Στεργίου Μαργαρίτα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc.
Το κυδώνι ανήκει στα φρούτα που είναι γνωστό από πολύ παλιά. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν απομεινάρια 4.000 ετών από ολόκληρες καλλιέργειες κυδωνιών στην Περσία. Έχει πάρει την επιστημονική του ονομασία Cydonia oblonga από την αρχαία κρητική πόλη Κυδωνία (τα σημερινά Χανιά). Κατάγεται από την Ασία (από τις περιοχές του Καυκάσου ή του Ιράν) .
Η παλιότερη μορφή της λέξης στα ελληνικά είναι «κοδύμαλον» που κατά πάσα πιθανότητα είναι δάνειο από κάποια μικρασιατική γλώσσα , αναφέρει ο Ν. Σαραντάκος. Είναι μία από τις αρχαιότερες καλλιέργειες και πιθανόν να είναι το «χρυσό μήλο» που αναφέρει ο Όμηρος. Έπειτα από αρκετούς αιώνες το κυδώνι εμφανίζεται αυτή την φορά ως δώρο ευγονίας που πρόσφερε η Γαία στην Ήρα για τον γάμο της με τον Δία.
Οι Έλληνες εκτιμούσαν πολύ το κυδώνι. Αναφέρεται ότι ήταν το «χρυσό μήλο» που έδωσε ο Πάρις στην Αφροδίτη, πράξη που οδήγησε στον Τρωικό πόλεμο και την καταστροφή της Τροίας, αλλά εξασφάλισε τη θέση του κυδωνιού ως σύμβολο αγάπης.
Λέγεται επίσης, ότι τα «χρυσά» μήλα των Εσπερίδων δεν ήταν τίποτε άλλο από κυδώνια, διότι ήταν τα
μόνα φρούτα με κίτρινο χρώμα στην αρχαιότητα. Στους Βίους Παράλληλους του Πλουτάρχου, ο Σόλων φέρεται να θεσπίζει διάταγμα με βάση το οποίο «η νύφη και ο γαμπρός θα έπρεπε να κλείνονταν σε ένα δωμάτιο και να φάνε ένα κυδώνι μαζί».
Ίσως αυτό είναι μια εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες έχουν ενσωματώσει το κυδώνι σε κάποια παραδοσιακά γαμήλια τελετουργικά.
Για παράδειγμα, μέχρι πρόσφατα σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως στη Θράκη, το νιόπαντρο ζευγάρι μοιραζόταν ένα κυδώνι την πρώτη νύχτα του γάμου του και αυτό θεωρείτο ένας τρόπος για να διασφαλίσουν ότι θα ξυπνούσαν και οι δύο την επομένη με γλυκιά ανάσα.
Την περίοδο της κλασικής αρχαιότητας οι καλλιέργειες κυδωνιών στην Ελλάδα ήταν πολύ διαδεδομένες και υπήρχαν τουλάχιστον 10 διαφορετικές ποικιλίες. Από αυτές οι πιο φημισμένες ήταν αυτές της Κρήτης και της Κορίνθου.
Οι Ρωμαίοι θεωρούσαν και αυτοί, το κυδώνι σύμβολο της αγάπης και της ευτυχίας και το είχαν αφιερώσει στην θεά Αφροδίτη, η οποία εμφανίζεται συχνά να κρατά στο δεξί της χέρι ένα κυδώνι, ένα δώρο που της έχει δώσει ο Πάρης. Διατηρούσαν τα κυδώνια μέσα σε ένα μίγμα από πηχτό μέλι και πετιμέζι από σταφύλια.
Τον Μεσαίωνα το φρούτο στην Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία θεωρείται το καλύτερο υλικό για την ζάχαρο πλαστική. Μάλιστα, κατά τον Μεσαίωνα τα κυδώνια στέλνονταν ή μοιράζονταν ως δώρα αγάπης και ως γλυκίσματα των γαμήλιων γευμάτων. Επίσης κατά την περίοδο αυτή στην Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία θεωρείται ως το καλύτερο υλικό της ζαχαροπλαστικής.
Η περίφημη μαρμελάδα κυδωνιού προσφερόταν ως δώρο στους βασιλιάδες, ενώ το κυδωνόπαστο φαίνεται πως σερβιρόταν μετά το τέλος συμποσίων που παρέθετε ο πάπας, όπως καταγράφεται σε έγγραφο του 1570.
Στους Έλληνες με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, το κυδώνι είναι πιο γνωστό. Αϊβαλί σημαίνει κήπος από κυδώνια στην τουρκική γλώσσα (ayva είναι η λέξη για το κυδώνι). Στην Τουρκία- και στην Καλιφόρνια-καλλιεργείται μεγάλο μέρος της παραγωγής κυδωνιών στον κόσμο και έχουν μια έκφραση που αντικατοπτρίζει τη μεγάλη οξύτητα του φρούτου: «Να δαγκώνεις το κυδώνι» στα τούρκικα σημαίνει να μπλέκεις άσχημα!
Παρά το ένδοξο παρελθόν του, η χρυσή φήμη του κυδωνιού είχε ξεθωριάσει, κυρίως γιατί οι μοντέρνοι μάγειροι , ίσως δεν γνώριζαν ακριβώς τι να κάνουν με ένα φρούτο που πρέπει να μαγειρευτεί για να φαγωθεί- έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πηκτίνη, είναι πολύ στυφό και δεν τρώγεται ωμό. Το κυδώνι κάνει όπως σήμερα την επάνοδό του, εφ’ όσον τα τελευταία χρόνια έχουν δημοσιευθεί διάφορα βιβλία με αυτό το θέμα. Επίσης σε πολλά εστιατόρια – και όχι μόνο σε ελληνικά – το κυδώνι εμφανίζεται όλο και περισσότερο στο μενού. Φέτες από καραμελωμένα κυδώνια ταιριάζουν πολύ ωραία με μεγάλη ποικιλία πρωτεϊνών.
Η Νταιάνα Κόχυλα αναφέρει «…Όπως πολλοί μοντέρνοι μάγειροι, έτσι κι εγώ δεν εκτιμούσα πάντα τα κρυφά θέλγητρα αυτού του φρούτου. Έμαθα για τα κυδώνια όταν γνώρισα τα διάφορα μαγειρικά έθιμα της επαρχίας από τη θεία μου στην Ικαρία. Συνήθιζε να συντηρεί φρέσκα κυδώνια με τον πατροπαράδοτο τρόπο: κρεμώντας τα από το κοτσάνι στον μικρό, δροσερό αποθηκευτικό της χώρο.»
Σήμερα δυστυχώς, στη χώρα μας, η κυδωνιά έχει χάσει την οικονομική σημασία της ως καλλιέργεια και γι’ αυτό τη βρίσκουμε κυρίως ανάμεσα σε άλλα οπωροφόρα και σε κήπους. Σπάνιες είναι οι αμιγείς φυτείες κυδωνιάς. Οι ανάγκες της εγχώριας ζήτησης καλύπτονται από εισαγωγές, κυρίως από Τουρκία, Ν. Αφρική, Αργεντινή κ.α.
Θρεπτικά συστατικά από ένα ωμό κυδώνι (100 γρ):
Ενέργεια 238 kJ (57 kcal)
Υδατάνθρακες 15.3 g
Ζάχαρη 12.53 g
Φυτικές ίνες 1.9 g
Λίπος 0.10 g
Πρωτεΐνες 0 .4 g
Νερό 83.8 g
Βιταμίνη Α 0. 40 μg (4%)
Βιταμίνη Β3 0.2 mg (1%)
Βιταμίνη Β6 0.04 mg (3%)
Φολικό οξύ (Βιταμίνη B9) 8 μg (2%)
Βιταμίνη C 15.0 mg (25%)
Ασβέστιο 8 mg (1%)
Σίδηρος 0.7 mg (6%)
Μαγνήσιο 8 mg (2%)
Φόσφωρος 17 mg (2%)
Κάλιο 197 mg (4%)
Νάτριο 4 mg (0%)
Παραδοσιακά θεραπευτικά σκευάσματα με κυδώνι
*Σιρόπι για τον βήχα : βράζουμε σπόρους κυδωνιού με λίγη ζάχαρη.
* Κατά της τριχόπτωσης : Λάδι με σπόρους κυδωνιού (το αφήνουμε 1 μήνα σε σκιερό μέρος ).
*Αφροδισιακό ποτό, κρασί με κυδώνι το οποίο είναι πολύ δυναμωτικό : Κόβουμε τα κυδώνια σε κομματάκια και τα βάζουμε σε λευκό κρασί και τα αφήνουμε περίπου ένα μήνα. Επίσης βοηθάει και σε φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας.
* Διάρροια : Κατά της διάρροιας και των εμέτων : Έγχυμα ή σιρόπι κυδωνιών για διάρροια και χρόνιους εμετούς. Επίσης λέγεται, ότι το Ζελέ κυδωνιών είναι ωφέλιμο στην καθημερινή διατροφή για όσους υποφέρουν από χρόνια διάρροια.
* Πονόλαιμος και πονοκέφαλος : Το έγχυμα των φύλλων αντιμετωπίζει άμεσα την διάρροια, όπως αναφέρθηκε, αλλά είναι αποτελεσματικό και κατά του πονόλαιμου και του πονοκέφαλου.
* Καταπραϋντικό : Λέγεται ότι, τ α κυδώνια καταπραΰνουν τις αϋπνίες, τις νευρασθένειες, τις ταχυκαρδίες, το σπασμωδικό βήχα και τον κοκίτη.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις στο πέρασμα των χρόνων
Οι θεραπευτικές ιδιότητες του κυδωνιού έχουν περιγραφεί από τους ιατρούς-φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδος αλλά και της Ρώμης. Ο Διοσκουρίδης μάλιστα πρότεινε για καθημερινή χρήση τις εξής συνταγές: Φέτες κυδωνιού έμεναν για ένα μήνα και μούσκευαν μέσα σε μούστο, ή φέτες κυδωνιού κλείνονταν για έναν ολόκληρο χρόνο μέσα σε ένα βαρέλι γεμάτο με μέλι.
Γενικά η ανάμιξη χυμού από κυδώνι με μέλι έχει θεραπευτικές και τονωτικές ιδιότητες, ανοίγει την όρεξη, διευκολύνει την ηπατική και νεφρική λειτουργία και αναζωογονεί τον οργανισμό. Απομακρύνει την κούραση και την ατονία και βοηθά στην ανάρρωση. Ηρεμεί το στομάχι και όλο το πεπτικό σύστημα. Λειτουργεί ως εξαιρετικό τονωτικό με πολλές βιταμίνες, κυρίως του συμπλέγματος B και D. Οι καρποί είναι στυπτικοί και θρεπτικοί. Περιέχουν κυρίως τανίνες, μηλικό οξύ, σάκχαρο, αζωτούχα ουσία, πηκτίνη, ξυλώδεις ουσίες, λιθώδη κύτταρα, αιθέριο έλαιο και μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C. Ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση της διάρροιας και της δυσεντερίας.
Οι σπόροι (ή αλλιώς Κυδωνοκούκουδα) είναι πλούσιοι σε γλίσχρασμα, η οποία είναι μία ζελατινώδη ουσία που βοηθάει διάφορες φλεγμονές του πεπτικού συστήματος και χρησιμοποιούνται ως καθαρτικοί. Το γλίσχρασμα χρησιμοποιείται εξωτερικά για να θεραπεύσει τις χιονίστρες, το ξηρό και σκασμένο δέρμα, ραγάδες, τα καψίματα του δέρματος, φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας και τους ερεθισμούς των ματιών. Επίσης οι σπόροι περιέχουν αμυγδαλίνη, εμουλσίνη, άμυλο, λίπος, μη πτητικό έλαιο και μία γομώδη ουσία που ονομάζεται κυδωνίνη. Έχουν αντιφλεγμονώδεις, υπακτικές, αποχρεμπτικές και μαλακτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε αιμοπτύσεις, μητρορραγίες, μηνορραγίες και αιμορροΐδες. Επίσης, αποτελούν συστατικό πολλών καλλυντικών σκευασμάτων
ΠΗΓΕΣ
- Κυδώνι, το αγαπημένο φρούτο του μάγειρα, από τα ομηρικά χρόνια : , Tης Νταϊάνας Κόχυλα ; http://www.dianekochilas.com & http://www.youtube.com/greekfoodtv
- http://fysiognwsia.blogspot.com/2011/12/cydonia-oblonga.html#ixzz2BvF1PCR4
- Το Kυδώνι, Γεμάτο τανίνες, το κυδώνι είναι ιδανικό για γλυκό του κουταλιού και πελτέ Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ
Σημείωση: Το άρθρο είναι μόνον ενημερωτικό. Δεν παρέχει συστάσεις κατανάλωσης ή άλλης χρήσης. Για οποιαδήποτε χρήση απαιτούνται εξατομικευμένες συμβουλές, που πρέπει να ζητήσετε από τον γιατρό και από τον διαιτολόγο σας. Οι πληροφορίες για τη σχέση της διατροφής με ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία που αναφέρονται προέρχονται από ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα. Δεν αποτελούν εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας. Για σχετική πληροφόρηση
το είδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου