ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (11ο μέρος)

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 10^ο ΜΕΡΟΣ

4. 4. Οι ΦΙΛΟΜΟΥΣΟΙ ή ΦΙΛΟΓΕΝΕΙΣ ή ΦΙΛΟΚΑΛΟΙ ή ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΟΙ ή ΦΙΛΙΚΟΙ ή ΦΙΛΟΙ δημιουργούν «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ» ή «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», δηλαδή ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Ερμής ο Λόγιος, Βιέννη 1811-1821. Το περιοδικό έντυπο της Επανάστασης του 21, ως νόμιμο μέσο, εξέφραζε το φιλολογικό – επιστημονικό της πρόσωπο και ταυτόχρονα αποτελούσε το προσωπείο της. Στις σελίδες του εμφανίστηκαν αχνά μερικές από τις παρασκηνιακές συγκρούσεις που έλαβαν χώρα εντός του επαναστατικού φορέα (της Φιλικής Εταιρείας)

Είπαμε ήδη (6^ο μέρος) ότι περιφραστικά η Επανάσταση ονομαζόταν «επιστροφή των Μουσών στην Ελλάδα / στην αρχαία τους κατοικία«. Το όχημα της Ελληνικής Επανάστασης ήταν ο διαφωτισμός, όπως τον ορίζει το καποδιστριακό κείμενο του 1819 (βλ. 3^ο μέρος), αντίθετα, δηλαδή, από την δυτική άποψη. Εκτός από πραγματικό όχημα, ο διαφωτισμός ήταν και πρόσχημα. Πρόσχημα αναγκαίο ως προς την εταιρική δράση, η οποία απαιτούσε συνεχείς μετακινήσεις και συγκέντρωση χρημάτων. Για ιδιαίτερους λόγους, το όχημα με το πρόσχημα δημιουργούσε ένα ξεχωριστό μείγμα στην ελληνική περίπτωση. Το εταιρικό προκάλυμμα της Επανάστασης ήταν πάντα φιλολογικό· όχι μόνον για τυπικούς λόγους. Υπήρχε και
ουσία, αφού το θέμα της ελληνικής γλώσσας θα απασχολούσε τους κινούντες την Επανάσταση, ακόμα κι αν δεν υπήρχε το στρατόπεδο της νεωτερικότητας που παρουσίαζε το φως με τον δικό του τρόπο.

Εφόσον η κινητήρια δύναμη της Επανάστασης προσδιόριζε ως υποκείμενο αυτής τους κατ’ αρχαιότητα «Έλληνες», με κάποιο τρόπο έπρεπε να προσδιοριστεί και η ελληνική γλώσσα που διέφερε από τις ποικίλες διαλέκτους, αλλά και από την κοινή ρωμαίικη (romaic κατά τον Byron, τον Trelawny και άλλους αγγλόφωνους). Ο Καποδίστριας ενέτασσε πάντα το επαναστατικό σχέδιο σε φιλολογικές βάσεις. Το 1802 ίδρυσε στην Κέρκυρα φιλολογικό συνεταιρισμό με την επωνυμία «Εταιρεία των φίλων» (Βροκίνης). Το 1803 η Επτανησιακή Γερουσία καλούσε -μέσω του Ι. Καποδίστρια- τον ιερέα Α. Ιδρωμένο λέγοντας: «υμείς, ως υιός πατρίδος άριστος, συζώντες με τους Δημοσθένεις, Ομήρους, Πλάτωνας, … είναι τάχα δυνατόν να απονεύσετε [αρνηθείτε] εις το ευγενές και τωόντι ελληνικόν έργον, το της πλάσεως δηλαδή τιμίων πολιτών, ήγουν νέων Ελλήνων;». Το 1804 ο Ναπολέων μπαίνει στο παιχνίδι των διεθνών σχέσεων ως αυτοκράτορας. Οι ναπολεόντεια δράση 1805-1807 έγινε αφορμή και αιτία να μετακινηθούν δυο βασικά μέλη της «φιλολογικής δράσης» από τα Επτάνησα και την Ήπειρο προς στην Ρωσία. Ο Καποδίστριας και ο Ιγνάτιος. Ο δεύτερος χρίζεται από τον τσάρο [αρχηγό της Εκκλησίας κατά το αγγλικό πρότυπο του 1533] μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας και εγκαθίσταται στο Βουκουρέστι.

Συνέχεια →