 |
| Ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος και η συζυγός του Σοφία πίστεψαν τις διαβεβαιώσεις του κυβερνήτη της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης Όσκαρ Ποτιόρεκ ότι το Σαράγεβο είναι ασφαλής πόλη. |
- Πώς εμπλέκεται η Ελλάδα στην έναρξη του Μεγάλου Πολέμου.
Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ
booksonthesites.blogspot.com
Το σενάριο εξελίχθηκε ως εξής: Το αυτοκίνητο με τον διάδοχο του θρόνου της Αυστροουγγαρίας, αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο και τη σύζυγό του Σοφία φθάνει, το πρωί της 28ης Ιουνίου 1914, στο δημαρχείο του Σαράγιεβο. Ο Φερδινάνδος είναι οργισμένος. Μερικά λεπτά πριν έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, όταν κάποιος μέσα από το πλήθος πέταξε μία χειροβομβίδα, που προσέκρουσε και έσκασε σε ένα αυτοκίνητο της συνοδείας τραυματίζοντας δύο αξιωματικούς. Από αξιωματούχους της συνοδείας του Φραγκίσκου Φερδινάνδου τίθεται θέμα ματαίωσης του προγράμματος των επισκέψεων για λόγους ασφαλείας. Ο κυβερνήτης της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, αξιωματικός του στρατού Oskar Potiorek αναλαμβάνει την ευθύνη και το πρόγραμμα συνεχίζεται κανονικά με την επιλογή, όμως, άλλης διαδρομής. Ο Potiorek, αν και επιβιβάζεται στο αυτοκίνητο του αρχιδούκα, δεν ενημερώνει τον οδηγό για την αλλαγή. Όταν γίνεται αντιληπτό ότι η αυτοκινητοπομπή ακολουθεί λάθος, μη ασφαλή διαδρομή, τα αυτοκίνητα σταματούν και προσπαθούν με την όπισθεν να γυρίσουν πίσω. Ένας από τους
5-6 Σερβοβόσνιους εκτελεστές, ο Γαβρίλο Πρίνσιπ, απογοητευμένος από την αποτυχημένη αρχική απόπειρα του συναγωνιστή του με τη χειροβομβίδα, κάθεται σε ένα παρακείμενο καφέ όταν βλέπει ξαφνικά μπροστά του το αυτοκίνητο του Φερδινάνδου. Τον διάδοχο του θρόνου της Αυστροουγγαρίας του τον έφερε «στο πιάτο» ο κυβερνήτης της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης Oskar Potiorek! Επιτέλους, με κάποιον τρόπο έπρεπε να ξεκινήσει αυτός ο αναθεματισμένος πόλεμος… Από το 1908 από αναβολή σε αναβολή. Πρόκειται για την αμηχανία του σκηνοθέτη, που προκειμένου να δώσει ένα τέλος στην ταινία επιλέγει μία λύση εξόφθαλμα ερασιτεχνική.
 |
| Oskar Potiorek |
Ο Πρίνσιπ πετάγεται μέσα από το πλήθος και αρχίζει να πυροβολεί. Μία σφαίρα διαπερνά την πόρτα του αυτοκινήτου, βρίσκει τη Σοφία στην κοιλιά και της κόβει την κάτω κοίλη φλέβα. Μία άλλη σφαίρα βρίσκει τον Φερδινάνδο στο λαιμό και του κόβει τη σφαγίτιδα φλέβα.
Με μόλις δύο σφαίρες έγινε η δουλειά. Η Σοφία πεθαίνει μέσα σε ελάχιστα λεπτά από εσωτερική αιμορραγία. Στο φόρεμά της υπάρχει μόνο μία μικρή κόκκινη κηλίδα. Ο Πρίνσιπ θα ισχυριστεί αργότερα ότι στόχος ήταν ο Potiorek και όχι η Σοφία. Καθόλου κολακευτικό για εκπαιδευμένο εκτελεστή. Από δύο – τρία μέτρα απόσταση σημάδεψε τον Potiorek και πέτυχε τη Σοφία! Ο αρχιδούκας αιμορραγεί ακατάπαυστα από το λαιμό και το πουκάμισό του βάφεται κόκκινο. Κάποιοι κακεντρεχείς θα πουν ότι ο δεινός σκοπευτής και έξαλλος κυνηγός Φραγκίσκος Φερδινάνδος (πυροβολούσε οτιδήποτε έτρεχε ή πετούσε) δεν πρόλαβε τουλάχιστον να συμπληρώσει τις 300.000 θηράματα. Είχε προφθάσει κάτι μεταξύ 273 με 274 χιλιάδες!
Με το θάνατο του Φερδινάνδου και της Σοφίας σφραγίζεται η μοίρα των ευρωπαϊκών λαών στο Ολοκαύτωμα του Μεγάλου Πολέμου (1914-1918). Δεκαεπτά εκατομμύρια νεκροί, δεκάδες εκατομμύρια σακατεμένοι, τραυματίες και αγνοούμενοι και δεκάδες εκατομμύρια νεκροί από την «ύποπτη» επιδημία της ισπανικής γρίπης, που εξαφανίστηκε ξαφνικά όπως ακριβώς εμφανίστηκε: με την κατόπιν εορτής είσοδο των Αμερικανών στον Πόλεμο, όταν ήδη είχε μακελευτεί η ευρωπαϊκή νεολαία. Σχεδόν ταυτόχρονα με τους Αμερικανούς στρατιώτες έφθασαν στην Ευρώπη και οι Αμερικανοί διαπραγματευτές για τη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Στις Βερσαλλίες, εκεί στην αίθουσα με τους καθρέπτες.
ΟΜΩΣ ΕΙΧΕ ΒΑΘΟΣ Η ΥΠΟΘΕΣΗ
Η «γιουγκοσλαβική κίνηση» είχε εκκολαφθεί από την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα αλλά απέκτησε νέα δυναμική την πρώτη δεκαετία του 20ου. Η «Κίνηση» απέβλεπε στην ένωση όλων των Σλάβων της Βαλκανικής, με προμετωπίδα του Σέρβους και τους Κροάτες, σε ένα ενιαίο κράτος και πήρε οργανωμένη πολιτική μορφή μετά τα συνέδρια της Rijeka και της Zadar, τον Οκτώβριο του 1905. Όπως ήταν φυσικό η νέα αυτή κίνηση προκάλεσε ενθουσιασμό στη Σερβία και στο κυβερνών κόμμα των «Ανεξάρτητων Ριζοσπαστών». Η πολιτική της σερβοκροατικής συμμαχίας είχε ιδιαίτερη απήχηση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου υπήρχε δυστοκία της Βιέννης να περάσει την πολιτική της. Την εποχή εκείνη στη Βοσνία υπήρχε σερβική πλειοψηφία αλλά η συνεννόηση με τους Κροάτες άλλαξε το κλίμα, αν και η «μητέρα» Σερβία εξακολουθούσε να υποστηρίζει με όλα τα μέσα την εθνική προπαγάνδα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά την περίοδο 1904-1905, στη Σερβία υπήρξε μία έξαρση του ενωτικού «γιουγκοσλαβικού» πνεύματος μεταξύ Σέρβων, Κροατών, Σλοβένων αλλά και Βουλγάρων, αν και είχαν συγκροτηθεί κάποιες σερβικές αντάρτικες ομάδες για τη διαμάχη στη Μακεδονία. Συγκεντρώσεις, συνέδρια και επισκέψεις εκατέρωθεν δημιούργησαν ένα ισχυρό ρεύμα σε όλες τις «γιουγκοσλαβικές» περιοχές υπέρ της δημιουργίας του «Σλαβικού Νότου», γεγονός που, βεβαίως, αποσταθεροποιούσε την ηγεμονία των Αψβούργων τόσο σε περιοχές της ίδιας της Αυστροουγγαρίας αλλά και προκαλούσε προβλήματα στην περιφέρεια της αυτοκρατορίας και στις βλέψεις της στη Βαλκανική. Τα πνεύματα έλαβαν τη μορφή σύγκρουσης με τη Σερβία, στις αρχές του 1906, εξαιτίας της σερβοβουλγαρικής τελωνειακής ένωσης.
Η ακόρεστη επεκτατική πολιτική της Αυστροουγγαρίας έφθανε μέχρι τις βόρειες περιοχές της Αλβανίας, το Κοσσυφοπέδιο αλλά και τη Μακεδονία, για την οποία επιζητούσε να εκμαιεύσει κάποια ευρωπαϊκή εντολή, όπως αυτή για την Βοσνία και την Ερζεγοβίνη στο συνέδριο του Βερολίνου το 1878. Το κλίμα έγινε ευνοϊκό για τη Βιέννη καθώς το τσαρικό καθεστώς εκείνη την εποχή έπρεπε να λύσει σοβαρότερα υπαρξιακά προβλήματα και μοιραία υποβάθμισε τις διπλωματικές κινήσεις στα Βαλκάνια. Όταν ξέσπασαν τα επεισόδια, στις 9 Ιανουαρίου του 1905, στο Πέτερσμπουργκ – την πρώτη «δοκιμή» των Μπολσεβίκων για την κατάληψη της εξουσίας - το τσαρικό καθεστώς βρισκόταν σε δυσχερή θέση, εξαιτίας του πολέμου με την Ιαπωνία που είχε ξεσπάσει ένα χρόνο πριν, με την αιφνιδιαστική ιαπωνική επίθεση στη ρωσική ναυτική βάση του Πόρτ Άρθουρ, και εξαιτίας μίας πρωτοφανούς πολυετούς κοινωνικής αναταραχής, με απεργίες, διαδηλώσεις και δολοφονίες.
Η ανέξοδη κατηγορία περί «θεωριών συνομωσίας» ήταν αυτή που εξάλειψε από την τρέχουσα ιστορική αφήγηση, τον ισχυρισμό ότι ο ρωσο-ιαπωνικός πόλεμος, και το αποτέλεσμά του, είχαν προβλεφθεί γιατί είχαν προσχεδιαστεί και χρηματοδοτηθεί από τις δυνάμεις του Χρήματος για την εξυπηρέτηση οικονομικών και στρατηγικών συμφερόντων, με την «κατεδάφιση» του τσαρικού καθεστώτος. Ο ρωσικός στρατός και το ναυτικό είχαν υποστεί συντριπτικές ήττες, με αποκορύφωμα την ολοκληρωτική καταστροφή του ρωσικού στόλου της Βαλτικής στη ναυμαχία της Τσουσίμα, στα τέλη Μαϊου 1905. Για να φθάσουν τα ρωσικά πολεμικά στην Άπω Ανατολή ταξίδευαν 7 μήνες, διανύοντας 18.000 μίλια. Είχε προηγηθεί μία ανεπανάληπτη προβοκάτσια με κάτι βρετανικά ψαράδικα, γεγονός που οδήγησε σε εμπάργκο από όλους ανά τον κόσμο βρετανικούς σταθμούς ανεφοδιασμού κάρβουνου. Το σοκ από τον αφανισμό του στόλου οδήγησε μεταξύ άλλων και στην ανταρσία του θωρηκτού Ποτέμκιν τον επόμενο μήνα. Ως εκ τούτου, το πεδίο ήταν ελεύθερο για τις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, να οργανώσουν με νέα δεδομένα τις κινήσεις τους στη σκακιέρα των Βαλκανίων.
ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΑΥΤΟΥ ΕΡΕΝΤΑΛ
 |
| Alois von Aehrenthal |
Στις αρχές του 1908, και ενώ οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις πάσχιζαν να βάλουν μία τάξη στη «μακεδονική σαλάτα» με το θέμα των μεταρρυθμίσεων και την ευρωπαϊκή χωροφυλακή, ο βαρόνος Alois von Aehrenthal έριξε την πρώτη «ομοβροντία» με την δήλωσή του σχετικά με τη σιδηροδρομική σύνδεση Σεράγεβου, Ούβατς με τη Μιτροβίτσα του Κοσόβου. Ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών, εκφράζοντας την αντίθεση της Βιέννης στο σχέδιο μεταρρυθμίσεων για τη Μακεδονία, έκανε ρελάνς με αυτό που αποκαλέστηκε «σιδηροδρομική πολιτική» της Αυστρίας στα Βαλκάνια, με τελικό στόχο τη διείσδυση στη Θεσσαλονίκη.
Όμως, ο κυνικός αλλά ικανότατος διπλωμάτης Aehrenthal δεν είχε ρίξει ακόμα την «ατομική» βόμβα. Την ίδια χρονιά, το 1908, επεδίωξε και πέτυχε αιφνιδιαστικά την προσάρτηση της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, και παράλληλα έβαλε τη Βουλγαρία να κηρύξει την ανεξαρτησία της από την Τουρκία. Ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Φερδινάνδος, ο άλλοτε πρίγκιπας Φερδινάνδος Καμπούργκ ή Κόμπουργκ του Οίκου Σάξεν και Γκότα, υπηρετούσε σε αυστριακό σύνταγμα ιππικού πριν τον επιλέξουν για το βουλγαρικό θρόνο. Επομένως, ήταν δεμένος στο άρμα της αυστριακής πολιτικής και μάλιστα έδινε γη και ύδωρ για να του απονεμηθεί, (όπως και έγινε), από τον γηραιό αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ το ανώτατο αυστριακό χρυσό παράσημο, το οποίο απονεμόταν μόνον σε καθολικούς, ενώ αυτός «το έπαιζε» Ορθόδοξος στη Βουλγαρία. Όλο το σκηνικό, όμως, είχε στηθεί στη βάση μίας μυστικής συμφωνίας με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Alexander Izvolsky, σε αντιστάθμισμα για τη δήθεν επιρροή των Κεντρικών Αυτοκρατοριών στην Τουρκία για το άνοιγμα των Στενών στα ρωσικά πλοία της Μαύρης Θάλασσας. Ο Izvolsky κατάλαβε τη γκάφα του όταν οι Βρετανοί αντιπρότειναν να ανοίξουν τα Δαρδανέλια για όλα τα πλοία, κάτι που σήμαινε ότι θα μπορούσε οποιοσδήποτε εχθρικός πολεμικός στόλος να προσεγγίσει την Κριμαία.
Όταν τον Νοέμβριο του 1908 η Σερβία ετοιμάστηκε για πόλεμο και περίμενε τη ρωσική υποστήριξη, η Ρωσία έβαλε την ουρά κάτω από τα σκέλια και προέτρεψε τη Σερβία να κάνει το ίδιο, γιατί δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει στρατιωτικά τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες. Η ζημιά από την ήττα στον ρωσο-ιαπωνικό, made in USA, πόλεμο ήταν τεράστια και το τσαρικό καθεστώς δεν ανένηψε ποτέ, παρά τα δάνεια από τις διεθνείς τράπεζες. Το 1909, βεβαίως μέχρι και την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου, το θέμα των σερβο-αυστριακών σχέσεων ταλάνιζε τη διπλωματία της Ευρώπης γιατί είχε διαφανεί ότι θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε πανευρωπαϊκή σύρραξη. Στην πραγματικότητα, αυτοί που οδηγούσαν τους ευρωπαϊκούς λαούς στο Ολοκαύτωμα του Μεγάλου Πολέμου ήταν οι δοτοί πολιτικάντηδες - επιχειρηματίες των μεγάλων πολεμικών βιομηχανιών της εποχής. Ο Ιταλός πρεσβευτής στο Λονδίνο κόμης Αλεσάντρο Ντε Μποσντάρι άκουσε τον σερ Τσάρλς Χάρντινγκ, δεύτερο τη τάξει υφυπουργό στο Φόρεϊν Όφις μετά τον σερ Έντουαρντ Γκρέι, να λέει: «Μία εξέλιξη αυτής της μορφής θα προκαλέσει αναπότρεπτα παγκόσμιο πόλεμο»! Από το 1909 είχαν αποφασίσει για το μακελειό, με πρόφαση ένα θέμα διμερών σχέσεων, όπως δεκάδες άλλα της εποχής. Η δήθεν αδιάφορη και μετριοπαθής ηγετική κλίκα στο Λονδίνο γνώριζε ότι η Αυστροουγγαρία δεν είχε εγκαταλείψει ποτέ την ιδέα εισβολής στη Σερβία.
Από πολύ παλιά, τη βρετανική αποικιοκρατική κυβέρνηση και το βρετανικό κοινοβούλιο ήλεγχαν μερικές δεκάδες οικογένειες μεγιστάνων του Χρήματος, που κατείχαν ένα συντριπτικό ποσοστό των πολεμικών, μεταλλευτικών και επισιτιστικών βιομηχανιών καθώς και των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών. Τις πρώτες επίσημες «αποκαλύψεις» τις έκανε ένας νεαρός τότε δικηγόρος, και μέλος της Βουλής των Κοινοτήτων, ο David Lloyd George, ο οποίος το 1900 κατήγγειλε (λες και δεν το ήξεραν) ότι ο Joseph Chamberlain, υπουργός των αποικιών, και ο γιός του Austen (είχε άλλα πέντε παιδιά) συμμετείχαν σε εταιρείες, που κατά τον πόλεμο των Μπόερς (τι ιστορία κι αυτή!) κέρδισαν τεράστια ποσά από παραγγελίες πολεμικού υλικού, με απευθείας αναθέσεις. Ο Chamberlain, γεννημένος το 1836, είχε ξεκινήσει την πολιτική του καριέρα ως ριζοσπάστης φιλελεύθερος (κάτι σαν Αριστερός της εποχής) και κατέληξε αποικιοκράτης ιμπεριαλιστής πρώτου μεγέθους.
Ο Aehrenthal δεν δεχόταν καμία παρέμβαση, νουθεσία ή έστω συζήτηση για το σερβικό ζήτημα και ζητούσε, εκτός από δήλωση υποταγής από τη Σερβία, και αποδοχή από τις άλλες ευρωπαϊκές Δυνάμεις της προσάρτησης από την Αυστροουγγαρία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης. Άλλωστε μόλις είχε ξεδοντιάσει τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος έπεσε σε πλήρη ανυποληψία. Ο Aehrenthal, επίσης, δεν ενημέρωνε τους Ούγγρους υπουργούς, στη βάση του συστήματος της Δυαδικής Μοναρχίας, για τις προθέσεις και τις ενέργειές του με αποτέλεσμα στην ουγγρική κυβέρνηση να επικρατεί άγνοια για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Γενικώς, Αυστρία και Ουγγαρία συνέπιπταν σε ένα μόνο ή μάλλον σε δύο: στα κοινά συμφέροντα της αυστριακής – γερμανικής και ουγγρικής αριστοκρατικής τάξης, οι οποίες έβλεπαν το κίνημα του «γιουγκοσλαβισμού», ως εν δυνάμει κίνδυνο για τα συμφέροντα και την ύπαρξή τους, και στην ψυχεδελική ενασχόλησή τους με το κυνήγι. Η αριστοκρατική τάξη της Αυστροουγγαρίας εκείνη την εποχή, προεξάρχοντος του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου, είχε κυριολεκτικά αφανίσει την πανίδα της κεντρικής Ευρώπης.
ΔΕΝ ΗΘΕΛΕ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ
 |
| Franz Conrad von Hötzendorf |
Η Θεσσαλονίκη υπήρξε, κυρίως μετά το Συνέδριο του Βερολίνου το 1878, ο ανομολόγητος πόθος της εξωτερικής πολιτικής της Βιέννης. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου το καλοκαίρι του 1913 και την παραχώρηση της πόλης στην Ελλάδα, η Αυστρία στην ουσία ζήτησε, ή μάλλον απαίτησε, την …παραχώρηση του λιμένα της Θεσσαλονίκης σ’ αυτήν. Δηλαδή, εμείς θα είχαμε την πόλη και η Αυστρία το λιμάνι! Γιατί; Διαβάστε τις απαιτήσεις της Βιέννης:
1. Δημιουργία ελεύθερης ζώνης με παραχώρηση χώρου εναπόθεσης εμπορευμάτων στο σιδηροδρομικό σταθμό και στο λιμάνι και με πρόβλεψη επέκτασης σε περίπτωση μεγέθυνσης ή δημιουργίας προβλητών.
2. Ελεύθερη και άμεση διαμετακόμιση των εμπορευμάτων χωρίς να θιγεί το θέμα της ατέλειας των εισαγωγών.
3. Αποστολή εμπορευμάτων «τράνζιτ» με πρόβλεψη για ειδικούς χώρους συσκευασίας και λοιπών διαδικασιών για τα εμπορεύματα αυτά.
4. Η ελληνική κυβέρνηση όφειλε να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις θέσεις της Αυστρίας σε θέματα διαχείρισης του λιμένα, αλλά και να ενημερώνει την Αυστρία σε περίπτωση που λαμβάνονται μέτρα για τη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων και αποφασίζονται αλλαγές στη λειτουργία και την οργανωτική δομή του λιμένα.
5. Η Ελλάδα όφειλε να δεσμευτεί ότι θα λαμβάνει πάντοτε υπόψη τα αιτήματα της Βιέννης για όλα τα θέματα, όπως αυτό της προσόρμισης των σκαφών, των αποθηκευτικών χώρων, για τους γερανούς, τις επεκτάσεις στο σιδηροδρομικό δίκτυο.
Όπως ήταν φυσικό η Ελλάδα απέρριψε αυτές τις εξωφρενικές αυστριακές απαιτήσεις. Παράλληλα, όμως, και πριν στεγνώσει το μελάνι από τις υπογραφές στη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, η Βουλγαρία διαμήνυε σε όλους τους τόνους, ότι αν χρειαστεί θα προσαρτήσει την ανατολική Μακεδονία με στρατιωτικά μέσα. Η αιτία της βουλγαρικής εμμονής έχει πλήρως αποσαφηνιστεί. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, από το 1912 έως και τη βουλγαρική εισβολή τον Αύγουστο του 1916, πολέμησε με νύχια και με δόντια να παραχωρηθεί η ανατολική Μακεδονία στη Βουλγαρία. Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου, με την παραχώρηση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα – απόρροια των νικών του ελληνικού στρατού κατά των Βουλγάρων - έβαζε οριστική ταφόπλακα στις αυστριακές επιδιώξεις για κάθοδο στο Αιγαίο, και ίσως αυτός να ήταν ένας από τους παράγοντες που προσμέτρησαν για το ιταμό τελεσίγραφο και την επίθεση στη Σερβία, μετά τη δολοφονία του Φερδινάνδου και της συζύγου του στο Σαράγεβο. Άλλωστε αρχηγός του γενικού επιτελείου ήταν ο Franz Conrad von Hötzendorf , αυτός που οι Σύμμαχοι τον αποκάλεσαν «αρχιτέκτονα της Αποκάλυψης», γιατί η απάντησή του σε κάθε περιφερειακό πρόβλημα ήταν ...«Πόλεμος»!. Άλλο που δεν ήθελαν!
το είδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου