελειόφοιτος της Νομικής, καθηγητής της Γαλλικής γλώσσας και υπομοίραρχος γράφει το κείμενο «Περί επιδράσεως του Ελληνισμού επί τον Ευρωπαϊκόν πολιτισμόν». Ο πατέρας, οι θείοι του αλλά και η προηγούμενη αυτών γενιά υπήρξαν αρματολοί της Δ. Ελλάδας. Ο Ράγκος αφιερώνει το κείμενο στον αντισυνταγματάρχη και πρώην υπουργό στρατιωτικών Βλάσιο Βαλτινό, επίσης απόγονο αρματολικής οικογένειας της Δ. Ελλάδας. 

Ως τις αρχές του 20^ου αιώνα ο Ράγκος θα γράψει και άλλα έργα σχετικά με την Επανάσταση του 1821. Αυτό που τον διακατέχει είναι η αγωνία για το μέλλον της ημιτελούς Επανάστασης. Βρισκόμαστε στην περίοδο που προσαρτάται η Θεσσαλία. Ακολουθεί ο Μακεδονικός αγώνας, το κρητικό ζήτημα και ο Ράγκος, γνωρίζοντας τις διεθνείς συνθήκες (Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου, Συνέδριο του Βερολίνου) θέλει να δηλώσει -μέσω του παρελθόντος- ποια πρέπει να είναι η μελλοντική πορεία της Ελλάδας. Σχετική με το ύφος του κειμένου είναι

και η οικονομική κρίση που οφείλεται στον διακανονισμό των δανείων 1824-25 και την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές. Η «νέα δραχμή» αναφέρεται και στο εξώφυλλο του κειμένου.

Στον πρόλογο ο Ράγκος εξηγεί ότι αφιέρωσε τον λόγο αυτό στον Βαλτινό, επειδή εκείνος πρώτος «απέκρουσε την σφαλεράν ιδέαν της προσκλήσεως Φράγκων αξιωματικών, όπως οδηγήσωσι τα ελληνικά όπλα εις τα πεδία της τιμής και της δόξης». Συνδέει το θέμα αυτό με τον ένδοξο πόλεμο του 1821 και την τιμωρία που ο Βαλτινός υπέστη, επειδή είπε την αλήθεια. Καταλήγει ως εξής: «Αλλ’ η αλήθεια είναι μια και αδιαίρετος, διότι επιτέλους κατισχύει και βραβεύει τον ταύτην λέγοντα, όπερ και υμίν επισυνέβη». Άμεσα σχεδόν, ο Ράγκος επιβεβαιώνει ότι είναι ζωντανός και διαρκής ο «εμφύλιος» 1824-25 και 1831-32 μεταξύ των δυτικοφρόνων και των ανατολικοφρόνων ή, αλλιώς, γηϊνοφρόνων και ουρανοφρόνων, όπως προεπαναστατικά κάποιοι τους ονόμαζαν.

Ο Ράγκος προβάλλει δυο γενικές θέσεις:

1. Στόχος της Επανάστασης ήταν η Ελληνική Αυτοκρατορία. Ένα κράτος-κύκλος με κέντρο την Κωνσταντινούπολη και ακτίνα την απόσταση Κωνσταντινούπολης-Κρήτης.
2. Η σημερινή Ευρώπη δεν ξεπληρώνει το χρέος της στην Ελλάδα.

Το ευρωπαϊκό «χρέος» δεν το τοποθετεί μόνον στο μακροχρόνιο πνευματικό επίπεδο. Υπονοεί ότι καθυστέρησε πολύ η εκπλήρωση μιας υπόσχεσης (Θεσσαλία) και το άμεσο μέλλον φαντάζει δυσοίωνο. Όσο για τον στόχο της Επανάστασης… ας θυμηθούμε τι έγραψε ο Γερμανός Thiersch, ο οποίος ανήκε στην αντίθετη από τον Ράγκο παράταξη:

Ρωτήστε και τον τελευταίο πολίτη «ποια είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας»; Θα σας απαντήσει «η Κωνσταντινούπολη». Προσθέστε «και η Επανάστασή σας πότε θα τελειώσει;» Η απάντησή του θα είναι «όταν ο Ελληνικός Σταυρός στηθεί πάνω στην Αγία Σοφία».

=======================================

Το κείμενο αφορά πρώτιστα όσους πιστεύουν ότι τα φώτα του πολιτισμού ήρθαν έξωθεν. Όσους επαναλαμβάνουν ότι η Γαλλική Επανάσταση γέννησε την Ελληνική. Όσους νομίζουν ότι οι «φουστανελάδες» ήταν αγράμματοι και άσχετοι με την διεθνή πολιτική. Όσους παρασύρθηκαν από την δυτική προπαγάνδα περί εκβαρβαρισμένων Ελλήνων. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η οικογένεια του Ράγκου στο 21 προβλήθηκε ως η αντίπαλη του Καραϊσκάκη, αυτού που «απόκτησε εθνική συνείδηση» μετά το 1824 !

===========================================

Η ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΕΠΙ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΝ

Κύριοι!

Σήμερον, ότε η Ελλάς σταυρούται επί ξύλου Ευρωπαϊκού, επιστατούντος Εβραίου πεπολιτισμένου, αφ’ ου ούτε στρατόν ούτε στόλον, ούτε δύναμιν την απαιτουμένην έχομεν, ως μη ώφειλεν, ίν’ αντιτάξωμεν την βίαν κατά της βίας και ίνα το δίκαιόν μας καταστήσωμεν σεβαστόν διά της δυνάμεως του ισχυροτέρου, καθήκον το οποίον επεβάλετο εις τους κατά καιρόν κυβερνήσαντας τον τόπον και όπερ από του 1831 εντελώς παρημελήθη το μεν εξ ενόχου αδιαφορίας, το δε εξ αμαθείας πολιτικής και όπερ επ’ εσχάτων των ημερών μόλις εκίνησε το ενδιαφέρον των ιθυνόντων τας τύχας της χώρας, ης ο προορισμός δεν ήτον η απελευθέρωσις της μικράς ταύτης γωνίας και η μετατροπή αυτής εις γερμανικόν δουκάτον, ούτινος οι ευτυχείς κάτοικοι ν’ αρκώνται εις το γάλα των αγελάδων των και τα άνθη των κήπων των, διότι οι πατέρες ημών υψούντες χείρα αντάρτιδα, από του Ταινάρου μέχρις Αίμου και πυρπολούντες τους Οθωμανικούς στόλους μέχρι Τενέδου και Αλεξανδρείας, είχον γενικεύσει την ιδέαν του Ελληνισμού εντός όλου του κύκλου, όστις σχηματίζεται, αν τεθή ως κέντρον το Βυζάντιον και διάστημα η πολυπαθής Κρήτη, επί τω σκοπώ τού ν’ ανεγερθή η Ελληνική Αυτοκρατορία διά του Πανελληνισμού, ιδέαν όμως την οποίαν ημείς οι μεταγενέστεροι θεωρήσαντες χείμερραν απερρίψαμεν μακράν, ριγούντες εις την θέαν του πατρικού ξίφους, δι’ ού και μόνου ηδυνάμεθα ν’ αποπερατώσωμεν το ημιτελές έργον των πατέρων και ανελάβομεν την ράβδον και τον δίσκον του επαίτου όπως τύχωμεν μέρους της πατρικής κληρονομίας!

Σήμερον, λέγω, ότε ο Ελληνισμός σταυρούται υπό Ευρωπαίων, σήμερον ότε ούτος δεν έχει ούτε περικεφαλαίαν, ούτε δόρυ, ούτε ασπίδα ίνα παλαίση σταυρούμενος, αναγκαίον είναι να υπομνήση τις εις τους σταυρωτάς αυτού ότι αδίκως ποτίζεται όξος και χολήν υπό της Ευρώπης ο δωτήρ των φώτων και του πολιτισμού αυτής Ελληνισμός και τούτο σήμερον έσεται το θέμα της εμής ομιλίας.

Ότι ο Ελληνισμός μεγάλως και κυρίως επέδρασεν επί του πολιτισμού της Ευρώπης είναι αναμφίλεκτον, είναι ιστορικοφιλοσοφικώς αποδεδειγμένον διότι αι επιστήμαι, αι ωραίαι τέχναι, η πολεμική τακτική και εν γένει ο πολιτισμός της Ευρώπης απορρέει εκ του Ελληνισμού, υπάρξαντος πηγής ακενώτου επί αιώνας!

Οι μεγάλοι φιλόσοφοι, ο Αριστοτέλης, Ζήνων ο Στωικός, Πλάτων ο Θείος, περί ου ο Κικέρων λέγει «Βέλτιόν μοι εστί ψεύδεσθαι συν Πλάτωνι ή τοις Θεοίς τ’ αληθή λέγειν» εισί τόσοι ποταμοί φώτων, εξ’ ων αφθόνως εφωτίσθησαν τα άλλοτε εν παχυλή αμαθεία και σήμερον ως πεφωτισμένα φημιζόμενα έθνη της Ευρώπης.

Ο Όμηρος, περί ου η Σμύρνη, η Ρόδος, ο Κολοφών, η Σαλαμίς, η Χίος, το Άργος, αι Αθήναι φιλονεικούσιν αντιποιούμενοι εκάστη αυτόν ως ίδιον πολίτην, είναι ο αόμματος Έλλην ποιητής, όστις εχρησίμευσεν ως δεξιός οφθαλμός των Ευρωπαίων, οίτινες την Σμύρνην, την Ρόδον, την Χίον ανέχονται υπό την ρυπαράν δουλείαν των Οθωμανών!

Ο κορυφαίος των λυρικών ποιητών Πίνδαρος, διδαχθείς παρά του Μυρτίου και Ερμεία, ήνθησεν επί της βασιλείας Δαρείου του γ΄ πατρός Ξέρξου, συνεχίσαντος μετά τον θάνατον του πατρός αυτού, τον κατά της Ελλάδος πόλεμον, όστις εγένετο υπέρ του σημερινού πολιτισμού, του περικοσμούντος την Ευρώπην.

Ο Δημοσθένης και ο αντίπαλος αυτού Αισχίνης υπήρξαν δύο αντίρροπα στοιχεία αγωνιζόμενα υπέρ της τηρήσεως του πολιτισμού, όστις κατόπιν μετεδόθη εις την Δύσιν, επίσης ο Σπεύσιππος, ο Ορθαγόρας, Ιπποκράτης ο μελίρρυτος, ο Αρίστιππος, ο Αθηναγόρας και τόσοι άλλοι περίφημοι ρήτορες προς τι άλλο ηργάσθησαν ή προς διάσωσιν του πολιτισμού;

Ο Ευκλείδης και ο εκ Συρακουσών Αρχιμήδης υπήρξαν οι πατέρες των φυσικομαθηματικών επιστημών δόσαντες μέρος ίνα πατήσωσι οι ευρωπαίοι και κινήσωσι την γην!

Απελλής ο Κώος ή Εφέσιος, Ζεύξις ο Ηρακλεώτης, Αθήναιος και τόσοι άλλοι ζωγράφοι είναι οι πατέρες της ωραίας ταύτης τέχνης, ήτις εδόξασε την Ιταλίαν διά του Ραφαήλ. Της δε γλυπτικής πατήρ δεν είναι ο Φειδίας και Πραξιτέλης, ων τα αμίμητα έργα εχρησίμευσαν ως πρότυπα εις τους Ευρωπαίους αριστοτέχνας;

Αλλά και της Ιατρικής αι πηγαί δεν είναι ο Ασκληπιός, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός; Τοιουτοτρόπως ο Ελληνισμός υφ’ όλας αυτού τας επόψεις παρίσταται ο ευεργετικός της ανθρωπότητος λύχνος χέων επί αιώνας όλους τα φώτα του πολιτισμού επί τους τότε αγρίους και αμαθείς της Δύσεως λαούς.

Ο Θεμιστοκλής, ο Επαμινώνδας, ο Λεωνίδας, ο Εύπομπος, ο Αλκιβιάδης, ο Αγαμέμνων, ο Φωκίων, ο Κίμων, ο Αριστείδης εισί τόσοι τύποι στρατηγικής και ανδρείας απαραμίλλου. Αληθώς δε Αλέξανδρος ο μέγας είναι ο πατήρ της πολεμικής τέχνης.

Συγχρόνως δε με τους μεγάλους τούτους στρατηγούς διέλαμψε μέγας αριθμός ιστορικών και συγγραφέων ως ο Θουκυδίδης, Ξενοφών, Πλούταρχος, Ηρόδοτος, Ξυναγόρας, Ευρυπίδης, Αιλιανός, Ασκληπιάδης, Αρίστων, Σχολιαστής, Σκοπάς, Αλικαρνασεύς, Απολλόδωρος, φιλοσόφων ως ο Πυθαγόρας, Αναξαγόρας, Ανάξαρχος, Αναξίμανδρος, Αναξιμονίδης, Αντιπάτωρ, Αρισθένης, οίτινες εισί τόσοι λαμπτήρες διαχέοντες τα φώτα των επί σειράς αιώνων ολοκλήρων.

Και ως προς την νομοθεσίαν δε ο Ελληνισμός υπήρξε διδάσκαλος της Ευρώπης διά του Λυκούργου, του Σόλωνος, του Πιττακού και τόσων άλλων νομοθετών.

Ο Σόλων, Θαλής ο Μιλήσιος, Περίανδρος βασιλεύς Κορίνθου, Πιττακός βασιλεύς Μυτιλήνης, Βίων, Χίλων Σπάρτης, πάντες ούτοι εδίδαξαν την ηθικήν και τους νόμους της φύσεως, εφ’ ών στηρίζονται άπασαι αι νεώτεραι νομοθεσίαι, έχουσαι τας πηγάς των εκ του Ρωμαϊκού Δικαίου, κυρίαν έχοντος πηγήν το Ελληνικόν Δίκαιον, όπερ τριακόσια έτη από κτίσεως Ρώμης διά πρεσβείας πεμφθείσης εις Ελλάδα μετηνέχθη εις την αιωνίαν πόλιν.

Εάν αι επιστήμαι και τέχναι δεν ετίθεντο υπό την ισχυράν προστασίαν μεγαλοδώρων ηγεμόνων της Ευρώπης ουδόλως αύται ήθελον υπερβή το όριον, εις ό οι Έλληνες ήνεγκον ταύτας.

Η Ρωμαϊκή φιλοσοφία είναι αντίγραφον απλούν της Ελληνικής και ως ο Κονδιλιάκ, Ιταλός φιλόσοφος λέγει, οι Λατίνοι έμαθον πάντα μεν παρ’ Ελλήνων αφ’ εαυτών δ’ ουδέν εξεύρον. Τα φιλοσοφικά και αρχέτυπα των Ελλήνων συγγράμματα είναι αδύνατον να τα φθάσωσιν τα νεώτερα των Ευρωπαίων, παν δε σύστημα νεώτερον επιστήμης ή τέχνης είναι απόρροια Ελληνικού συστήματος προ αιώνων γνωστού.

Εάν εις τον Νεύτονα αποδίδεται η εφεύρεσις της έλξεως, ο Αναξαγόρας, ο Πλούταρχος, έγραψαν περί ταύτης πολύ πρότερον και Τιμαίος ο Λοκρός εδίδαξεν ότι «η φύσις διαρθρούσα την ψυχήν του κόσμου προσέμιξε δύο δυνάμεις, αίτινες εισίν αι αρχαί των κινήσεων». Εάν εις αυτόν τούτον τον Νεύτονα αποδίδεται η εφεύρεσις της διαφοράς των χρωμάτων γεννωμένων εκ του φωτός, ο Πλούταρχος βοηθούμενος υπό του μεγάλου Πλάτωνος διδάσκει τα περί τούτων.

Επιστεύθη εν Ευρώπη ότι αι ιδέαι του Λοκίου εισί πρωτότυποι, αλλά ταύτας εδίδαξαν οι στωϊκοί φιλόσοφοι δημοσίως εις τας στοάς και Διογένης ο Λαέρτιος λέγει «πας γαρ λόγος από αισθήσεων ήρτηται».

Το σύστημα του Μαλεμβραχίου και του Δεσκάρτους είναι σύστημα του Έλληνος Δημοκρίτου.

Το σύστημα της ανυπαρξίας των σωμάτων, όπερ κατέπληξε την Ευρώπην, δεν είναι τι νέον διότι είναι σύστημα του Πρωταγόρα.

Το δε σύστημα του Βυφφώνος περί της καθόλου ύλης κτλ. είναι το του μεγάλου Αναξαγόρα και Εμπεδοκλέους.

Ο Γαλιλαίος, όστις διακρίνεται διά την ειλικρίνειάν του όσον διά την σοφίαν του, γράφων εν «ταις μαθηματικαίς αποδείξεσι» λέγει, ότι ο Θείος Πλάτων όταν απέδειξε την ταχυδρομίαν των πλανητών είπεν ότι ο Θεός κυκλικήν εποίησε την κίνησιν των πλανητών διότι αύτη μόνη σώζεται ίσως.

Πλείστοι των Ευρωπαίων εθεωρήθησαν ως εφευρέται του πολικοσμικού συστήματος, αλλ’ ελησμόνησαν ότι ο Ηρακλείδης και οι Πυθαγόριοι εδίδασκον ότι, έκαστος αστήρ είναι κόσμος όλος; Επίσης ο Δημόκριτος, όστις απείρους είναι κόσμους και εις μέγεθος διαφέροντας εφρόνει; Η δόξα του ότι η γη κινουμένη περί τον άξονά της κινείται συγχρόνως και περί τον ήλιον είναι δόξα των Πυθαγορίων και του Αναξαγόρου, τοιούτο δε ήτο και το σύστημα του Αναξαμάνδρου, ως αναφέρει ο Αριστοτέλης. Και ο Αρχιμήδης γράφων περί Αριστάρχου λέγει ότι ούτος εγίνωσκεν ότι η γη περιστρέφεται περί τον ήλιον ακινητούντα.

«Τα δε των άστρων και τον ήλιον μένειν ακίνητα.»

Και Ηρακλείδης δ’ ο Ποντικός διϊσχυρίζετο το αυτό, γράφει ο Πρόκλος εν Τιμαίω. «Ταύτην δ’ Ηρακλείδης είχε την δόξαν κινών κύκλω την γην.»

Υπό των υψηλών τούτων θεωριών ο Κολόμβος εμπεφορημένος πείθεται ότι υπάρχουσιν αντίποδες και αποφασίζει, εν μέσω μυρίων κινδύνων, να πλεύση εις άγνωστον κόσμον, η δε τόλμη του αύτη ευδοκιμεί διά της ανακαλύψεως της Αμερικής. Αλλά και ούτος δεν ηδικήθη ως αδικείται η Ελλάς; Ο νέος κόσμος δεν ωνομάσθη Κολομβία, αλλά φέρει το όνομα του Αμερίκου! εν ω έπρεπε να φέρη το όνομα του ανακαλύψαντος Κολόμβου.

Εν τούτοις ας προβώμεν εις τας αποδείξεις μας ότι πάσα εφεύρεσις μεταγενεστέρα είναι Ελληνική και ότι οι Ευρωπαίοι εβελτίωσαν αλλά δεν εφεύρον, εδιδάχθησαν υπό των Ελλήνων και την διδασκαλίαν ανέπτυξαν.

Η Ολλανδία και η Ιταλία καυχώνται διά την εφεύρεσιν των τηλεσκοπίων, αλλά τα τηλεσκόπια είναι εφεύρεσις Ελληνική, γνωστή και προ του Αρχιμήδους. Ο Ιάμβλιχος αναφέρει εν τω βίω του Πυθαγόρου, ότι ούτος ο μέγας της αρχαιότητος φιλόσοσφος Πυθαγόρας, κατεγίνετο να εφεύρη διά της δυνάμεως των μαθηματικών γνώσεών του βοηθήματα προς αύξησιν της ακοής όμοια προς τα της οράσεως και ώμνυεν ότι εκράτει τηλεσκόπια! «Ή ΝηΔία διόπτρας έχει.»

Ο Στράβων επίσης αναφέρει περί τηλεσκοπίων και ο Πλούταρχος εν βίω Μάρκου Μαρκέλλου, πολιορκητού των Συρακουσών, αναφέρει ότι ο Αρχιμήδης ειργάζετο εις τοιαύτα.

«Και μάλιστα τα εναρμόζοντα προς την όψιν του ηλίου μεγέθους.» Περί Αστρονομίας δε οι Αρχαίοι είχον τας δοξασίας των. «Και Πλάτων τοις άστροις ου μόνον την μετά του όλου σφαιρικήν κίνησιν δίδωσι αλλά και εκάστω την περί το κέντρον αυτών» δοξασίας, ας οι μεταγενέστεροι Ευρωπαίοι ανέπτυξαν, διόπερ και ο Δημόκριτος περί κομητών λαλεί και οι Πυθαγόριοι και ο Ιπποκράτης «Παραπλησίως δε τούτοις και οι περί τον Ιπποκράτην τον Χίον και τον μαθητήν αυτού Αισχύλον απεφήναντο» λέγει ο Αριστοτέλης.

Περί Σελήνης ο Εμπεδοκλής εδίδασκεν ότι είναι ετερόφωτος, ο δε Αναξίμανδρος ονομάζει αυτήν επίπλαστον φωστήρα.

«Ψευδοφανή καλεί την σελήνην Αναξίμανδρος και υπό του ηλίου φωτιζομένην» λέγει Διογένης ο Λαέρτιος εν βιβλίω β΄ περί Αναξιμάνδρου. Οι δε Πυθαγόριοι εθεώρουν την σελήνην κατωκημένην. «Είναι γαρ πέντε και δεκαπλασίονα τα επ’ αυτής ζώα τη δυνάμει.»

Αλλά και η Φυσική, η Χημεία, η Ιατρική και η Ανατομία εις τους Έλληνας οφείλονται.

Ο Θεόφραστος, γράφων περί φυτών, διαιρεί ταύτα εις άρρενα και θήλεα. «Φαίνεται δε αμφοίν από του άρρενος τοις θήλεσι βοήθειαν γίγνεσθαι περί το καρποφορείν.»

Και η πυρίτις δε, ήτις με όλας τας αλλοιώσεις και μεταβολάς, ας έλαβε μέχρι της εφευρέσεως των Σασεπώ και Κρουπ, φέρει τα αρχαία αυτής συστατικά, είναι Ελληνική εφεύρεσις, οφειλομένη εις τον Έλληνα Σαλμωνέα και ουχί εις τον Ιταλόν Σκουβάρτιον, όστις θεωρείται ότι ανεκάλυψε ταύτην εν έτει 1382 μετά Χριστόν.

Ο Ευστάθιος λέγει, ότι ο Σαλμωνεύς ήτο μέγας μηχανικός, όστις διά της πυρίτιδος «Κατήστραψέ γε αυτού και κατεβρόντησε το δωμάτιον.»

Τοιουτοτρόπως ιστορικοφιλοσοφικώς αποδεδειγμένον καθίσταται, ότι ο Ελληνισμός υφ’ όλας τας επόψεις υπήρξεν η αφετηρία και η πηγή των φώτων των καταυγαζόντων σήμερον την πεπολιτισμένην Ευρώπην.

Αλλά και υπό ετέραν έποψιν ιστορικών αποδεικνύεται ότι όσον η Ελλάς διά των τεχνών και επιστημών, υπό τους Ολυμπίους Θεούς συνετέλεσεν εις την εξημέρωσιν των τότε βαρβάρων της Δύσεως λαών, τοσούτον αύτη ενδυθείσα την Χριστιανική εσθήτα συνετέλεσεν επίσης εις την υποστήριξιν και διάδοσιν του Χριστιανισμού, ηθικοποιήσαντος τα έθνη.

Η πορφύρα την οποίαν είναι ενδεδυμένη η Εκκλησία εβάφη προ πάντων με το αίμα των μαρτύρων του Ελληνισμού, ο στέφανος ον αύτη φέρει συνεπλέχθη με τα άνθη του Ελληνισμού, το σκήπτρον όπερ αύτη βαστά εδόθη αυτή υπό συνόδων, αίτινες υπό την κραταιάν αιγίδα Ελλήνων αυτοκρατόρων συνεκροτήθησαν εν διαφόροις της Ανατολής τόποις. Οι διαπρεπέστεροι δε των ανδρών των συνόδων τούτων υπήρξαν Έλληνες ως οι Αθανάσιοι, οι Βασίλειοι, οι Γρηγόριοι, οι Χρυσόστομοι, οι Νίσεις, οι Θεοφύλακτοι, οι Ειρηναίοι, οίτινες μετά των Αμβροσίων, Αυγουστίνων, Ιερωνύμων, Βερνάρδων, και άλλων των εκ της Δυτικής Εκκλησίας εστήριξαν διά της ηθικής του Ευαγγελίου τα ορθά του Χριστιανισμού δόγματα.

Εις τον Ελληνισμόν οφείλει η Ρωσσία τον Χριστιανισμόν δι’ ού κοσμείται και δι’ ού κατέστη σήμερον πεπολιτισμένη και κραταιά επί τοσούτον, ώστε ν’ ανεγείρη την Βουλγαρίαν εις κράτος αυτόνομον. Τάλαινα Ελλάς! Επί σοι αρμόζει το «Quand un arbre est tombé, tout le monde court aux branches.» ήτοι «Δρυός πεσούσης, πας ανήρ ξυλεύεται» διότι και πεσούσα παρέστησες δρυν, εξ ης πάντα τα έθνη εξυλεύθησαν και πάντα τα έθνη εθερμάνθησαν εκ των φλογών, ας ανέδωκας καιομένη και όμως ο Ελληνισμός σήμερον παροράται, και όμως ο Ελληνισμός σήμερον σταυρούται, και όμως ο Ελληνισμός σήμερον περισφίγγεται εις τον στενόν κλωβόν εν ώ έθετο αυτόν σκληρά διπλωματία ίν’ αποθάνη τον εξ ασφυξίας φρικώδη θάνατον!

Αλλ’ ο ελληνισμός τοιαύτην φέρων την ιστορίαν είναι στοιχείον ισχυρόν όσον ισχυραί εισίν αι πηγαί του και διά τούτο ούτε Ρωμαίοι, ούτε Ούνοι, ούτε Γότθοι, ούτε Φράγκοι, ούτε Τούρκοι, ούτε Βαυαροί ηδυνήθησαν ν’ απορροφήσωσι αυτόν, τουναντίον ούτοι ήλθον και αντιπαρήλθον, ο δε Ελληνισμός ως φοίνιξ εκ της τέφρας του ανεγεννήθη διαψεύσας τον Φαλμεράγερ δογματίζοντα ότι ο Ελληνισμός εξέλιπεν από προσώπου της γης.

Ήκουσα συζητούμενον το ζήτημα, πώς ο Έλλην δύναται ν’ αναλάβη το εθνικόν φρόνημα και εσιώπησα σιωπήν εκφραστικωτέραν οδυνηράς φωνής, εσιώπησα διότι η κρίσις ην διερχόμεθα πολλά επιβάλλει και σιγήν νεκρικήν επέτασεν. Αλλ’ ήδη συνορών την δεινήν του Ελληνισμού θέσιν αποφαίνομαι, καίτοι βραδέως, επί του τεθέντος ζητήματος διά των εξής εξ λέξεων.

«Απ’ άκρη σ’ άκρη ο χαλασμός!» και το ζήτημα είναι λελυμένον.

«Αναστηλώνεται ο Μωριάς…. η Ρούμελη μουγκρίζει,

ιδρώνουν αίμα τα βουνά ….. το δάκρυ πλημμυρίζει.»

………………………………………………………….………………………………………………………….…………

«Φεγγοβολούν τα πέλαγα, στην Τένεδο στην Σάμο,» λέγει ο ποιητής υμνών τους πατέρας ημών, υψώσαντας κεφαλήν αντάρτιδα κατά του Σουλτάνου και της σιδηράς Ιεράς συμμαχίας από Ταινάρου μέχρις Αίμου. Ας αναστηλωθή λοιπόν μίαν έτι φοράν ο Μωριάς! ας μουγκρίξη η Ρούμελη! Ας φωτοβολήσουν τα πέλαγα στην Τένεδον στην Σάμον, ας περιπατήση μίαν φοράν ακόμη η δόξα μονάχη στην ολόμαυρη ράχη των Ψαρών! ας μελετήση τα λαμπρά παλληκάρια, ας φορέση στην κόμην στεφάνι γενομένο απ’ ολίγα χορτάρια που θα μείνουν στην έρημη γη και ο Έλλην τότε αναλαμβάνει τον εθνικόν χαρακτήρα και ο Ελληνισμός δίδων νέα δείγματα αυταπαρνήσεως και ηρωϊσμού, συνετίζει την γηραιάν διπλωματίαν και σώζεται καθ’ ην στιγμήν πρόκειται να σβεσθή διά της οξείας γραφίδος του μυθιστοριογράφου πρωθυπουργού της Αγγλίας!

Εν Αθήναις, τη 20 Ιουνίου 1879

Ι. ΡΑΓΚΟΣ

Το καραβάκι της ιστορίας