Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης μιλάει στον Ανδρέα Ρουμελιώτη: Οι ντόπιες ποικιλίες μπορούν να θρέψουν τον παγκόσμιο πληθυσμό!

enallaktikos.gr
Του Ανδρέα Ρουμελιώτη

Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης μιλάει στον Ανδρέα Ρουμελιώτη: Οι ντόπιες ποικιλίες μπορούν να θρέψουν τον παγκόσμιο πληθυσμό! Υπάρχει πείνα γιατί αυτή είναι η πολιτική που ακολουθείται. Ενας σύγχρονος Εθνικός ευεργέτης! Το ελληνικό κράτος παριστάνει ότι δεν τον ξέρει. Στο εξωτερικό τον βραβεύουν. Εκτός των άλλων, το 2009 τιμήθηκε από το Bioversity International και τον Δήμο της Ρώμης με το βραβείο του Φύλακα της βιοποικιλότητας της Μεσογείου.Το 1995, ίδρυσε από προσωπική του ανάγκη το ΠΕΛΙΤΙ (που στα ποντιακά σημαίνει βελανιδιά) στο Μεσοχώρι Παρανεστίου Δράμας. Μια οικοκοινότητα και ένα δίκτυο με στόχο τη συλλογή, διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών καθώς και την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος.

Το ΠΕΛΙΤΙ (www.peliti.gr) είναι πλέον το μεγαλύτερο εθνικό δίκτυο απ’ όπου περισσότεροι από 100.000 ερασιτέχνες παραγωγοί προμηθεύονται και ανταλλάσσουν σπόρους από παραδοσιακές ποικιλίες και οικόσιτα ζώα, υπό εξαφάνιση. Στις δραστηριότητές του συνδράμουν γεωργοί, κτηνοτρόφοι, ακτιβιστές, πανεπιστημιακοί και καλλιτέχνες. Λειτουργούν εργαστήρια, οργανώνονται θεατρικές και μουσικές παραστάσεις ενώ εκπαιδεύονται ομάδες μαθητών και φοιτητών.

Συμμετέχει ενεργά στο κίνημα υπεράσπισης των ντόπιων ποικιλιών στην Ευρώπη. Τον Απρίλιο του
2011 ήταν παρών στις Βρυξέλλες, στις «Ημέρες Δράσης για την Αυτοδυναμία σε Σπόρους». Η συνάντηση αυτή το 2012 μεταφέρθηκε στο Μεσοχώρι, στη γη του Πελίτι, και έγινε μαζί με τη 12η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 13 χώρες και περισσότερους από 7.000 επισκέπτες. Π. Σαϊνατούδης: «Ο φύλακας της βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο»


Παναγιώτη, διάβασα πως από τις ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες που υπήρχαν το 1950 καλλιεργείται πλέον στην Ελλάδα μόνο το 3%. Γιατί συνέβη αυτό;

Σύμφωνα με τον FAO (2004), περίπου το 75% του φυτικού γενετικού υλικού παγκοσμίως και το 90% των ντόπιων ποικιλιών έχουν εκλείψει τα τελευταία 100 χρόνια, επειδή οι γεωργοί σε όλον τον κόσμο σιγά σιγά εγκατέλειψαν τις ποικιλίες που καλλιεργούσαν παραδοσιακά, για να τις αντικαταστήσουν με ομοιόμορφες βελτιωμένες ή «εξωτικές» ποικιλίες υψηλών αποδόσεων. Αποτέλεσμα αυτής της εγκατάλειψης είναι η παγκόσμια διατροφή να βασίζεται σήμερα κατά 75% σε 12 μόνο φυτά, με κύρια το ρύζι, τον αραβόσιτο και το σιτάρι.

Η αυξανόμενη γενετική ομοιομορφία, η μείωση της γενετικής βάσης των καλλιεργειών και η γεωργική εκμετάλλευση τεράστιων εκτάσεων με μία μόνο ποικιλία οδήγησε σταδιακά στην αύξηση της γενετικής ευπάθειας των καλλιεργειών, στα εξελισσόμενα παθογόνα, με εμφανείς τις αρνητικές συνέπειες και σε πολλές περιπτώσεις την εκδήλωση επιδημιών.

Πώς χάθηκε εκείνη η ντομάτα που την έτρωγες και «κοκκίνιζε» το μάγουλό σου;

Η ντομάτα αυτή δεν χάθηκε τελείως. Μάλιστα, τα τελευταία δέκα χρόνια οι εναπομείνασες ντόπιες ποικιλίες έχουν κερδίσει έδαφος στο τραπέζι μας και στη γη μας. Είναι στο χέρι μας, μέσα από τις διατροφικές μας επιλογές και συνήθειες, να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο. Καθημερινά ψηφίζουμε με το πιρούνι μας τι γεωργία και τι πλανήτη θέλουμε.

Πόσες ντόπιες ποικιλίες έχουν διασώσει οι τράπεζες σπόρων;

Πολύ μεγάλος ο αριθμός ποικιλιών διατηρείται σε τράπεζες σπόρων. Για παράδειγμα, μόνο για τις ντομάτες ξέρουμε ότι υπάρχουν 12.000 ποικιλίες παγκοσμίως. Οι σπόροι είναι κάτι ζωντανό και μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Το θέμα δεν είναι να διατηρούνται μέσα σε τράπεζες, αλλά να συνεχίζουν το ταξίδι τους στη γη και να μπορούν οι αγρότες να έχουν πρόσβαση σ’ αυτούς.
Τι έχει καταφέρει το δίκτυο του Πελίτι διά της σποράς, μέσω της ανταλλακτικής οικονομίας;

Το Πελίτι ξεκίνησε το 1995. Το 1999 οργάνωσε την πρώτη γιορτή ανταλλαγής ντόπιων ποικιλιών. Το 2000 στήθηκε το Πανελλαδικό Δίκτυο Διάδοσης και Διάσωσης των Ντόπιων Ποικιλιών και των Αυτόχθονων Αγροτικών Ζώων του Πελίτι: «Κατά Τόπους Αγροκτήματα». Ηταν το πρώτο πετυχημένο ανταλλακτικό δίκτυο στην Ελλάδα. Σήμερα συμμετέχουν περίπου 250 καλλιεργητές και κτηνοτρόφοι. Ανοίξαμε τον δρόμο και όλα αυτά τα χρόνια «σπέρνουμε» τις ντόπιες ποικιλίες παντού στην Ελλάδα και δημιουργούμε «γέφυρες» ανάμεσα σ’ αυτούς που έχουν ντόπιους σπόρους και σ’ εκείνους που τους αναζητούν. Η ανταλλακτική οικονομία και τα δίκτυα σαν του Πελίτι παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της ποιότητας της τροφής μας και της καθημερινότητάς μας.

Δώσε μας μια εικόνα του κινήματος των τοποφάγων που αναπτύσσεται στην Ευρώπη και της σύγκρουσης με τη Monsanto και τις άλλες πολυεθνικές, οι οποίες προωθούν τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα.

Το Πελίτι είναι ένα κίνημα με θετική πρόταση και όχι καταγγελτικό. Προσπαθούμε με απλές καθημερινές πρακτικές να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Μας ενδιαφέρουν τα θετικά που συμβαίνουν γύρω μας και αυτά στηρίζουμε για να ανθήσουν. Αναγνωρίζουμε τη δική μας ευθύνη για όσα συμβαίνουν και προσπαθούμε να την αναλάβουμε, γιατί μόνο έτσι μπορούν να γίνουν οι μεγάλες αλλαγές.

Πολλοί φοβούνται ότι έτσι όπως εξελίσσεται η όλη… φάση, θα πεινάσουμε. Μπορούμε μόνο με τις ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες, τους αστικούς λαχανόκηπους και τις τοποφαγικές αγορές απευθείας διάθεσης τροφής να ταΐσουμε τον πληθυσμό; Δεν αποτελεί πολυτέλεια να λέμε «μπλιαχ, τα υβρίδιά τους είναι άγευστα και δεν μοσχοβολάνε»;

Οι παγκόσμιοι οργανισμοί έχουν προειδοποιήσει για ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση, λόγω της αλλαγής του κλίματος και της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού. Το 2011 συμμετείχα στο διεθνές συνέδριο που διοργάνωσε το Bioversity International μ’ αυτό το θέμα. Οι ντόπιες ποικιλίες μπορούν να θρέψουν τον παγκόσμιο πληθυσμό! Στις μέρες μας υπάρχει πείνα στον πλανήτη γιατί αυτή είναι η πολιτική που ακολουθείται.

Οταν επιλέγουμε προϊόντα από τοπικές αγορές, κάνουμε οικονομία στους φυσικούς πόρους, οπότε αφήνουμε τροφή και για τα παιδιά μας. Οι ντόπιες ποικιλίες είναι προσαρμοσμένες στην περιοχή που βρίσκονται, οπότε αντέχουν στις ασθένειες και μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα και στις κλιματικές αλλαγές. Δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε λιπάσματα και δεν καταστρέφουν τη γονιμότητα του εδάφους.

Βέβαια, θα πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς καταναλωτικές συνήθειες. Αν ζητάμε ντομάτες μέσα στον χειμώνα, φρούτα και λαχανικά απ’ όλο τον κόσμο όλο τον χρόνο, τότε σίγουρα θα οδηγηθούμε σε διατροφικό αδιέξοδο.

«Τοπική παραγωγή για τοπική κατανάλωση» μας λέει ο Γιώργος Δαουτόπουλος, πρώην καθηγητής του ΑΠΘ της Γεωπονικής Σχολής.

το είδα