Επώνυμοι και ανώνυμοι λογαριασμοί που έγιναν μετακλητοί. Ανώνυμα account που στηρίζουν το κόμμα της Κουμουνδούρου. Οι επιθέσεις σε δημοσιογράφους. Η έρευνα του inside story για τα τρολ του ΣΥΡΙΖΑ.Aπό μικρός ήμουν ένα πολιτικοποιημένο άτομο», ήταν η πρώτη κουβέντα που μου είπε ο Κώστας όταν καθίσαμε να κουβεντιάσουμε σε μία καφετέρια κοντά στην πλατεία Ομονοίας. Ο Κώστας ήταν για χρόνια μέλος της ομάδας διαδικτύου του ΣΥΡΙΖΑ, ένα τρολ στο Twitter που έπαιρνε κεντρικά τη γραμμή του κόμματος και την αναπαρήγε στους χιλιάδες ακολούθους του. Δέχτηκε να μου μιλήσει υπό τον όρο της ανωνυμίας για την προστασία της προσωπικότητάς του, καθώς φοβάται ότι αν αποκαλύψει το όνομά του, ανώνυμοι λογαριασμοί θα ανοίξουν πόλεμο εναντίον του.
Λόγω της έντονης πολιτικοποίησής του, ο Κώστας άρχισε να ασχολείται με το Twitter πολύ πριν
γίνει τρολ του ΣΥΡΙΖΑ. «Στο πανεπιστήμιο ήμουν ενταγμένος σε πολιτικές οργανώσεις και πήρα μέρος σε διάφορα κινήματα, όπως αυτό κατά των εξορύξεων πετρελαίου. Τον Δεκέμβριο του 2008 πήρα μέρος στην κατάληψη της Λυρικής. Απέκτησα λογαριασμό στο Twitter το 2009, πολύ πριν γίνει μαζικό. Μου άρεσε, γιατί μπορούσα να εκφράζω τις αριστερές απόψεις μου όχι μόνο σε δύο-τρεις φίλους, αλλά σε χιλιάδες άτομα. Είχε πλάκα, αφού όπου και να ήμουν μπορούσα να τουιτάρω για την πολιτική επικαιρότητα. Το έκανα από αριστερή σκοπιά, χωρίς να είμαι ενταγμένος σε κάποιο κόμμα, όπως το ΚΚΕ ή τον ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν ακόμα η εποχή που το Twitter ήταν ένα καθαρά πολιτικό μέσο, όπου μπορούσες να αναπτύξεις “πολιτικές φιλίες”, θα μπορούσαμε να πούμε “πολιτικές συμμαχίες”. Ακόμη, για πολλούς χρήστες λειτούργησε και ως μία πλατφόρμα για αδιαμεσολάβητη ροή πληροφορίας, την οποία αρνούνταν να μεταδώσουν τα λεγόμενα “συστημικά ΜΜΕ”. Σε αυτό το πλαίσιο, εγώ ήμουν από αυτούς που έκαναν κριτική σε δύο πράγματα. Το πρώτο ήταν η άνοδος του φασισμού μέσω του ΛΑΟΣ, του πρώτου ακροδεξιού κόμματος που μπήκε σε ελληνική κυβέρνηση μετά την πτώση της Χούντας. Το δεύτερο ήταν τα μνημόνια. Μάλιστα, τότε κρίναμε και τον ΣΥΡΙΖΑ από τα αριστερά, πιστεύοντας ότι ήταν μία “μαλακή αντιμνημονιακή δύναμη”. Αυτά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν τα χρόνια της αθωότητας, όταν κάποιοι τουιτεράδες απέκτησαν απήχηση στο μέσο με βάση αυτά που έλεγαν και με βάση πραγματικά trends».
Τι είναι τα τρολ;
Στο διαδίκτυο ο όρος «τρολ» έχει μεγάλη ιστορία και δεν εφαρμόζεται μόνο στην πολιτική και τις αντιπαραθέσεις της. Ο παραδοσιακός ορισμός του είναι η δημιουργία αναστάτωσης και χάους στο διαδίκτυο, ξεκινώντας καυγάδες ή ενοχλώντας (harass) ανθρώπους με οποιονδήποτε τρόπο.
Για τις ανάγκες αυτού του ρεπορτάζ οριοθετήσαμε την έννοια του «τρολ» ως ενός επώνυμου ή ανώνυμου λογαριασμού που προωθεί προκλητικές ή επιτηδευμένες απόψεις και γεγονότα, συχνά ψευδή, τα οποία στοχεύουν είτε στην προώθηση ενός πολιτικού μηνύματος και των φορέων του, είτε στην καταπολέμηση ενός αντίθετου πολιτικού μηνύματος, προχωρώντας συχνά σε επιθέσεις κατά άλλων χρηστών.
Η στρατολόγηση
Ο Κώστας ήταν ένας από τους τουιτεράδες που κατέβηκαν στην πλατεία Συντάγματος, για να διαμαρτυρηθούν με τους αγανακτισμένους. Τότε ήρθε σε επαφή με τον ΣΥΡΙΖΑ. «Εκείνη την περίοδο η πολιτική κουβέντα στο Twitter άρχισε να έχει μία μεγαλύτερη επίδραση, τουλάχιστον στον μικρόκοσμο των κοινωνικών δικτύων. Πολιτικοί και κόμματα έβλεπαν πως όταν ένα στέλεχός τους έκανε ένα tweet, το έκαναν 50 retweet. Όταν έκανα εγώ ένα tweet, είχα 500 retweet. Στα επιτελεία άρχισαν να διαπιστώνουν ότι κάποιοι άλλοι είχαν σταδιακά μεγαλύτερη απήχηση από τους ίδιους. Ενώ ήταν ακόμα αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ παρατήρησε ότι κάποιοι άνθρωποι τον στήριξαν, χωρίς να είναι μέλη του. Κάποιους από αυτούς προσπάθησε να μας στρατολογήσει. Η πρώτη δικτύωσή μας έγινε στο Σύνταγμα, στους Αγανακτισμένους. Εκεί γνωστοί τουιτεράδες, που μιλούσαν μόνο διαδικτυακά, άρχισαν να γνωρίζονται μεταξύ τους. Εκεί έγινε και η πρώτη όσμωση τουιτεράδων με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος πολύ έξυπνα έβαλε τη νεολαία του και στρατολόγησε κόσμο. Εμένα με προσέγγισαν, επειδή ήμουν από τους πολύ γνωστούς τουιτεράδες. Και με στρατολόγησαν μαζί με άλλους δυνατούς χρήστες του μέσου. Όταν με κάποιον τρως ξύλο στην πορεία, τότε αρχίζεις να τον εμπιστεύεσαι. Όταν μου πρότειναν να ενταχθώ στην ομάδα τους, δεν είχα τη φιλοδοξία να μπω στο κόμμα ή να κάνω πολιτική καριέρα. Το μόνο που ήθελα ήταν να επηρεάσω κόσμο απέναντι στη λαίλαπα των μνημονίων. Αυτό δεν αφορούσε μόνο εμένα. Γενικά τα πρώτα τρολ που στήριξαν τον ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν αριστεροί ιδεολόγοι που ήθελαν να αντιταχθούν στη λογική του μνημονιακού μονόδρομου. Γι' αυτό και δεν φοβόμασταν να στηλιτεύσουμε τα κακώς κείμενα του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, καλώς ή κακώς, ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε το κόμμα που φαινόταν ότι μπορεί να βάλει τέλος σε αυτή την πολιτική. Αυτός ήταν ο λόγος που στρατολογηθήκαμε ως τρολ στο κόμμα».
Ο Κώστας μου είπε ότι η δουλειά των τρολ άλλαξε ριζικά το 2012, «όταν διαφάνηκε ότι αργά ή γρήγορα ο ΣΥΡΙΖΑ θα γίνει κυβέρνηση. «Τα πράγματα σοβάρεψαν και το κόμμα αποφάσισε να οργανώσει καλύτερα τους υποστηρικτές του στο Twitter. Ήθελε να τους μετατρέψει από μονάδες σε μία οργανωμένη ομάδα με οργανωμένη δράση. Κεντρικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση έπαιξαν ηγετικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, κάποια από τα οποία αργότερα ασχολήθηκαν με το θέμα των τηλεοπτικών αδειών και το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης», είπε ο ίδιος.
Οι διαφωνίες
Παρά την όλο και πιο οργανωμένη δουλειά των τρολ του ΣΥΡΙΖΑ από το 2012, ο Κώστας μου είπε ότι «εκτός από τη βασική ομάδα διαδικτύου, μέσα στο κόμμα λειτουργούσαν και άλλες ομάδες τρολ, που συνδέονταν με διαφορετικές τάσεις μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ και ηγετικά στελέχη που εξέφραζαν αυτές τις τάσεις. Μάλιστα, κάποια τρολ έκαναν και πράγματα που ήταν ενάντια στη γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ. Για παράδειγμα, προχωρούσαν σε δολοφονία χαρακτήρα κατά μελών ή υποστηρικτών του κόμματος ή εν γένει της Αριστεράς, όταν αυτοί εξέφραζαν τη διαφωνία τους με κάποια κεντρική απόφαση. Μερικοί λογαριασμοί έφτασαν στο σημείο να στηρίζουν τρολ της ΝΔ κατά συριζαίων. Ένα κλασικό παράδειγμα εσωτερικής αντιπαράθεσης είναι αυτό που προέκυψε με τα ψηφοδέλτια του 2015 σχετικά με το ζήτημα αν θα εντάσσονταν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ που δεν είχαν ψηφίσει το δεύτερο μνημόνιο. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ξέσπασε τεράστια διχογνωμία. Αυτή αποτυπώθηκε στα τρολ του κόμματος, κάποια από τα οποία άρχισαν να βρίζουν εμάς που λέγαμε ότι δεν θέλουμε στο ΣΥΡΙΖΑ υποψηφίους όπως τη Θεοδώρα Τζάκρη και τον Μάρκο Μπόλαρη, γιατί τους θεωρούσαμε εκπροσώπους του παλιού κατεστημένου».
Αξιόπιστες πηγές είπαν στο inside story ότι «εκτός από επιδραστικούς τουιτεράδες, ο ΣΥΡΙΖΑ έβαζε να τουιτάρουν από ανώνυμους λογαριασμούς και υπαλλήλους μίντια που πρόσκειντο στο ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμη, από τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση, δημοσιογράφοι που εργάζονταν σε γραφεία τύπου υπουργείων μπήκαν κι αυτοί στο παιχνίδι, αφού τους λέγανε “εμείς εδώ κάνουμε και αυτό, δίνουμε τη μάχη μας στο Twitter”. Πολλοί το κάνουν, όχι γιατί αναγκαστικά πιστεύουν στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά γιατί πιστεύουν ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ χάσει την εξουσία, αυτοί θα χάσουν τη δουλειά τους».
Η γραμμή από την Κουμουνδούρου στο κοινό μέιλ
Ζήτησα από τον Κώστα να μου πει ποιες ήταν οι υποχρεώσεις ενός στρατολογημένου τρολ. «Είχαμε έναν συντονιστή, ο οποίος ξέραμε ότι είχε έδρα στην Κουμουνδούρου. Ήταν μέλος του κόμματος και ξέραμε το όνομά του. Τα πρωινά έστελνε ένα μέιλ στην κοινή λίστα με όλα τα τρολ, περίπου 100 άτομα, στην οποία ήμουν και εγώ. Εκεί μας προωθούσε τα non-paper, όπου μας έλεγε ποια θέματα έπρεπε να “παίξουμε” στο Twitter και με ποια χάσταγκ. Γνωρίζαμε ότι τα μέιλ έβλεπαν και μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ. Στις αρχές, τα περισσότερα θέματα αφορούσαν στην πολιτική του κόμματος, ήταν δηλαδή μία θετική πολιτική προπαγάνδα υπέρ του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Για να δώσουμε μερικά παραδείγματα: τουιτάραμε υπέρ μιας διαδήλωσης κατά του ΕΝΦΙΑ και υποστηρίζαμε πόσο άδικος φόρος είναι. Όταν ο Αλέξης Τσίπρας έδινε συνέντευξη στο Twitter, μπαίναμε να βοηθήσουμε με αβανταδόρικες ερωτήσεις, θετικά σχόλια και retweet. Όταν ήρθε ο Σλάβοϊ Ζίζεκ
βομβαρδίσαμε με σχόλια, tweet, retweet. Αυτό ήταν ένα δώρο στα χέρια του ΣΥΡΙΖΑ, που έβλεπε τα χάσταγκ του πρώτα σε τάσεις στο Twitter. Ουσιαστικά ήμασταν κάτι σαν τους influencers στο Instagram σήμερα: αντί να πουλάμε παπούτσια, πουλούσαμε τον Τσίπρα».
Η μνημονιακή στροφή και η κρίση
Η δουλειά των αντιμνημονιακών τρολ ήταν πιο εύκολη μέχρι τις εκλογές τον Ιανουάριο του 2015, αφού «το αντιμνημονιακό κύμα στην κοινωνία ήταν τόσο ισχυρό, που ουσιαστικά κανείς δεν τολμούσε να υποστηρίξει την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου στο Twitter και όποιος το έκανε, έτρωγε διαδικτυακό “ξύλο” από τα τρολ», είπε ο Κώστας στο inside story. Ωστόσο, τα πράγματα έγιναν πιο δύσκολα, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία. «Τότε, εξαιτίας και εσωτερικών αντιθέσεων στο κόμμα, αποφασίστηκε να διαγραφεί η λίστα με τα τρολ και να φτιαχτεί νέα, ώστε να μην έχουν πλέον πρόσβαση κάποιοι που το κόμμα δεν εμπιστευόταν. Άλλαξαν κωδικοί σε λογαριασμούς. Οι υπεύθυνοι ήθελαν μόνο ένας σκληρός πυρήνας να βλέπει τα non-paper και να τα διοχετεύει στο Twitter. Υπήρχε τεράστια εσωστρέφεια, με τους μισούς να λένε ότι “πάμε να γίνουμε μνημονιακοί” και τους άλλους μισούς να απαντούν “ωριμάστε ρε, τώρα είμαστε εξουσία”. Αυτό βγήκε στο διαδίκτυο και άρχισαν οι σφαγές μεταξύ παλαιών συντρόφων».
Εκείνη την περίοδο ο Κώστας άρχισε σταδιακά να διαφωνεί με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η ομάδα. «Ξέραμε ότι ήμασταν εκτελεστικό όργανο. Άρα δεν συζητούσαμε τη γραμμή, την παίρναμε και την τουιτάραμε. Ωστόσο, αρκετοί ήμασταν σκεπτόμενοι άνθρωποι και αυτό άρχισε να δημιουργεί προβλήματα. Για παράδειγμα, για χρόνια τουιτάραμε κατά των επιχειρηματιών και συγκεκριμένα της δημιουργίας του γηπέδου της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια. Ωστόσο, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση, είδαμε τον Γιώργο Πάντζα και τον Αλέκο Φλαμπουράρη να αλλάζουν ουσιαστικά τη γραμμή και να λένε ότι το γήπεδο της ΑΕΚ θα γίνει στη Νέα Φιλαδέλφεια, όπως ήθελε ο Δημήτρης Μελισσανίδης. Η αλλαγή γραμμής σε αυτό το θέμα ήταν κομβική, αφενός γιατί οι αντιδράσεις ανάμεσα στην ομάδα διαδικτύου ήταν μεγάλες, αφετέρου γιατί είναι χαρακτηριστική της κυβερνητικής μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ. Όταν οι υπεύθυνοι από το κόμμα είδαν τις αντιδράσεις σε μία σειρά από ζητήματα, ακολούθησαν μία σταλινική προσέγγιση, λέγοντας “αυτή είναι η γραμμή και αν σας αρέσει”. Μετά είδα και άλλα. Όταν πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ άρχισαν να γίνονται υπουργοί με τον ΣΥΡΙΖΑ, μας ζητήθηκε να σβήσουμε tweet που είχαμε κάνει γι’ αυτούς, όπως ήταν για παράδειγμα ο κ. Μπόλαρης, που ήταν άλλωστε υφυπουργός Υγείας στην υπόθεση των οροθετικών. Ξαφνικά, λοιπόν, κληθήκαμε να προστατέψουμε αυτούς, ενάντια στους οποίους παλέψαμε, για να φέρουμε την αλλαγή που ευαγγελιζόταν ο ΣΥΡΙΖΑ».
Από την πολιτική προπαγάνδα στις προσωπικές επιθέσεις
Σύμφωνα με πολλές πηγές που μίλησαν στο inside story, η μνημονιακή μετάλλαξή του ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε τον τρόπο δράσης των τρολ. «Καθώς ο μνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε να προπαγανδίσει την αντιμνημονιακή πολιτική που εγκατέλειψε οριστικά με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, τα τρολ άλλαξαν στόχευση και προχώρησαν μαζικά και οργανωμένα σε προσωπικές επιθέσεις. Οι υπεύθυνοι άρχισαν να μας ζητάνε να στοχοποιούμε πολιτικούς αντιπάλους σε προσωπικό επίπεδο και όχι σε πολιτικό. Ενώ στο παρελθόν μας έλεγαν “σήμερα παίζουμε το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης με αυτά τα χάσταγκ”, μετά τη μνημονιακή στροφή του κόμματος επικράτησε σταδιακά η σκανδαλοθηρία σε στιλ “γράψτε ότι αυτός από τη ΝΔ θα πάει φυλακή”. Κάποιοι αντιδράσαμε σε αυτό και δεν τα τουιτάραμε. Ωστόσο, η στροφή από το πολιτικό στο προσωπικό κάποιους μας ξενέρωσε. Γουστάραμε να γράφουμε αντιφασιστικά tweet υπέρ του Φύσσα, γιατί ήμασταν ιδεολόγοι. Γι’ αυτό και το κάναμε καλά και είχαμε απήχηση, κάτι που ήταν ένας από τους παράγοντες που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Αυτό που σίγουρα δεν θέλαμε ήταν να κάνουμε προσωπική επίθεση στον Βαρβιτσιώτη ή τον Γεωργιάδη, όσο κι αν διαφωνούσαμε μαζί τους πολιτικά. Όταν το είδα αυτό, κατάλαβα ότι η φάση είχε χάσει για πάντα την πλάκα της και σίγουρα εγώ δεν θα υποστήριζα τη μεταμόρφωση του ΣΥΡΙΖΑ σε μνημονιακό κόμμα μέσω προσωπικών επιθέσεων. Έτσι και έφυγα. Δεν ήθελα να γίνω ένα τυφλό κομματικό εργαλείο».
46508348_1867895989972703_3477593809359994880_n.jpg
Επιθέσεις ψεύτικων λογαριασμών στο Twitter εναντίον του Αρκά, ο οποίος έχει πέσει πολλές φορές θύμα των τρολ.
Οι αποχωρήσεις και οι δολοφονίες χαρακτήρα και κατά πρώην συντρόφων
Οι παραπάνω αλλαγές έκαναν πολλά τρολ να αποχωρήσουν από τον ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της εξάμηνης διαπραγμάτευσης και του δημοψηφίσματος. «Αποχώρησαν όσοι πίστευαν ιδεολογικά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορούσε να φέρει μία αλλαγή. Στο τέλος έμειναν μόνο οι πωρωμένοι ή αυτοί που ήθελαν αργότερα να διοριστούν. Το θλιβερό στην υπόθεση είναι πως όταν κάποιος “έφευγε από το μαντρί”, οι πρώην σύντροφοί του τον έβριζαν και του έκαναν επιθέσεις, όπως ακριβώς έκαναν στους πολιτικούς αντιπάλους τους. Τα τρολ που έμειναν έκαναν δολοφονίες χαρακτήρα σε όσους έφευγαν. Το έκαναν και σε μένα, το κάνουν ακόμα. Μαζεύονται πέντε-έξι τρολ, που αρχίζουν τα σκωπτικά και ειρωνικά σχόλια, για να τσιμπήσεις και να τους βρίσεις, ώστε να γίνει χαμός και να σε βγάλουν εκτός εαυτού. Για μένα έγραψαν ότι πληρώνομαι από κύκλους της δεξιάς και ότι είμαι ρουφιάνος. Είναι κρίμα που μία προσπάθεια ενημέρωσης “από τα κάτω” και θετικής παρουσίασης αρχών της Αριστεράς κατέληξε να είναι ένα κονταροχτύπημα στη λάσπη και fake news για συγγενικά πρόσωπα πολιτικών αντιπάλων».
Ο μύθος του 0,60 και η αλήθεια των μετακλητών
Μία από τις τελευταίες ερωτήσεις μου προς τον Κώστα ήταν αν πληρωνόταν ως τρολ του ΣΥΡΙΖΑ. Η απάντησή του ήταν αρνητική. «Όλα αυτά που λέγονται για 60 λεπτά το κάθε tweet είναι ψέματα. Τα καλά χρόνια της ομάδα διαδικτύου του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή από το 2011 έως το 2015, χτίστηκαν πάνω στον ενθουσιασμό και την ιδεολογική πίστη τουιτεράδων ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα βάλει τέλος στα μνημόνια και θα φέρει κάτι καινούριο. Το κάναμε γιατί το γουστάραμε και γι’ αυτό το λόγο το κάναμε καλά, με αποτέλεσμα την πλήρη κυριαρχία του κόμματος στο Twitter. Δεν μας πλήρωναν. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι κάποια τρολ αργότερα εξαργύρωσαν την υπηρεσία τους με θέσεις μετακλητών σε υπουργεία», είπε ο Κώστας, την ώρα που άλλη πηγή με καλή γνώση της οργάνωσης των τρολ του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε ότι «μετά την αποχώρηση των ιδεολόγων τουιτεράδων, δεν υπήρχε λόγος κάποιος να υποστηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ σε πολιτική βάση, αφού το κόμμα είχε γίνει μνημονιακό. Άρα, οι ιδεολόγοι μειώθηκαν και ο στρατός των τρολ έπρεπε να χτιστεί ξανά σε άλλη βάση».
Και συνεχίζει: «Αν και το 0,60 δεν ισχύει κυριολεκτικά, αυτό που ισχύει είναι ότι κάποιοι που τουιτάρουν υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ έχουν γίνει μετακλητοί, την ώρα που κάποιοι παίρνουν 300-500 ευρώ το μήνα για τα tweet τους. Παραδείγματα επιδραστικών account που έγιναν μετακλητοί ήταν ο @galaxyarchis, δηλαδή ο Πέτρος Παπαθανασίου, ο οποίος είχε διοριστεί συνεργάτης της τότε κυβερνητικής εκπροσώπου, Όλγας Γεροβασίλη, κάτι που αποκαλύφτηκε όταν εκείνη έβγαλε συλληπητήρια ανακοίνωση μετά τον αιφνίδιο θάνατό του. Ακόμη, ως μετακλητός έχει διοριστεί και ο @AnemosNaftilos, ενώ σε δημόσια υπηρεσία είναι και ο @alexandrosFL350». Είναι αξιοσημείωτο ότι από την ανάλυση του προφίλ του @alexandrosFL350 προκύπτει ότι κάνει retweet ανώνυμα προφίλ που στηρίζουν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ή στρέφονται κατά της αντιπολίτευσης.
Λογαριασμοί που υποστηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ στο Twitter
Η μαρτυρία του Κώστα στο inside story έρχεται να φωτίσει ίσως καλύτερα τη δήλωση που είχε κάνει σε ρεπορτάζ της Λίνας Παπαδάκη το καλοκαίρι του 2012 το μέλος του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην δημοσιογράφος της Αυγής, Χρήστος Σίμος, ο οποίος είπε στα γραφεία της Κουμουνδούρου πως «ένα από τα πράγματα που μου αρέσει προσωπικά να κάνω, είτε σε συντονισμό με άλλους, είτε κατά μόνας, είναι να τσακώνομαι ηλεκτρονικά». Πολλοί υποστήριξαν αργότερα ότι αυτό το βίντεο αποτελεί απόδειξη πως ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει δικό του τρολοστρατό με επικεφαλής τον Γιώργο Κυρίτση, πρώην διευθυντή σύνταξης της Αυγής και βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ήταν αυτός που παρουσίασε στο βίντεο την ομάδα που ασχολείται με τα social media. Μάλιστα, ο κ. Σίμος μόλις χθες (19 Νοεμβρίου 2018) ορίστηκε γενικός γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, του οποίου προΐσταται ο Νίκος Παππάς.
Παρακάτω παραθέτουμε λογαριασμούς που υποστηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ στο Twitter και αναπαράγουν αναρτήσεις ανώνυμων φιλοκυβερνητικών account (ενώ θα ακολουθήσει άλλο κείμενο για αυτούς υπέρ της ΝΔ):
Brizolistas (@Brizolistas): Πρόκειται για έναν πρώην οδηγό ταξί, ο οποίος έτυχε να πάρει κούρσα τον Αλέξη Τσίπρα πριν γίνει πρωθυπουργός. Ο κ. Τσίπρας εντυπωσιάστηκε από τη συζήτηση που είχε με τον οδηγό και του έδωσε δουλειά κοντά στο κόμμα. Μάλλον γι’ αυτόν τον λόγο ο Brizolistas συχνά εκθειάζει προσωπικά τον πρωθυπουργό και όχι μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ. Όπως μπορεί να δει κάποιος στο παρακάτω γράφημα, ο λογαριασμός παρουσίασε έντονη δραστηριότητα στις 22 Αυγούστου (64 tweets), δηλαδή την ημέρα που η κυβέρνηση γιόρταζε το τέλος των μνημονίων. Μάλιστα, χρησιμοποίησε όλα τα φιλοκυβερνητικά χάσταγκ που έπαιξαν εκείνες τις ημέρες (#η_αριστερα_μπορει, #μνημονια_τελος, #ΕπομενηΜερα, #eppur_si_muove) πλάι σε άλλα χάσταγκ υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ και κατά της αντιπολίτευσης (#sputnik_fest2018, #skaixeftiles). Ακόμη, ο Brizolistas αρέσκεται να τουιτάρει πολιτικούς του ΣΥΡΙΖΑ (@PrimeministerGR, @nikospappas16), άλλα account που υποστηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ (@C_tachtsidis, @yiastra) ή δημοσιογράφους και σελίδες που στηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ (@OmadaMnimis, @KostasVaxevanis). Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός ότι τον Brizolistas ακολουθούν και στελέχη της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Νίκος Παππάς, ο Γιάννης Τσιρώνης, ο Αθανάσιος Μιχέλης, ο Κώστας Ζαχαριάδης και ο Κώστας Μπάρκας.
Το ΠΑΣΟΚ και οι ανώνυμες απαντήσεις στις εφημερίδες
O ΣΥΡΙΖΑ φυσικά και δεν ανακάλυψε τον τροχό με τα τρολ, αφού δεν ήταν το πρώτο κόμμα που έκανε χρήση τους στην Ελλάδα, για να περάσει το πολιτικό του μήνυμα. Τα πράγματα όμως ξεκίνησαν σχετικά αθώα.
Εδώ θα πρέπει να πάμε μερικά χρόνια πίσω και συγκεκριμένα στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000. «Ήδη από τότε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου, ανέπτυξε ένα έντονο ενδιαφέρον για την τεχνολογία και τα κοινωνικά δίκτυα», είπε στο inside story πηγή με καλή γνώση των εξελίξεων στο ΠΑΣΟΚ, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της για την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της εργασίας της. «Άλλωστε ο ίδιος είχε φτιάξει ένα από τα πρώτα μπλογκ πολιτικού προσώπου στην Ελλάδα. Στον κόσμο υπήρχε τότε μία αισιόδοξη άποψη που έλεγε ότι τα κοινωνικά δίκτυα και το ίντερνετ θα μπορούσαν να φέρουν μία αδιαμεσολάβητη επικοινωνία μεταξύ πολιτών και πολιτικών. Ο κ. Παπανδρέου πίστεψε σε αυτό και γρήγορα συγκέντρωσε γύρω του νέους ανθρώπους που ασχολούνταν με την τεχνολογία. Κατά κανόνα επρόκειτο για άτομα που δεν είχαν καμία σχέση με την πολιτική ή το ΠΑΣΟΚ, κάτι μάλιστα που θορύβησε κάποιους από τους “βαρώνους” του κόμματος, που ήταν μαθημένοι στην ιεραρχία και τις σκληρές δομές. Η ομάδα που φτιάχτηκε θα έφερνε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στρατηγική στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ το ενδιαφέρον του κ. Παπανδρέου για θέματα τεχνολογίας θα έφερνε και τους ανθρώπους που αργότερα θα έφτιαχναν τη Διαύγεια και μεταρρυθμίσεις με στόχο την ψηφιοποίηση του κράτους. Γενικά, το κλίμα εκείνης της εποχής ήταν ότι θα χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία και τα εργαλεία της για καλό. Η προσπάθεια ήταν ειλικρινής και ρομαντική, στα όρια της ηλιθιότητας, αν κρίνουμε από το σήμερα».
Άνθρωποι κοντά στις εξελίξεις γύρω από την πολιτική και τα social media είπαν ότι «ακόμα δεν υπήρχαν τρολοστρατοί», καθώς «στα κοινωνικά δίκτυα δεν υπήρχε η μαζικότητα που απαιτεί η δράση των τρολ». «Εκείνη την περίοδο τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιούσαν μία περιορισμένη αριθμητικά “διαδικτυακή ελίτ”, όπου λίγο-πολύ όλοι ήταν γνωστοί με όλους. Αν γινόταν προσπάθεια για προπαγάνδα, αφενός θα ήταν εύκολο να αποκαλυφθεί και να απομονωθεί, αφετέρου θα ήταν αναποτελεσματική, αφού πολύ λίγος κόσμος χρησιμοποιούσε τα κοινωνικά δίκτυα και ειδικά το Twitter», όπως ανέφερε στο inside story αξιόπιστη πηγή.
Μετά τις εκλογές του 2009, το ΠΑΣΟΚ κλήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του να υποστηρίξει το κυβερνητικό του έργο στο διαδίκτυο. Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτοι ανώνυμοι υποστηρικτές του κόμματος, οι οποίοι ωστόσο δεν έδρασαν στα κοινωνικά δίκτυα. «Η πρώτη μορφή οργανωμένων ανωνύμων αντιδράσεων σε κριτική έρχεται πράγματι από το ΠΑΣΟΚ, όχι όμως στο Twitter, αλλά κατευθείαν στις ιστοσελίδες. Συγκεκριμένα, υπεύθυνοι επικοινωνίας της κυβέρνησης αρχίζουν σιγά-σιγά να απαντούν ανώνυμα με σχόλια σε δημοσιεύματα και πολεμικά σχόλια σε πολύ δημοφιλείς ιστοσελίδες. Άνθρωποι που στελέχωναν τα γραφεία τύπου κάποιων υπουργείων έμπαιναν οργανωμένα και απαντούσαν σε κείμενα των εφημερίδων», είπε στο inside story πηγή με καλή γνώση των όσων συνέβαιναν τότε στο ΠΑΣΟΚ.
Τα πρώτα τρολ στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ
Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου αποχώρησε από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, η ομάδα των ειδικών σε θέματα τεχνολογίας που είχε συγκεντρώσει γύρω του απομακρύνεται από το προσκήνιο. Πηγή με καλή γνώση των εξελίξεων στο ΠΑΣΟΚ είπε στο inside story ότι η αλλαγή αρχηγού έφερε και αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονταν τα κοινωνικά δίκτυα: «Όταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος έγινε πρόεδρος του κόμματος, στο ΠΑΣΟΚ έφτιαξαν την πρώτη προσπάθεια οργάνωσης ανθρώπων που με ψευδώνυμα θα δημιουργούσαν τάσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Τα χρόνια της αθωότητας ανήκαν σιγά-σιγά στο παρελθόν, σε ένα βαθμό και επειδή στο ΠΑΣΟΚ έβλεπαν ότι και η ΝΔ άρχιζε να βγαίνει με δικούς της ανώνυμους λογαριασμούς. Εκείνη την περίοδο βλέπουμε μία παράλληλη εξέλιξη του τρόπου με τον οποίο το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται τα κοινωνικά δίκτυα. Από τη μία, έχουμε την Ομάδα Αλήθειας και άνοδο των ανώνυμων λογαριασμών που υποστηρίζουν τη ΝΔ, από την άλλη έχουμε το ΠΑΣΟΚ που αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να αλλάξει, για να αρχίσει να επηρεάζει κόσμο στα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία γίνονται μαζικά και όλο και πιο τοξικά».
«Το ΠΑΣΟΚ αντιλήφθηκε το εξής απλό αλλά βασικό: “αφού το Twitter επιτρέπει τον πόλεμο, αυτός είναι αναπόφευκτος και πρέπει να περάσουμε και εμείς στο σκληρό ροκ, γιατί αν δεν το κάνουμε, θα το κάνουν οι υπόλοιποι σε βάρος μας”. Σε αυτό το πλαίσιο, η παλιά ομάδα ανθρώπων γύρω από τον κ. Παπανδρέου θεωρήθηκε ακατάλληλη ως πολύ “μαλακή”. Έτσι δημιουργούνται οι πρώτες ad hoc ομάδες που προωθούν ανώνυμα το πολιτικό μήνυμα του ΠΑΣΟΚ και απαντούν στους επικριτές του. Αυτό που τότε ακουγόταν στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ ήταν “η ΝΔ παίζει σκληρά στο Twitter και άρα πρέπει να παίξουμε και εμείς, πρέπει να φτιάξουμε μία ομάδα 50 ατόμων μόνο γι’ αυτό”. Αυτή ήταν η αρχή του σύγχρονου μοντέλου τρολ που βλέπουμε σήμερα, δηλαδή ένας επικεφαλής που δουλεύει για ένα κόμμα, ο οποίος προωθεί καθημερινά γραμμή για το τι θα παίζουν οι λογαριασμοί. Και με τη ΝΔ και με το ΠΑΣΟΚ έχουμε ανθρώπους που έχουν αντιληφθεί τη δύναμη του μέσου και οι οποίοι έχουν αναλάβει να υπερασπίζονται τις θέσεις των κομμάτων ύστερα από κομματική καθοδήγηση του στιλ “παιδιά, σήμερα πρέπει να σηκώσουμε αυτό στο Twitter”».
«Όταν τα κόμματα σε οποιαδήποτε χώρα μπαίνουν σε αυτό το παιχνίδι, φτάνουμε σε αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν μία κούρσα προς τον πάτο, δηλαδή το πράγμα γίνεται όλο και χειρότερο. Τα κόμματα φτιάχνουν όλο και μεγαλύτερες τρολοφάρμες, με τα τρολ τους να γίνονται όλο και πιο τοξικά, γιατί διαφορετικά δεν μπορούν να ακουστούν», είπε πρώην εργαζόμενος σε ομάδα διαδικτύου ελληνικού κόμματος.
Τα παραπάνω περί ανάπτυξης ανώνυμων λογαριασμών που υποστήριζαν το ΠΑΣΟΚ επιβεβαίωσαν και άλλες πηγές στο inside story, αναφέροντας ως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη «Μαύρη Οχιά» (@mavrioxiaΟ λογαριασμός στο Twitter.), η οποία όπως φαίνεται στην παρακάτω ανάλυση, έκανε συχνά retweet τον Ευάγγελο Βενιζέλο με το αντίστοιχο χάσταγκ, καθώς και τον λογαριασμό του ΠΑΣΟΚ.
Αξιοσημείωτο ότι οι δύο πιο δημοφιλείς σε retweet αναρτήσεις της «Μαύρης Οχιάς» αφορούν η μία στη ΝΔ και η άλλη στον ΣΥΡΙΖΑ.
Από την άλλη πλευρά, η δημιουργία της «Ομάδας Αλήθειας» και ανώνυμων λογαριασμών που στηρίζουν τη ΝΔ έχει αποδοθεί στον Γιώργο Μουρούτη, διευθυντή του γραφείου Τύπου του Μεγάρου Μαξίμου επί πρωθυπουργίας Σαμαρά. Το inside story επικοινώνησε με τον κ. Μουρούτη, ωστόσο άνθρωποι στο στενό περιβάλλον του αρνήθηκαν οποιαδήποτε σχέση του με την «Ομάδα Αλήθειας» ή κάποιον άλλο λογαριασμό που στηρίζει τη ΝΔ, σχολιάζοντας ότι «ο κ. Μουρούτης έχει αποχωρήσει εδώ και τέσσερα χρόνια από τη ΝΔ και επτά χρόνια από το γραφείο τύπου της ΝΔ. Ωστόσο, στη λογική κάποιων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, όπως του κ. Πολάκη, κάποιοι τον βλέπουν ακόμα αντίπαλό τους. Ζουν στις φαντασιώσεις τους».
Στο δεύτερο μέρος της έρευνας του inside story για τα τρολ, θα παρουσιάσουμε ανώνυμα account που στηρίζουν και ακολουθούνται από στελέχη της ΝΔ.
Tα τρολ και οι απειλές κατά δημοσιογράφων
Η ανάπτυξη των τρολ οφείλεται στον τρόπο που οι δημιουργοί του Twitter το άφησαν να εξελιχθεί. «Στην πορεία του, το Twitter αντιμετώπισε ένα υπαρξιακό δίλημμα ως προς το ποιο είναι το προϊόν που πουλάει. Τελικά κατάλαβε ότι αυτό που πουλάει είναι ένα “διαδικτυακό μαλλιοτράβηγμα”, κάτι σαν το πολιτικό καφενείο, όπου ο κόσμος πήγαινε για να “παίξει ξύλο”. Αυτή η τοξική ένταση είναι εθιστική και γι’ αυτό δεν της έβαλαν φρένο. Ήξεραν ότι αυτό είναι το unique proposition του μέσου. Το Twitter πουλάει αντιπαράθεση, έστω και με χυδαίο τρόπο».
Η απόφαση του Twitter να μην περιορίσει τα τρολ επέτρεψε σε αυτά, εκτός από το να διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις, να κάνουν και προσωπικές επιθέσεις κατά δημοσιογράφων. «Αν και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν το πρώτο το κόμμα που έφτιαξε τρολοστρατό για προπαγάνδα, ήταν σίγουρα το πρώτο κόμμα που έβαλε τα τρολ του να προχωρήσουν σε συστηματικό εκφοβισμό κατά δημοσιογράφων», είπε στο inside story πηγή από τον δημοσιογραφικό χώρο που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της για την προστασία της προσωπικότητάς της. «Κάποια στιγμή ένα τρολ μου είπε ότι “ο λόγος που σου την πέφτουμε δεν είναι για αυτό που έγραψες σήμερα, είναι για αυτό που δεν θα τολμήσεις να γράψεις αύριο”. Θέλουν να αναπτύξεις την παθογένεια ενός ανθρώπου που δέχεται μπούλινγκ και ουσιαστικά να αυτολογοκριθείς. Αυτό θα το πετύχουν είτε με το να σε απαξιώσουν ως “πουλημένο γερμανοτσολιά που στηρίζει το κατεστημένο”, είτε με το να σε βγάλουν “ακροδεξιό”. Ξέρουν ότι με αυτόν τον τρόπο κάποιοι θα σωπάσουν, θα αποχωρήσουν από το Twitter ή θα μαζευτούν. Όταν δέχτηκα μαζικές επιθέσεις από τρολ, παρατήρησα ότι και εγώ ο ίδιος ήμουν πιο προσεκτικός σε αυτά που έγραφα, το σκεφτόμουν δύο φορές».
Είναι αξιοσημείωτο ότι δημοσιογράφοι δέχτηκαν επιθέσεις από τρολοστρατούς πριν δολοφονηθούν. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο σαουδάραβας Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος, πριν δολοφονηθεί, δούλευε
πάνω σε μία έρευνα για τον τρόπο με τον οποίο η Σαουδική Αραβία χρησιμοποιεί τρολοστρατούς, από τους οποίους μάλιστα δεχόταν
επιθέσεις. Ακόμη, πριν τη δολοφονία της, η Μαλτέζα δημοσιογράφος Δάφνη Καρουάνα Γκαλιζία εργαζόταν για την εφημερίδα Malta Independent, ένα mainstream μέσο, σαν αυτά που μέλη της κυβέρνησης έχουν χαρακτηρίσει «καθεστωτικά» ή «βοθροκάναλα της διαπλοκής».
Το Twitter λοιπόν έκανε τη στρατηγική επιλογή να αφήσει τα τρολ ανεξέλεγκτα και αυτά κατέστρεψαν το κοινωνικό δίκτυο, γεμίζοντάς το με απειλές κατά δημοσιογράφων, μπούλινγκ, μίσος και ψεύτικες ειδήσεις. Σίγουρα η διοίκηση ενός κοινωνικού δικτύου έχει το δικαίωμα να αποφασίζει τον δρόμο που θα πάρει. Ωστόσο όταν επηρεάζει τόσο έντονα την κοινωνική και προσωπική ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη λειτουργία των θεσμών, τότε υπάρχει η υποχρέωση για κανονικοποίηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί το δίκτυο και ο αλγόριθμός του. Διαφορετικά η δημοκρατία απειλείται.
Στο τρίτο μέρος της έρευνας του inside story για τα τρολ στην Ελλάδα, δημοσιογράφοι θα μιλήσουν για τις επιθέσεις που έχουν δεχτεί στο Twitter.
Πηγή: https://insidestory.gr/article/internet-trolls-kommata-syriza?token=WM106DN218το είδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου