ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΥΣΗ – 3. Γαληνοτάτη Δημοκρατία και Ελληνισμός

Την ελληνική τυπογραφία του
Ζαχαρία Καλλιέργη στη Βενετία
(15^ος-16^ος αι.) διαδέχθηκε
η τυπογραφία των Γλυκήδων

Η υπερχιλιετής Γαληνοτάτη Βενετική Δημοκρατία των δόγηδων (697-1797) είναι στενά συνδεδεμένη με την τύχη του ελληνισμού και μάλιστα με διπλό τρόπο. Θετικό και αρνητικό. Ως υπαγόμενη στο εξαρχάτο της Ραβέννας, αποτελούσε το δυτικό Βυζάντιο, δηλαδή την πνευματική συμπρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους με πρωτεύουσα την Νέα Ρώμη Κωνσταντινούπολη. Το 1204 η Βενετία έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο στην άλωση της Κωνσταντινούπολης. Αμέσως μετά σχηματίστηκε εκεί μια ελληνική κοινότητα, η οποία διευρύνθηκε μετά την μουσουλμανική άλωση της Πόλης (1453) και της Κρήτης (1669). Η ελληνική τυπογραφία αναπτύχθηκε εκεί, ήδη από τον 15^ο αιώνα. Το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, που ανήκε στην διοικητική περιοχή της Βενετίας, αποτέλεσε βασικότατο μορφωτικό κέντρο των ορθόδοξων Ελλήνων ως τον 19^ο αιώνα. 

Το ερώτημα περί
του ελληνισμού της Βενετίας συνδέεται με το γενικότερο περί της Αναγέννησης. Ήταν εξ αρχής χριστιανικό το αίτημα που προβαλλόταν μέσα από τον ελληνισμό; Η πτώση της Βενετικής Δημοκρατίας το 1797 από τον Ναπολέοντα οριοθέτησε και το «δίλημμα» της υπαγωγής ή όχι της Ελληνικής Επανάστασης στις αρχές των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Το πρώτο ελληνικό κράτος με διεθνή υπόσταση, η Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807) απέρριψε ασυζητητί τα «δικαιώματα του ανθρώπου» και υιοθέτησε το φτερωτό λιοντάρι του Αγ. Μάρκου ως σύμβολο.

Το ντοκιμαντέρ που ακολουθεί προβλήθηκε το 1991 στην ΕΡΤ. Είναι από μια σειρά 11 επεισοδίων με τίτλο «Ελληνισμός και Δύση». Σχολιάζει ο Νίκος Παναγιωτάκης, καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας.

Το καραβάκι της ιστορίας