Γράφει ο David J. Lewkowicz, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Yale University
Η φίλη της κόρης μου αναστατώθηκε όταν πρόσφατα της είπαν πως το δίχρονο παιδάκι της πρέπει να φοράει μάσκα στον βρεφονηπιακό σταθμό. Το μικρό της κοριτσάκι ήδη προσπαθεί σκληρά να γίνει κατανοητή και η μητέρα της ανησυχεί πως η μάσκα θα καταστήσει αυτή την προσπάθεια δυσκολότερη για την κόρη της να γίνει κατανοητή και πως θα δυσκολευτεί να εκφράσει τι λένε οι συνομήλικοι και οι καθηγητές οι οποίοι φορούν μάσκα.
Τώρα που η μάσκα προσώπου έχει καταστεί ένας απολύτως απαραίτητος εξοπλισμός στη ζωής μας, η πανδημία του κορωνοϊού έχει αποκαλύψει την θεμελιώδη ανάγκη μας να βλέπουμε τα ανθρώπινα πρόσωπα ολόκληρα. Θα μπορούσε αυτό να εφαρμοστεί στα βρέφη και μικρά παιδιά, τα οποία πρέπει να μαθαίνουν το νόημα των αναρίθμητων επικοινωνιακών εναυσμάτων που είναι συνήθως διαθέσιμα στα πρόσωπα των δικών τους συμμαθητών, και είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην εξαχρείωση εν μέρει των ορατών εκφράσεων;
Οι εκφράσεις του προσώπου είναι μια πολύπλοκη και πλούσια πηγή κοινωνικών, αισθηματικών και γλωσσολογικών εναυσμάτων. Βασιζόμαστε σε όλα από αυτά τα
εναύσματα για να επικοινωνούμε ο ένας με τον άλλο μέσω ενός σύνθετου και δυναμικού χορού που εξαρτάται από τον κάθε συμμετέχοντα που είναι ικανός να διαβάσει το έναυσμα του άλλου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, ακόμα και όταν μπορούμε να δούμε ολόκληρες τις εκφράσεις του προσώπου, συχνά δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε τι αισθάνονται οι άλλοι άνθρωποι. Για παράδειγμα, όπως η ψυχολόγος Lisa Feldman Barrett έχει σημειώσει, μπορούμε να εκλάβουμε ένα χαμόγελο ότι σημαίνει «Είμαι ευτυχισμένη», «Μου αρέσεις» ή «Ντρέπομαι». Επομένως, το να βλέπουμε εν μέρει ορατά τα ανθρώπινα πρόσωπα μάς «κλέβει» από μια πληθώρα από γλωσσικά εναύσματα τα οποία είναι απαραίτητα για την επικοινωνία.Τα νήπια και τα μικρά παιδιά βλέπουν και ακούν τα επικοινωνιακά σήματα και μαθαίνουν να συνδέουν τα νοήματα που επιφέρουν σε αυτά μέσω της καθημερινής αλληλεπίδρασης με εκείνους που φροντίζουν για αυτά και με τους συμμαθητές τους. Για παράδειγμα, πήγαινε ένα βρέφος σε ένα πάρτι γενεθλίων ή σε έναν παιδικό σταθμό όπου μπορείς να ακούσεις και να βλέπεις αρκετούς ανθρώπους που φορούν μάσκα να μιλούν. Για να καταλάβουμε ποιο πρόσωπο ταιριάζει με ποια φωνή, τα οποία το βρέφος πρέπει να μάθει ότι το στόμα είναι η πηγή της προφορικής γλώσσας και το να κοιτάζει στα χείλη τις λέξεις που σχηματίζουν είναι απαραίτητο για να κατανοήσει αν το συγκεκριμένο πρόσωπο του ανθρώπου ταιριάζει με τη συγκεκριμένη φωνή.
Θα θέλαμε να γνωρίζουμε αν και πότε τα βρέφη θα μπορούν να ανακαλύψουν την σπουδαιότητα του στόματος ενός ομιλητή. Συνεπώς, σε μια έρευνα στο εργαστήριό μου, προβάλαμε σε παιδιά διαφόρων ηλικιών βίντεο με πρόσωπα που μιλούσαν και καταγράψαμε την προσήλωσή τους με τη χρήση μιας συσκευής καταγραφής των ματιών. Ανακαλύψαμε πως τα βρέφη ξεκίνησαν να διαβάζουν τα χείλη περίπου στην ηλικία των οχτώ [8] μηνών. Ιδιαιτέρως, η έναρξη της ανάγνωσης των χειλιών σε αυτήν την ηλικία συμβαδίζει με την έναρξη του κανονικού βαδίσματος, υπονοώντας πως τα βρέφη ξεκινούν την ανάγνωση των χειλιών επειδή ενδιαφέρονται για την ομιλία και το λεξιλόγιο. Με την ανάγνωση των χειλιών, τα βρέφη τώρα αποκτούν πρόσβαση σε ορατά σήματα ομιλίας τα οποία, καθώς η Janet Werker και οι συνεργάτες της από το Πανεπιστήμιο British Columbia έχουν παρουσιάσει, είναι ξεκάθαρα αντιληπτά σε αυτά. Επομένως, η ανάγνωση των χειλιών τώρα επιτρέπει στα βρέφη να δουν τα ορατά συνθήματα ομιλίας τα οποία χρειάζονται τα νήπια για να κατανοούν ποιο πρόσωπο ταιριάζει με ποια φωνή. Φυσικά, τα βρέφη δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ορατά συνθήματα ομιλίας αν οι άλλοι άνθρωποι φορούν μάσκες.
Ουσιαστικά, η ανακάλυψή μας για την ανάγνωση των χειλιών προέρχεται από μια μελέτη για βρέφη που μαθαίνουν μόνο Αγγλικά και έτσι δεν είμαστε σίγουροι αν αυτό είναι μια γενική συμπεριφορά που παρατηρείται σε βρέφη που μαθαίνουν οποιαδήποτε γλώσσα. Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, οι επακόλουθες έρευνες μαζί με τους συνεργάτες μου, τον Ferran Pons και την Laura Bosch του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, εξετάσαμε την αντίδραση των βρεφών -που μαθαίνουν την ισπανική και την καταλανική γλώσσα- σε πρόσωπα που ομιλούν και ανακάλυψαν πως τα βρέφη ξεκινούν επίσης να διαβάζουν τα χείλη περίπου στην ηλικία των οχτώ [8] μηνών. Κατά περίεργο τρόπο, ανακαλύψαμε επίσης ότι τα βρέφη που έμαθαν τη δίγλωσση ισπανική και καταλανική γλώσσα διαβάζουν τα χείλη περισσότερο από τα αντίστοιχα βρέφη που μιλούν μόνο μια γλώσσα, υποδεικνύοντας ότι τα δίγλωσσα νήπια βασίζονται περισσότερο σε ορατά συνθήματα ομιλίας τα οποία τα βοηθούν να διατηρούν τις δυο γλώσσες τους χωριστά.
Ιδιαίτερα, όταν η ανάγνωση των χειλιών εμφανίζεται σε νηπιακή ηλικία, γίνεται ο προεπιλεγμένος τρόπος επεξεργασίας του λόγου κάθε φορά που η κατανόηση είναι δύσκολη. Αυτό απεικονίζεται από τις πρόσφατες μελέτες μας στις οποίες οι Ισπανοί συνεργάτες μου, ο απόφοιτος φοιτητής τους Joan Birules κι εγώ ανακαλύψαμε πως τα δίγλωσσα παιδιά 4-6 ετών διαβάζουν τα χείλη περισσότερο όταν αντιμετωπίζουν τον λόγο σε μια άγνωστη από ότι σε μια γνωστή γλώσσα. Παρόμοια, ανακαλύψαμε πως οι ενήλικες οι οποίοι είναι άριστοι ομιλητές δεύτερης γλώσσας διαβάζουν τα χείλη περισσότερο από τους αντίστοιχους μονόγλωσσους ομιλητές όταν παρουσιάζεται η ομιλία στη δική τους γλώσσα. Αυτά τα πορίσματα συνάδουν με άλλα αποδεικτικά στοιχεία στα οποία οι ενήλικες καταφεύγουν για την ανάγνωση των χειλιών όταν είναι αντιμέτωποι με την ομιλία με θόρυβο, με λόγο που έχει χαρακτηριστική προφορά ή με λόγο σε ξένη για τους ίδιους γλώσσα.
Σε γενικές γραμμές, χρονικά η έρευνα αποτυπώνει πως οι ορατές αρθρώσεις τις οποίες τα βρέφη βλέπουν συνήθως όταν κάποιοι άλλοι μιλούν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην απόκτηση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των νηπίων. Η έρευνα ακόμη παρουσιάζει πως τα βρέφη που διαβάζουν περισσότερο τα χείλη έχουν καλύτερες γλωσσικές ικανότητες όταν μεγαλώσουν. Σε αυτήν την περίπτωση, αυτό υποδεικνύει πως οι μάσκες πιθανόν να επιβραδύνουν την απόκτηση της ομιλίας και του λεξιλογίου από τα βρέφη.
Φυσικά, τα νέα δεν είναι όλα δυσάρεστα. Τα νήπια περνούν πολύ από τον χρόνο τους στο σπίτι με τους ανθρώπους που φροντίζουν για αυτά και δεν φορούν μάσκα. Μόνο στον παιδικό σταθμό ή όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού με τους γονείς τους, δεν μπορούν να δουν ολόκληρες τις εκφράσεις του προσώπου των ανθρώπων μου μιλούν. Συνεπώς, αυτό μπορεί να αφορά μόνο τις περιπτώσεις εκείνες όπου ενδέχεται να έχουν μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις για τα βρέφη. Χρειαζόμαστε περισσότερη μελέτη για να πούμε αν αυτή είναι η κατάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου