Πώς σκέπτεται και δρα το Ισραήλ
Η «Αραβική Άνοιξη» ανέτρεψε την κυβέρνηση Μουμπάρακ στην Αίγυπτο, η οποία κάλυπτε το 40 τοις εκατό των αναγκών του Ισραήλ σε φυσικό αέριο. Ο αγωγός φυσικού αερίου από την Αίγυπτο προς το Ισραήλ έχει γίνει στόχος σαμποτέρ και έχει υποστεί προβλήματα η ροή του. Συνεπώς, το Ισραήλ έχει εκκρεμότητες στο πεδίο της ασφάλειας προς διευθέτηση με την Αίγυπτο.
Η συνεργασία του Ισραήλ με την Κύπρο ενέχει για το Ισραήλ το ρίσκο να επιτείνει την ανταγωνιστική συμπεριφορά της Τουρκίας. Στο γεωστρατηγικό σχεδιασμό του Ισραήλ, αφενός κυριαρχεί το σχέδιο του «Μείζονος Ισραήλ», δηλαδή, η φιλοδοξία του Ισραήλ να καταστεί ο περιφερειακός γεωπολιτικός ηγεμόνας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, αφετέρου οι Ισραηλινοί σκέπτονται και δρουν ως προς την Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρο, πάντοτε τριγωνικά και με όρους Realpolitik.
Συγκεκριμένα, το Ισραήλ, γεωστρατηγικά, σκέπτεται και δρα με βάση τα εξής γεωπολιτικά τρίγωνα:
Ισραήλ‒Τουρκία‒Ελλάδα, Ισραήλ‒Τουρκία‒Κύπρος και Ισραήλ‒Ελλάδα‒Κύπρος, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει ότι το Ισραήλ θα βρίσκεται στην κορυφή του καθενός εξ αυτών των τριγώνων και θα εξασφαλίζει, ως ο κύριος ρυθμιστής, τη λειτουργία και την ευστάθεια της αντίστοιχης τριγωνικής ισορροπίας δυνάμεων. Υπό αυτό το ευρύτερο γεωστρατηγικό αναλυτικό σκεπτικό πρέπει να μελετάται η συμπεριφορά του Ισραήλ και όχι με βάση μόνο διμερείς σχέσεις.
Η Αίγυπτος και η Ιορδανία, επίσης, αποτελούν πηγές σημαντικών ευκαιριών και ρίσκων για το Ισραήλ. Η Ευρώπη αποτελεί δυνητικά μεγαλύτερη και σταθερότερη αγορά, αλλά το να φτάσει το φυσικό αέριο στην ευρωπαϊκή ήπειρο ενέχει σημαντικές υλικοτεχνικές (logistics) δυσκολίες. Η πιο προφανής οδός προς την Ευρώπη θα ήταν μέσω Κύπρου και εν συνεχεία μέσω Τουρκίας. Εξ ου και η Κύπρος ανησυχεί μήπως παρακαμφθεί ή υποσκελιστεί από την Τουρκία σε περίπτωση αναβάθμισης της συμμαχίας Ισραήλ‒Τουρκίας. Η δημιουργία αγωγού προς την Ελλάδα, για σύνδεση με το ευρωπαϊκό δίκτυο διανομής φυσικού αερίου, θα ήταν μία μεγαλύτερη διαδρομή και ακόμη ακριβότερη και με υψηλότερο ρίσκο.
Η εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς αγορές, όπου οι τιμές είναι υψηλές, θα μπορούσε να είναι μία ακόμη επιλογή για το Ισραήλ. Αλλά απαιτεί πολύ μεγάλες επενδύσεις και μεγάλες παράκτιες υποδομές. Ένα άλλο σενάριο θα ήταν να υγροποιείται το ισραηλινό φυσικό αέριο στην Κύπρο, αλλά αυτό θα αποστερούσε από το Ισραήλ τον έλεγχο. Επίσης, έχει εξεταστεί το σενάριο πλωτής πλατφόρμας LNG, σταθμευμένης κοντά στο κοίτασμα, αλλά αυτή η τεχνολογία είναι ακόμα νέα και δεν έχει δοκιμαστεί. Επίσης, μία τέτοια πλωτή υποδομή θα ήταν ευάλωτη σε τρομοκρατία. Πάντως, στις 26 Φεβρουαρίου 2013, θυγατρική της Gazprom υπέγραψε 20ετή συμφωνία με τη Levant LNG Marketing Corp. για αποκλειστική αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου από το κοίτασμα Ταμάρα στη Μεσόγειο.
Τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ του Λιβάνου και του Ισραήλ είναι υπό αμφισβήτηση. Η μαχητική λιβανέζικη οργάνωση Χεζμπολάχ αποτελεί σημαντική απειλή, δεδομένου, μάλιστα, ότι έχει και την υποστήριξη του Ιράν. Επίσης, η Λωρίδα της Γάζας κυριαρχείται πολιτικά από την παλαιστινιακή ισλαμική οργάνωση Χαμάς, η οποία έχει επιτεθεί με χιλιάδες ρουκέτες εναντίον του νοτίου Ισραήλ και οι ισραηλινές πλατφόρμες βρίσκονται εντός του βεληνεκούς των όπλων της.
Η αποστολή ισραηλινού φυσικού αερίου σε εργοστάσιο επεξεργασίας στην Αίγυπτο θα ήταν μία επιλογή, αλλά η συμφωνία ειρήνης μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ είναι ευάλωτη. Ήδη έχουν καταγραφεί πάνω από δώδεκα επιθέσεις εναντίον του αγωγού Αιγύπτου‒Ισραήλ στην έρημο του Σινά.
Παρά τις ανωτέρω δυσκολίες, το Ισραήλ έχει ευσταθείς πηγές ενέργειας για να ενισχύσει τις σχέσεις του με την Ιορδανία και την Παλαιστίνη. Η Ιορδανία, που έχει ήδη αντιμετωπίσει προβλήματα στη ροή φυσικού αερίου από τον αγωγό Αιγύπτου‒Ισραήλ, λόγω των επιθέσεων που έχουν λάβει χώρα σε βάρος αυτού του αγωγού, χρειάζεται έντονα μια σταθερή πηγή τροφοδοσίας με ενέργεια. Το 1994 υπεγράφη συμφωνία ειρήνης μεταξύ της Ιορδανίας και του Ισραήλ. Τον Σεπτέμβριο του 2014 το Ισραήλ υπέγραψε συμφωνία παροχής φυσικού αερίου προς την Ιορδανία ύψους 15 δισ. δολαρίων, καθιστάμενο ο κυριότερος ενεργειακός προμηθευτής της Ιορδανίας.
Για να αντιμετωπίσει τον πολύ σοβαρό κίνδυνο τρομοκρατικών επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές του, το Ισραήλ, αφενός αναπτύσσει τη ναυτική ισχύ του, αφετέρου επιδιώκει μεθοδικά να εμπλέξει και άλλες χώρες στη διαχείριση ζητημάτων ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας‒Ισραήλ που υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2011. Η σπονδυλική στήλη των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων θα είναι καινοτόμες πλωτές πλατφόρμες εξοπλισμένες με το σύστημα αεράμυνας Iron Dome, με πυραύλους θαλάσσης Barak, με το αμυντικό σύστημα θαλάσσης Vulcan Phalanx CIWS, με ελικόπτερα και με άλλα σύγχρονα συστήματα. Το Ισραηλινό Πολεμικό Ναυτικό έχει διαμορφώσει μία αμυντική στρατηγική η οποία συνδυάζει πληροφοριακές επιχειρήσεις (intelligence), έλεγχο (control), αναγνωριστικές επιχειρήσεις (reconnaissance) και φυσική παρουσία.
Τουρκία
Η Τουρκία αμφισβητεί το δικαίωμα της Κύπρου να ορίσει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και δεν μετέχει στη συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας. Επίσης είναι το μόνο κράτος στον κόσμο που δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ αναγνωρίζει το ψευδοκράτος της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», όπου η συντριπτική πλειοψηφία της γης ανήκει σε Ελληνοκύπριους (καθιστώντας, ακόμη και από τη σκοπιά του αστικού δικαίου, πρακτικά αδύνατη τη νομιμοποίηση και επιβίωση ενός αυτόνομου τουρκοκυπριακού κράτους).
Η Τουρκία παρενοχλεί στρατιωτικά τις έρευνες της Κύπρου για φυσικό αέριο απέναντι από τις νότιες ακτές του νησιού. Τον Μάρτιο του 2013 η Τουρκία ανέστειλε επιχειρηματικά σχέδια που είχε συμφωνήσει με την ιταλική πετρελαϊκή εταιρία Eni, προκειμένου να την τιμωρήσει και εκβιάσει επειδή είχε συμμετάσχει σε έρευνες της Κύπρου για φυσικό αέριο. Η Ελλάδα είναι μεν μέλος της συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά δεν έχει κηρύξει ΑΟΖ επειδή η Τουρκία έχει δηλώσει ότι αυτό αποτελεί για εκείνην «αιτία πολέμου». Εξ ου και τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ μπορούν να αξιοποιούν για δικό τους όφελος την κατάσταση και να διαχειρίζονται γεωπολιτικά τρίγωνα στην περιοχή.
Καθώς, στο πλαίσιο της γεωστρατηγικής του Ισραήλ και των ΗΠΑ, εξομαλύνονται οι διπλωματικές σχέσεις Ισραήλ‒Τουρκίας, μετά τα προβλήματα του 2011 και του 2012, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ δήλωσε, το 2013, ότι η Τουρκία είναι ανοικτή στην κατασκευή αγωγού για τη διάθεση του ισραηλινού φυσικού αερίου.
Λίβανος
Η ανακάλυψη του θαλάσσιου κοιτάσματος Λεβιάθαν από το Ισραήλ αμέσως πυροδότησε νέα γεωπολιτική αντιπαράθεση καθώς ο Λίβανος διεκδίκησε μέρος του κοιτάσματος που βρίσκεται στα λιβανέζικα χωρικά ύδατα. Ο Λίβανος διένειμε σχετικούς χάρτες στον ΟΗΕ για να υποστηρίξει τις διεκδικήσεις του, τις οποίες απέρριψε το Ισραήλ. Ένα σημαντικό ζήτημα είναι ότι το Ισραήλ δεν έχει επικυρώσει τη Συνθήκη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλλασσας του 1982, η οποία ρυθμίζει τα δικαιώματα επί υποθαλασσίου ορυκτού πλούτου. Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου Λεβιάθαν βρίσκονται μεν εντός του Ισραήλ, αλλά ο Λίβανος ισχυρίζεται ότι επεκτείνονται μέσα στη λιβανέζικη υποθαλάσσια ζώνη. Η δε Χεζμπολάχ ισχυρίζεται ότι το κοίτασμα Ταμάρα ανήκει στον Λίβανο.
Ο Λίβανος διαμαρτύρεται ότι η διμερής συμφωνία που υπεγράφη το 2010 μεταξύ της Κύπρου και του Ισραήλ και επικυρώθηκε έναν χρόνο αργότερα αντιβαίνει προς τη Συνθήκη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τόσο το Ισραήλ όσο και ο Λίβανος διαθέτουν τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, αλλά χρειάζονται τη βοήθεια του ΟΗΕ για να οριοθετήσουν τους φυσικούς πόρους τους μεταξύ τους.
Κύπρος: Ενώ η Κύπρος έχει μεταβάλλει τη φιλοπαλαιστινιακή στάση της, επιλέγοντας να πραγματοποιήσει μια γεωοικονομική συνεργασία με το Ισραήλ, παρακολουθεί με προσοχή τις κινήσεις επαναπροσέγγισης Τουρκίας‒Ισραήλ και ανησυχεί ότι η Τουρκία μπορεί να υποδαυλίσει αποσταθεροποιητικές ενέργειες των Τουρκοκυπρίων για να εκβιάσει εξελίξεις. Οι ΗΠΑ έχουν εγκαταστήσει την περιφερειακή διοίκησή τους για ένα νέο Γραφείο Ενεργειακών Πόρων (Bureau of Energy Resources) στην Κύπρο. Ωστόσο, οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν έχουν δώσει μόνιμη λύση στις διαφορές Κύπρου‒Τουρκίας.
Αίγυπτος και Συρία: Η Αίγυπτος είναι η υπ’ αριθμόν δύο αφρικανική δύναμη στην παραγωγή φυσικού αερίου. Μετά από την κρίση της «Αραβικής Άνοιξης», η αξιοπιστία της ενισχύθηκε το 2014 λόγω της πολιτικής σταθερότητας που επέφερε η κυβέρνηση του Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι και λόγω της απόφασης της κυβέρνησης αλ Σίσι να υπολοποιήσει το τεράστιο έργο της διεύρυνσης της Διώρυγας του Σουέζ, το οποίο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Η Συρία διεξάγει επίσης έρευνες για φυσικό αέριο. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σαφώς καθορισμένα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Κύπρου και της Συρίας, αναμένονται νέα προβλήματα και σε αυτό το πεδίο. Τον Ιούλιο του 2011, η Συρία, το Ιράν και το Ιράκ υπέγραψαν συμφωνία ύψους 10 δις δολαρίων για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από το ιρανικό λιμάνι Ασαλουγιέχ προς τη Δαμασκό μέσω Ιράκ, ενώ το Ιράν προτίθεται να επεκτείνει αυτόν τον αγωγό στο μεσογειακό λιμάνι του Λιβάνου, ώστε από εκεί να στέλνει ενέργεια σε αγορές της ΕΕ. Αυτό το σχέδιο εξηγεί και την έντονα πολεμική προς τη Συρία στάση του Κατάρ, το οποίο αποτελεί μεγάλο εξαγωγέα φυσικού αερίου και βλέπει ανταγωνιστικά τον αγωγό Ιράν‒Ιράκ‒Συρίας. Τα σχέδια του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας ευνοούν την παροχή «σουνιτικής» ενέργειας προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας.
το είδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου