14η Σεπτεμβρίου, Ύψωση του Τιμίου Σταυρού: Η ημέρα που -ιστορικά- αποτελεί την εθνική μας γιορτή

14η Σεπτεμβρίου: Η ημέρα γιορτής του επαναστατικού φορέα που γέννησε το ελληνικό κράτος, της Φιλικής Εταιρείας.

Αν το ελληνικό κράτος δεν ήταν αναγκασμένο να συμβιβάζεται και να κρύβει την γενεσιουργό του δύναμη, αυτή θα ήταν η ημέρα της εθνικής του γιορτής.

Συνοπτικά, τα γεγονότα που σχετίζουν το ελληνικό κράτος με την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού έχουν ως εξής:

Όταν οι πρώτες δυο διεθνείς απόπειρες της Ελληνικής Επανάστασης απέτυχαν (1769, 1787) οι ευρωπαίοι χριστιανοί ηγεμόνες έδειχναν αποφασισμένοι να επιτρέψουν την ίδρυση μόνον εθνικών κρατών. Κρατών, δηλαδή, με εθνικές Εκκλησίες. Ο πόλεμος Ρώσων και Αυστριακών εναντίον των Οθωμανών (1787), λίγο έλειψε να λύσει το «ανατολικό ζήτημα», τουλάχιστον ως προς τα ευρωπαϊκά εδάφη που κατείχαν οι Τούρκοι. Ως αντιστάθμισμα, η αντίπαλη της χριστιανικής πλευρά προκάλεσε την Γαλλική Επανάσταση, την οποία μέσα σε τρία χρόνια την μετέτρεψε σε ένα κίνημα εναντίον της πολιτικής δομής του χριστιανικού κράτους. Μοναρχία και Εκκλησία μπήκαν στο στόχαστρο. Ο Ναπολέων αναδείχθηκε μέσα από τα μυστικά δίκτυα που στήριξαν την Γαλλική Επανάσταση, ως εκείνος που θα μετρίαζε την αντιχριστιανική ορμή και θα έδινε ένα πρώτο καταστάλαγμα στην νέα πολιτική μορφή. Ο χριστιανικός τομέας έδωσε την σκυτάλη στον Ρήγα για να ηγηθεί μιας εθνικής Επανάστασης, αλλά αυτός προδόθηκε και παραδόθηκε στους Τούρκους. Για να μπορέσει να συνεχιστεί η προσπάθεια, η χριστιανική ηγεσία όχι μόνον δεν κατήγγειλε τους προδότες, αλλά
άρχισε να διαδίδει πως ο Ρήγας κινήθηκε για μια Ελληνική Επανάσταση, αντίστοιχη της Γαλλικής.

Ο Ναπολέων αναδείχθηκε απόλυτος ρυθμιστής στην Γαλλία και άρχισε με τους πολέμους να εξάγει το προϊόν της Γαλλικής Επανάστασης: το κράτος του νέου αστικού κώδικα και των ατομικών δικαιωμάτων. Οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι περιέπλεξαν το συνολικό σκηνικό. Προς στιγμήν φάνηκε και η Βρετανία να υποστηρίζει μια Ελληνική Επανάσταση. Στήριξε την πρωτοφανή συμμαχία Ρώσων-Οθωμανών και τα Επτάνησα έγιναν το 1802 το πρώτο διεθνώς αναγνωρισμένο ελληνικό κράτος. Η κυοφορούμενη χριστιανική Επανάσταση μέσω Επτανήσων, Σερβίας και Μολδοβλαχίας σκάλωσε και πάλι στον Ναπολέοντα. Το 1807 ο Βοναπάρτης ανέκτησε τα Επτάνησα. Κ. Υψηλάντης, Μαυροκορδάτος Φιραρής και Αλ. Μουρούζης απομακρύνθηκαν από τα κέντρα εξουσίας και σε λίγο ο Κατσαντώνης και ο πατέρας του Οδυσσέα Ανδρούτσου θα συναντούσαν τον δολοφονημένο Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη. Όμως ένα νέο, πολιτικό άστρο είχε ανατείλει. Ο Ι. Καποδίστριας αποστέλλεται στην Ρωσία και σε ελάχιστο χρόνο θα πετύχει να συντονίσει και να τονώσει τον τεράστιο επαναστατικό μηχανισμό που ήταν απλωμένος σε όλη την Ευρώπη, ιδιαίτερα όμως στην Ρωσία και στην Αυστρία. Η ήττα του Ναπολέοντα στην Ρωσία (1812) θα σημάνει την επαναστατική συνέχεια, μετά την διακοπή που αυτός επέφερε το 1807.

Η «Αγία Τριάδα» του 1815 φράκαρε το 1822 και διαλύθηκε το 1825 με την έλευση του Ιμπραήμ. Μπόρεσε να δράσει φανερά (ως ρωσική μονάδα) υπέρ της ελληνικής υπόθεσης μόλις το 1828

Το 1813 ιδρύονται δυο εταιρείες στην Αθήνα που δείχνουν ολοκάθαρα ότι το ελληνικό κράτος έχει και πάλι αποφασιστεί σε διεθνές επίπεδο ως εθνικό-χριστιανικό κράτος. Η Φιλαθηναϊκή Ακαδημία και η Φιλόμουσος Εταιρεία είναι το προανάκρουσμα του 1821. Η λεγόμενη Φιλική Εταιρεία είναι το alter ego τους. Είναι το εθνικό προσωπείο ενός υπερεθνικού μηχανισμού τον οποίο ελέγχει η λυκοφιλία της Ρωσίας με την Μ. Βρετανία. Ενώ λοιπόν το 1814 ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ προσέρχεται στην Βιέννη με τον αέρα του μεγάλου νικητή της ενωμένης χριστιανικής Ευρώπης εναντίον της Γαλλικής Επανάστασης, ο συνασπισμός Βρετανών-Αυστριακών και των ηττημένων (παλινορθωμένων !) Γάλλων, δείχνει την πρόθεση της Ευρώπης να μην επιτρέψει υπερεθνικά χριστιανικά σχέδια στην Ρωσία. Το λιοντάρι απελευθερώνεται από το κλουβί για το κύκνειο άσμα του: το Βατερλώ. Η συνέχεια της Βιέννης εξελίσσεται στο Παρίσι. Εκεί ο τσάρος έχει ψαλιδισμένα τα φτερά του. Αυτή την φορά ο Ναπολέων ηττήθηκε χωρίς την συμβολή των Ρώσων.

Η διαφάνεια αυτή έχει αρκετή ακρίβεια. Υστερεί μόνον στην κατακύρωση του αποκλειστικού δικαιώματος των επαναστάσεων σε μη χριστιανικές δυνάμεις.

Τότε υπογράφεται η Ιερά Συμμαχία. Είναι η (αυτο)δέσμευση των Ευρωπαίων ότι δεν πρόκειται στο μέλλον να υποστηρίξουν καμιά Επανάσταση σαν την Γαλλική. Η Συμμαχία αυτή υπογράφεται από τρεις χριστιανούς μονάρχες και στη συνέχεια από το σύνολο σχεδόν των ευρωπαίων. Ουσιαστικά, όμως, έχει ένα μόνον μέλος, την Ρωσία. Συνεπώς, η Ελληνική Επανάσταση που θα ξεσπάσει το 1821 μέσω Ρωσίας είναι αναγκασμένη όχι μόνον να κρύψει την υπερεθνική της ταυτότητα, αλλά να τα πει και μασημένα στην κεντρική της προκήρυξη (Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος). Θα κρύψει μέχρι τέλος και τον ηγέτη της Εταιρείας, τον Ιωάννη Καποδίστρια, αφού στην αρχή θα λέει πως ξεκινά από λαϊκή βάση και στο τέλος θα προσπαθεί να ανακτήσει την εξουσία του κράτους. Κι ακόμα περισσότερο θα δημιουργηθεί εκμεταλλεύσιμη σύγχυση, όταν ο Πατριάρχης θα αναγκαστεί να αποκηρύξει την Επανάσταση και να λύσει τον όρκο των μελών της Φιλικής Εταιρείας, όταν ο τσάρος (η Ιερά Συμμαχία) θα δηλώσει ανήξερος και θα τηρήσει ουδετερότητα. Αυτοί ήταν οι αναγκαίοι συμβιβασμοί για να μπορέσει να ξεκινήσει η Επανάσταση που επί μισόν αιώνα κάποιοι «χριστιανοί σύμμαχοι» την εμπόδιζαν. Όμως τα στοιχεία που δείχνουν την ταυτότητα των Επαναστατών βοούν.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ακόμα και στην κεντρική προκήρυξη θα κάνει λόγο για έγερση που τροφοδοτείται από την ύψωση «του σημείου δι’ ου πάντοντε νικώμεν», ενώ στην προκήρυξη προς τους ελληνόφωνους (Γραικούς) της Μολδοβλαχίας κατονομάζει τον φορέα που εκπροσωπεί (Φοίνικα) και εξηγεί ότι «Έλληνες» είναι οι ορθόδοξοι χριστιανοί που διεκδικούν μια Ελευθερία όπως την ορίζει το Ευαγγέλιο, όχι τα «ανθρώπινα δικαιώματα»: Ο Μωρέας, η Ήπειρος, η Θεσσαλία, η Σερβία, η Βουλγαρία, τα Νησιά του Αρχιπελάγους, εν ενί λόγω η Ελλάς άπασα επίασε τα όπλα, δια να αποτινάξη τον βαρύν ζυγόν των Βαρβάρων και ενατενίζουσα εις το μόνον νικητήριον όπλον των Ορθοδόξων, τον τίμιον, λέγω, και ζωοποιόν Σταυρόν, κράζει μεγαλοφώνως υπό την προστασίαν μεγάλης και κραταιάς δυνάμεως, Εν τούτω τω σημείω νικώμεν! Ζήτω η Ελευθερία!

Ο Καποδίστριας μαζί με τον Ρώμα και το επιτελείο τους θα φέρουν σε πέρας ένα γιγαντιαίο έργο. Θα ξεκινήσουν και θα ολοκληρώσουν με επιτυχία την Επανάσταση δυο φορές. Η δεύτερη φορά θα είναι στο διάστημα 1824-29, μετά την καταλυτική «βοήθεια» των δυο δανείων και του αγγλαμερικανικής κατασκευής «ελληνικού στόλου με ατμό που θα διέλυε τον Ιμπραήμ και θα εισέβαλε στην Κωνσταντινούπολη«. Το διαλυτικό σύστημα της Επιδαύρου (1821) θα ανατραπεί στην Επίδαυρο το 1826. Στο μη κοινοβουλευτικό σύστημα θα συμφωνήσει και η πλευρά του Κοραή, μέχρι όμως τη στιγμή που βλέπει ότι χάνει τελείως τον έλεγχο. Μετά και την δολοφονία του Καποδίστρια η χριστιανική πλευρά Καποδίστρια-Ρώμα-Κολοκοτρώνη τήρησε την σιγή ως προς την Φιλική Εταιρεία. Ανέχθηκε μέρος των συκοφαντιών και την καταγραφή της Ιεράς Συμμαχίας ως «αντιπάλου» της Επανάστασης. «Έπεισε» και πάλι την μυστική διεθνή κοινότητα ότι το έργο της Επανάστασης δεν είχε ολοκληρωθεί το 1829. Όμως η αιματοχυσία 1912-22 αποδείχθηκε και πάλι λίγη για να φτάσει το εθνικό κράτος στην υπερεθνική του πρωτεύουσα.

Η σημερινή Ευρώπη έχει αναλάβει όχι μόνον την κατεδάφιση του εδαφικού αποτελέσματος 1881-1922, αλλά την αποξήλωση όλου του πολιτισμικού ιστού εντός του εθνικού κράτους. Δεν μάχεται μόνον για την διάλυση των εθνικών χριστιανικών κρατών, αλλά -για τον ίδιο λόγο- ιδρύει νέα κράτη, εφευρίσκοντας νέα έθνη όπως των «Μακεδόνων» (από το 1800 ο Κοραής και οι συν αυτώ ευρωπαίοι αντιχριστιανοί θεωρούσαν την Μακεδονία εκτός των συνόρων του ελληνικού πολιτισμού). Δεν μάχεται μόνον τον Σταυρό των κυκλαδίτικων Εκκλησιών στα ελληνικά γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά την έννοια του Σταυρού σε κάθε της μορφή, γραπτή και άγραφη, ορατή ή αόρατη.

Όμως οι Εταίροι ή Φίλοι της Επανάστασης ήταν οι ελληνόφωνοι χριστιανοί που συνεργάστηκαν με τους ευρωπαίους χριστιανούς για την αποκατάσταση του πολιτικού κράτους της Ανατολής. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έπαιξε τον ρόλο του Μ. Κωνσταντίνου και έδωσε το ίδιο με αυτόν σύνθημα: “Τούτω Νίκα”, παρά το ότι η ιστορία τον κατέγραψε ως έκπληκτο παραλήπτη της Εταιρείας του Ξάνθου. Τα “Νισυριακά Έγγραφα” επιβεβαιώνουν την ιστορική πραγματικότητα. Αναγράφουν ότι “Η ύψωσις του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού είνε η πρώτη ημέρα της συστάσεως της μεγάλης Αδελφότητος”. Ήταν η ημέρα που στην πραγματικότητα γιόρταζε η χριστιανική αδελφότητα, η ημέρα που υπεγράφη στο Παρίσι η «Ιερά Συμμαχία» (1815) και η ημέρα που το έγγραφο δημοσιεύτηκε στην Ρωσία (1816; για την Συμμαχία βλ. εδώ και εδώ). Και η ημερομηνία αυτή έχει υποβαθμιστεί από τους ίδιους χριστιανούς επαναστάτες που επέλεξαν -χάριν επιτυχίας της υπόθεσης- να παραμείνουν στην αφάνεια και να σηκώσουν τον δικό τους Σταυρό.

Στέργιος Ζυγούρας

Το καραβάκι της ιστορίας