ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ – ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΑΤΖΕΝΤΑΣ
(μετάφραση αποσπάσματος του νέου βιβλίου (κεφάλαιο 25) της Ellen Hodgson Brown, J.D.: «THE PUBLIC BANK SOLUTION – From Austerity to Prosperity»)
«Τα θέματα είναι πάρα πολύ σημαντικά για να αφεθούν στην κρίση των ψηφοφόρων της Χιλής.»
(Χένρι Κίσινγκερ, αιτιολογώντας την ανατροπή από τις ΗΠΑ του εκλεγμένου ηγέτη της Χιλής, Αλιέντε.)
Η Λατινική Αμερική κατά τον 20ό αιώνα σφυροκοπήθηκε και κακοποιήθηκε από εισβολές, υπερπληθωρισμούς και αιματηρά πραξικοπήματα. Απογοητευμένες με το νεοφιλελεύθερο δόγμα, κάποιες χώρες της Λατινικής Αμερικής αγνοούν τους παλιούς κανόνες και πειραματίζονται με μοντέλα που δίνουν έμφαση στη χρήση των δημοσίων τραπεζών, με αρκετά ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Στα τέλη του 20ου αιώνα η διεθνής αράχνη του χρέους ήταν εν δράσει στην Λατινική Αμερική, απλώνοντας το χρέος, τη λιτόητα του ΔΝΤ και τον πληθωρισμό σε ολόκληρη την περιοχή. Η απότομη ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού τομέα στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, οδήγησε σε καταστροφικά αποτελέσματα το Μεξικό, την Χιλή και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η πολιτική καταπίεση, συμπεριλαμβανομένης της ανατροπής της σοσιαλιστικής κυβέρνησης της Χιλής από τις ΗΠΑ, των στρατιωτικών πραξικοπημάτων και των εξαφανίσεων στη Βραζιλία και στην Αργεντινή και των 30.000 νεκρών στη Νικαράγουα, πρόσθεσαν στον σκεπτικισμό απέναντι στην προπαγάνδα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Λατινική Αμερική χτυπήθηκε επίσης με τους
χειρότερους στην ιστορία υπερπληθωρισμούς. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Michael Hudson, ο υπερπληθωρισμός – το είδος που πιάνει τριψήφια νούμερα και πάνω - δεν προκαλείται από την εγχώρια κατανάλωση, αλλά είναι σχεδόν πάντα πρόβλημα του εξωτερικού χρέους. Γράφει, «Όλοι οι υπερπληθωρισμοί στην ιστορία έχουν προκληθεί από την κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας λόγω εξυπηρέτησης του εξωτερικού χρέους.»
Στο τυπικό σενάριο, οι επενδυτές της ανοιχτής πώλησης (short sellers) κερδοσκοπούν εις βάρος του αδύνατου νομίσματος συρρικνώνοντας την αξία του στις αγορές συναλλάγματος. Το νόμισμα αγοράζει όλο και λιγότερο μέχρι να χρειαστεί καροτσάκι για να βγει στις αγορές, όπως έγινε με τον περιβόητο German Weimar υπερπληθωρισμό, στη δεκαετία του 1920.
Τον τελευταίο αιώνα οι χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν υποστεί υπερπληθωρισμούς της τάξεως του 20,000%. Έχουν επίσης δει κάποιες δραματικές οικονομικές αναρρώσεις, όχι από την αποπληρωμή των χρεών τους (κάτι που είναι συνήθως ανέφικτο), αλλά αψηφώντας τους ξένους πιστωτές και γυρίζοντάς τους την πλάτη, για να στρέψουν τους πόρους τους στην ανάπτυξη της δικής τους βιομηχανίας και να σιτίσουν τους ανθρώπους τους.
Η απάντηση της Λατινικής Αμερικής στις επανειλημμένες επιθέσεις στα οικονομικά και πολιτικά τους όργανα είναι αυτή ενός νέου κύμματος αυτοδυναμίας, αλληλεγγύης και απόρριψης της ξένης ηγεμονίας. Παίρνουν τον έλεγχο των οικονομιών τους και διαμορφώνουν νέες συμμαχίες, τόσο μεταξύ τους, με περιφερειακές αναπτυξιακές τράπεζες και εμπορικές συμφωνίες, όσο και με άλλες χώρες. Πουλάνε περισσότερο στην Κίνα με εμπορικές συνεργασίες και δανείζονται από την Κίνα και όχι από διεθνείς οργανισμούς και τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι διατεθειμένοι να το κάνουν αυτό ακόμη και όταν τα επιτόκια είναι υψηλότερα, διότι η Κίνα δεν επιβάλλει επεμβατικούς και επαχθείς δανειακούς όρους και δεν συμπεριφέρεται στους εμπορικούς της εταίρους σα να είναι οικονομικές της αποικίες.
Σήμερα στην Λατινική Αμερική η τάση είναι να απορρίπτεται τόσο η συνταγή της «ελεύθερης αγοράς» – Συναίνεση της Ουάσινγκτον – (Washington Consensus) στην άκρα δεξιά, όσο και ο ριζοσπαστικός σοσιαλισμός της αριστεράς. Πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν υιοθετήσει μια μικτή προσέγγιση «συντεταγμένου καπιταλισμού». Σέβονται την ατομική ιδιοκτησία και ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά το κάνουν κάτω από μια κυβερνητική ομπρέλα που χρησιμοποιεί ευρέως τις δημόσιες τράπεζες. Όπως η Κίνα έτσι και αυτές οι χώρες ανησυχούν λιγότερο για το χρώμα της γάτας και περισσότερο για το αν πιάνει τα ποντίκια ή όχι.
Σε ένα βιβλίο του το 2008 με τίτλο, Κρατικές Τραπεζικές Εργασίες: Νέες προοπτικές για την Βιώσιμη Ανάπτυξη και την Κοινωνική Ένταξη από την Ευρώπη και τη Νότια Αμερική, ο Δρ. Kurt von Mettenheim και οι συν-συγγραφείς περιγράφουν μια Λατινική Αμερική που ακολουθεί λιγότερο τη συνταγή της Ουάσινγκτον και περισσότερο το Ευρωπαϊκό μοντέλο του κοινωνικού τραπεζικού προσανατολισμού. Η τάση είναι μακριά από την υπερβολική ιδιωτικοποίηση των τραπεζών και την απελευθέρωση που προωθήθηκε στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, και στροφή προς την αύξηση του μεριδίου των δημοσίων τραπεζών στην αγορά:
«Οι κρατικές τράπεζες. . . αντί να είναι καταδικασμένες να αντικατασταθούν από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, εμφανίζονται να παραμένουν οι κεντρικοί συντελεστές της ανάπτυξης. . . . Οι ταμιευτηριακές τράπεζες και οι πολιτικές μικροχρηματοδότησης είναι σε θέση να κατευθύνουν τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά συστήματα προς την καλύτερη κατανομή του εισοδήματος, την κοινωνική ένταξη, την αναπτυξιακή πολιτική και τον εκδημοκρατισμό. . . .»
«Σε επίπεδο πολιτικής αυτό σημαίνει επιστροφή στις παραδοσιακές ιδέες της Ευρώπης περί ταμιευτηριακών τραπεζών και τοπικών κοινοτήτων. Αντί για μια ριζική μεταρρύθμιση του δημοσίου τραπεζικού τομέα μέσω της ιδιωτικοποίησης και της απελευθέρωσης, οι εμπειρίες. . . από την Ευρώπη και τη Νότια Αμερική περιλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση, τον εκσυγχρονισμό και την ενσωμάτωση των παραδοσιακών δημοσίων τραπεζικών ιδρυμάτων, όπως των ταμιευτηρίων.»
Μέχρι το 2000, οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές είχαν μειώσει τον αριθμό των τραπεζών του δημοσίου τομέα σε όλη Λατινική Αμερική αλλά οι δημόσιες τράπεζες εξακολουθούν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο παραμένοντας δυνατές στις μεγάλες χώρες. Οι κυβερνήσεις της Βενεζουέλας, της Βραζιλίας και της Αργεντινής διατηρούν τον έλεγχο του 52%, 43% και 30% των εγχώριων ενεργητικών τραπεζικών στοιχείων αντίστοιχα, με τις δημόσιες και ιδιωτικές τράπεζες σε υγιή ανταγωνισμό για το μερίδιο της αγοράς. Οι ιδιωτικές τράπεζες δεν έχουν μονοπώλιο και ως εκ τούτου πρέπει να περιορίσουν τα κέρδη τους για να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να διατηρήσουν την πελατειακή τους βάση.
Βενεζουέλα: Τραπεζικές Εργασίες ως Δημόσια Υπηρεσία
Στη Βενεζουέλα η κυβέρνηση ξεκίνησε μια επιθετική εκστρατεία εθνικοποίησης των τραπεζών αφού μετά την τραπεζική κρίση του 2009-10 πολλές βρέθηκαν συστημικά αδύναμες και διεφθαρμένες. Μερικές τράπεζες ασχολούνταν με αμφίβολες επιχειρηματικές πρακτικές, άλλες είχαν σοβαρό πρόβλημα υποκεφαλαιοποίησης, άλλες δάνειζαν κορυφαία στελέχη μεγάλα χρηματικά ποσά. Τουλάχιστον ένας χρηματοδότης δεν μπορούσε να αποδείξει από που πήρε τα χρήματα για να αγοράσει τις τράπεζες που είχε στην κατοχή του.
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η κυβέρνηση δεν διέσωσε αυτές τις διεφθαρμένες και αφερέγγυες τραπεζες, απλά τις απορρόφησε. Το 2009 εθνικοποίησε επτά τράπεζες της Βενεζουέλας που αντιπροσωπεύουν περίπου το 12% των τραπεζικών καταθέσεων στη χώρα. Το 2010 τo κράτος εξαγόρασε περισσότερες τράπεζες. Η κυβέρνηση συνέλαβε τουλάχιστον 16 τραπεζίτες και έκδωσε περισσότερα από 40 εντάλματα σύλληψης για άλλους που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα και αφορούσαν διαφθορά. Οι παρεμβάσεις αυτές ακολουθήθηκαν με την εξαγορά οκτώ μικρών ιδιωτικών τραπεζών από την κυβέρνηση, μετά από ένα σκάνδαλο απάτης στον τραπεζικό τομέα της χώρας στα τέλη του 2009. Τέσσερις από αυτές τις τράπεζες ρευστοποιήθηκαν και οι άλλες τέσσερις κρατικοποιήθηκαν και συγχωνεύθηκαν με την κρατική τράπεζα Banfoandes. Το αποτέλεσμα ήταν μια νέα δημόσια επενδυτική τράπεζα που ονομάζεται Banco Bicentenario. Δέκα τραπεζίτες και δημόσιοι λειτουργοί συνελήφθησαν.
Από 59 που ήταν οι τράπεζες στα τέλη του Νοεμβρίου του 2009, στα τέλη Μαρτίου του 2011 είχαν μείνει μόνο 37 σε όλη τη χώρα. Τα κρατικά ιδρύματα από τον Μάρτιο του 2011 απέκτησαν μεγαλύτερο ρόλο κρατώντας το 35% του ενεργητικού, ενώ τα ξένα ιδρύματα κρατούσαν μόλις το 13,2%.
Οι αναλυτές δηλώνουν ότι το τραπεζικό σύστημα είναι πλέον οικονομικά υγιές. Από τον Μάρτιο του 2011 η μεγαλύτερη τράπεζα στη Βενεζουέλα είναι η κρατική Banco de Venezuela, με 14,1% του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα στην κατοχή της. Αυτή η τράπεζα εξαγοράστηκε από την κυβέρνηση το 2009 από την ισπανική Banco Santander, μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο. Η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Βενεζουέλας, η Banco Bicentenario, είναι επίσης κρατική και τον Μάρτιο του 2011 κατείχε το 12,5 % του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα.
Το 2010, και υπό τα ουρλιαχτά των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ο αείμνηστος Πρόεδρος Ούγκο Τσάβεζ έκανε το τολμηρό βήμα να θεσπίσει με νόμο τον ορισμό του τραπεζικού κλάδου ως μία “δημόσια υπηρεσία”. Η νομοθεσία όριζε ότι το 5% των καθαρών κερδών των τραπεζών θα πρέπει να διατίθενται για τη χρηματοδότηση κοινοτικών έργων, σχεδιάσμένα και υλοποιημένα από τις κοινότητες και για το όφελος των κοινοτήτων.
Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας αυξάνει συνεχώς την ανάμειξή της στις εργασίες των ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, κατευθύνοντας την κατανομή των χρημάτων προς προτεινόμενους τομείς της οικονομίας. Σύμφωνα με το νόμο σχεδόν τα μισά από τα χαρτοφυλάκια των δανείων των τραπεζών της Βενεζουέλας πρέπει να κατευθύνονται σε συγκεκριμενους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μικρών επιχειρήσεων και της γεωργίας.
Σε ένα άρθρο τον Απρίλιο του 2012 με τίτλο «Η Βενεζουέλα Αυξάνει την Υποχρεωτική Κοινωνική Συνεισφορά των Τραπεζών, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη Όχι», η Rachael Boothroyd έγραψε ότι η κυβέρνηση απαιτεί από τις τράπεζες της Βενεζουέλας να δώσουν πίσω. Η νέα νομοθεσία αυξάνει το ποσοστό των καθαρών κερδών που οι τράπεζες πρέπει να χορηγήσουν ως πίστωση σε εθνικά κοινωνικά προγράμματα. Η στέγαση στην Βενεζουέλα έχει ανακηρυχθεί συνταγματικό δικαίωμα και οι τράπεζες της Βενεζουέλας είναι υποχρεωμένες να συνεισφέρουν το 15% των ετήσιων αποδοχών τους για την εξασφάλιση στέγασης του πληθυσμού. Η μεγάλη Αποστολή Στέγασης της κυβέρνησης στοχεύει να δημιουργήσει 2,7 εκατομμύρια σπίτια δωρεάν για τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα πριν από 2019. Όλο αυτό αποτελεί μέρος μίας προσπάθειας της κυβέρνησης να δημιουργήσει ένα κοινωνικό τραπεζικό σύστημα που συνεισφέρει στην ανάπτυξη της κοινωνίας και όχι στην αφαίμαξη του πλούτου της. Η Boothroyd γράφει:
«Δεν είναι ότι οι Βενεζουλιανοί κερδοσκόποι και τραπεζίτες ενδιαφέρονται περισσότερο για την ευημερία του εθνικού πληθυσμού της χώρας, αλλά μάλλον ότι οι Βενεζουλιανοί είναι στην ευχάριστη θέση να έχουν μια εθνική κυβέρνηση η οποία δίνει προτεραιότητα στην ποιότητα ζωής τους, στην ευημερία και στην ανάπτυξή τους, αντί στην υγειά των επιταγών των τραπεζιτών και των λομπιστών. Αν η οικονομική κρίση του 2009 έδειξε κάτι, αυτό ήταν ότι ο καπιταλισμός είναι απλά ανίκανος να αυτορυθμιστεί και εδώ είναι ακριβώς το σημείο στο οποίο οι προοδευτικές κυβερνήσεις και η προοδευτική κυβερνητική νομοθεσία πρέπει να παρέμβουν.»
«. . . Μέσα από την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος η κυβέρνηση [της Βενεζουέλας] επιχειρεί να “προσανατολίσει την χρήση και τις επενδύσεις” των κεφαλαίων του τραπεζικού συστήματος προς το “δημόσιο συμφέρον” προκειμένου να “δημιουργηθεί πραγματικά ένα κοινωνικό κράτος δικαίου”. Ο Νόμος του Εθνικού Δημοσιονομικού Συστήματος επίσης περιγράφει το νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο λαός της Βενεζουέλας μπορεί να “συμμετέχει και να εποπτεύει τη διαχείριση” του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας μέσω του “κοινωνικού ελέγχου” του κλάδου.»
«. . . Η Βενεζουέλα έχει αποδείξει ότι παρά την παγκοσμιοποιημένη φύση του τραπεζικού συστήματος οι αλλαγές αυτές μπορούν να εφαρμοστούν όταν η κυβέρνηση είναι στο πλευρό του λαού και όχι στο πλευρό των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.»
Οι Δεξιές Κυβερνήσεις: Μεξικό και Χιλή
Ένας ισχυρός δημόσιος τραπεζικός τομέας αναμένεται σε χώρες όπως στη Βενεζουέλα, αριστερά του πολιτικού φάσματος, αλλά ο δημόσιος τραπεζικός τομέας είναι επίσης ισχυρός σε τμήματα της Λατινικής Αμερικής που τείνουν προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος.
Το Μεξικό έχει έναν δεξιό πρόεδρο αλλά έχει επίσης μια δημόσια τράπεζα ανάπτυξης και μία τράπεζα για τον στρατό που ανήκει στο δημόσιο, την Banjercito – Εθνική Τράπεζα του Στρατού, της Πολεμικής Αεροπορίας και του Ναυτικού. Η Χιλή έχει επίσης έναν δεξιό πρόεδρο αλλά έχει ισχυρή παράδοση δημοσίων ταμιευτηριακών τραπεζών εδώ και πάνω από 150 χρόνια.
Οι τραπεζικές εργασίες στη Χιλή κυριαρχούνται από την κολοσσιαία κρατική Banco Estado η οποία κατέχει πάνω από $20.5 δισεκατομμύρια στο ενεργητικό της καθώς και το μεγαλύτερο δίκτυο των τραπεζικών υποκαταστημάτων και μηχανημάτων αυτόματης ανάληψης στη Χιλή, τους μισούς λογαριασμούς ταμιευτηρίου, τα δύο τρίτα των ενυπόθηκων δανείων, το 60% των πληρωμών, το 45% της τραπεζικής αγοράς στις μικρο-επιχειρήσεις και το 80% του δημοσίου τραπεζικού τομέα. Η Banco Estado έχει ένα δυναμικό ιστορικό εξυπηρέτησης του κοινού. Επιστρατεύει τα αποθέματα των νοικοκυριών για τη χρηματοδότηση μιας βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, παρέχει ισότιμη τραπεζική και χρηματοπιστωτική πρόσβαση και αυξάνει τον ανταγωνισμό στον τραπεζικό τομέα. Έχει αποστολή να προωθήσει την επιχειρηματικότητα, να επενδύσει στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στον πολιτισμό, να πρωτοπορήσει στις επενδύσεις των έργων υποδομής, να χρηματοδοτήσει τις κοινωνικές δαπάνες και να συμβάλει στην οικονομική σταθερότητα, στην εμπιστοσύνη του κοινού και στην εθνική ανάπτυξη.
Αυτές οι συνεισφορές στην εθνική και κοινωνική ευημερία δεν έχουν βλάψει την αποδοτικότητα της τράπεζας. Αντιθέτως, την περίοδο 2000-2005 η Banco Estado παρουσίασε σταθερή ανάπτυξη με ετήσια αύξηση των δανείων κατά μέσο όρο 9,1% και αύξηση των κερδών προ-φόρων κατά μέσο όρο 4,6%. Το 2005 η Banco Estado και οι θυγατρικές της έλαβαν κέρδη προ-φόρων $192.7 εκατομμύρια και δημιούργησαν μία προ-φόρων απόδοση των ίδιων κεφαλάιων (ROE) της τάξεως του 24,4%, ξεπερνώντας το υπόλοιπο του τραπεζικού συστήματος.
Η κερδοφορία της τράπεζας επίσης δεν χτυπήθηκε από την πιστωτική κρίση που έπληξε τον πλανήτη το 2008-09. Αντiθέτως, η Banco Estado εκείνη την εποχή έδωσε τα περισσότερα δάνεια από οποιαδήποτε άλλη τράπεζα στην Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική. Με βάση τα στοιχεία που αναφέρθηκαν από την Οικονομική Επιτροπή για την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (ECLAC), την περίοδο Δεκεμβρίου του 2008 και Σεπτεμβρίου του 2009, η Χιλιανή κρατική τράπεζα αύξησε τα δάνεια κατά 20% και η κερδοφορία καταγράφηκε στο 22,2%, ξεπερνώντας τα στοιχεία του 2008. Οι κρατικές τράπεζες στην Κολομβία και στην Βραζιλία αύξησαν επίσης το δανεισμό κατά 18,6% και 17,1% αντιστοίχως.
Την ίδια περίοδο, οι Χιλιανές ιδιωτικές τράπεζες μείωσαν τα δάνεια κατά 3.6%.
.
Σχήμα 11. Δανεισμός των Δημοσίων Τραπεζών της Λατινικής Αμερικής μετά την ύφεση του 2008. Πηγή: CEPAL – Comisión Económica para América Latina y el Caribe
.
Ισημερινός: Οι Κεντρικές Τραπεζικές Εργασίες για το Δημόσιο Συμφέρον
Ο Ισημερινός είναι άλλη μία χώρα της Λατινικής Αμερικής που υπέφερε λιγότερο από άλλες χώρες κατά τη διάρκεια της τραπεζικής κρίσης του 2008-09. Αυτό το κατάφερε παρότι – ή μάλλον καλύτερα επειδή - αθετήσε την υποχρέωση των $3.2 δις σε ομόλογα του εξωτερικού. Ο Πρόεδρος Ραφαέλ Κορρέα υποστήριξε ότι οι εγγυήσεις ήταν αδικαιολόγητες και παράνομες. Οι κριτικοί δήλωσαν ότι αυτή η κίνηση θα απέκλειε τον Ισημερινό από τις διεθνείς πιστωτικές αγορές αλλά από τα μέσα του 2011 τα ομόλογα του Ισημερινού αντάμειβαν τους επενδυτές με τις καλύτερες επιδόσεις στη Λατινική Αμερική, καθώς τα Κινεζικά δάνεια και οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου ενίσχυσαν την εμπιστοσύνη στην ικανότητα της χώρας να αποπληρώσει τα χρέη της. Ο Ισημερινός είναι μία από εκείνες τις χώρες που επιλέγουν να πάρουν αναπτυξιακά δάνεια από την Κίνα και όχι από το ΔΝΤ επειδή η Κίνα δεν συνοδεύει τα δάνεια με “όρους”. Ο Ισημερινός βγήκε από την ύφεση μετά από μόλις τρία τρίμηνα μειωμένου ΑΕΠ και από το 2012 τα επίπεδα φτώχειας και ανεργίας ήταν αρκετά κάτω από τα προ-κρίσης επίπεδα.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το Μάιο του 2012 από το Κέντρο Οικονομικής και Πολιτικής Έρευνας στην Ουάσινγκτον εισηγήθηκε ότι ο Ισημερινός τα πήγε τόσο καλά επειδή δεν ακολούθησε το νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Η χώρα είναι “δολαριοποιημένη”, που σημαίνει ότι το εθνικό της νόμισμα είναι το δολάριο αλλά εμπλέκεται σε δραστηριότητες που θα αποδοκιμάζονταν από την Ουάσιγκτον και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι εξαγωγές πετρελαίου δεν έχουν ιδιωτικοποιηθεί όπως σε άλλες χώρες. Αντ’ αυτού, τα κέρδη από την εθνικοποιημένη πετρελαϊκή εταιρεία PetroEcuador διοχετεύονται στα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών. Κατά τις δύσκολες οικονομικές περιόδους αυτά τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση οικονομικών κινήτρων.
Η κυβέρνηση δεν έχει μόνο τη δική της πετρελαϊκή εταιρεία αλλά χρησιμοποιεί τα κέρδη ως αποθεματικά για την κεντρική κρατική τράπεζα, τα οποία χρησιμοποιούνται στη χρηματοδότηση των δημοσίων οικονομικών κινήτρων. Η προσέγγιση είναι ριζοσπαστική, καινοτόμα και εξαιρετικά λογική. Γιατί δεν ακολουθείται και αλλού; Ίσως, όπως είπε ο Frederick Soddy στη δεκαετία του 1920, επειδή ο laissez faire καπιταλισμός ζηλόφθονα αρνείται στο κράτος «το δικαίωμα ανταγωνισμού με άτομα που κατέχουν παραγωγικές επιχειρήσεις από τις οποίες μπορεί να παραχθεί νομισματικό κέρδος ή συμφέρον».
Ο Ισημερινός, όπως η Κίνα, έχει διατηρήσει το ιδανικό της “εθνικής” κεντρικής τράπεζας – μίας τράπεζας που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του έθνους. Η κεντρική τράπεζα εξυπηρετεί την κυβέρνηση και την οικονομία και όχι το αντίστροφο και το ίδιο κάνει και ο πετρελαϊκός πλούτος του έθνους.
Ο Bill Black είναι αναπληρωτής καθηγητής των οικονομικών και του δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Missouri-Kansas City. Σε ένα άρθρο του τον Φεβρουάριο του 2013 με τίτλο “Ο Κορρέα και η Επιτυχία του Ισημερινού Τρελαίνουν τον Economist“, έγραψε:
«Το 2009, το περιοδικό Economist έτριβε πρακτικά τα χέρια του ανυπομονώντας διακαώς για την αποτυχία που ήλπιζε ότι θα συμβεί στον Κορρέα (και στον Ισημερινό) λόγω των “έντονων οικονομικών προβλημάτων της χώρας” . . . Το πρόβλημα είναι ότι ο Κορρέα, και ο Ισημερινός αρνούνται να αποτύχουν. Πράγματι, ο πιο δημοφιλής εκλεγμένος αρχηγός κράτους στην Αμερική είναι ο Κορρέα – με σημαντική διαφορά»
Το άρθρο του Economist που σχολίαζε ο Black είχε ημερομηνία Φεβρουάριος 2013 και τίτλο, “Οι Εκλογές του Ισημερινού: Ο Άνθρωπος με το Ισχυρό Μικρόφωνο“. Ξεκινούσε, “Έχοντας ανακατέψει το καλό, το κακό και το άσχημο γα έξι χρόνια στην εξουσία, ο Ραφαέλ Κορρέα ετοιμάζεται για άλλη μία θητεία.” Ο συγγραφέας ωστόσο δυσκολεύτηκε να εντοπίσει το κακό ή το άσχημο στην προεδρία του Κορρέα. Παραδέχθηκε ότι:
«Ο κ. Κορρέα φαίνεται να είναι αδιάφθορος. Η γιγαντιαία αύξηση των δημοσίων δαπανών που επέβλεψε (αυξήθηκε κατά 71% το προηγούμενο έτος) έφερε νέα σχολεία και νοσοκομεία. Εισήχθησαν εξετάσεις των εκπαιδευτικών με αμοιβή ανάλογη των αποτελεσμάτων. Όταν απευθύνεται σε ένα μορφωμένο ακροατήριο ο κ. Κορρέα τονίζει την ανάγκη να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της χώρας.»
«. . . Ο κ. Κορρέα ανέβασε επίσης το μερίδιο της κυβέρνησης στον φόρο πετρελαίου και αλλού. Το αποτέλεσμα είναι ότι από το 2006 τα κρατικά έσοδα σχεδόν τριπλασιάστηκαν, με το πετρέλαιο να αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ της αύξησης. Ο κ. Κορρέα αγνόησε τους προηγούμενους δημοσιονομικούς κανόνες που απαιτούσαν αποταμίευση μέρους των εκτάκτων εσόδων και αθέτησε την υποχρέωση των $3.2 δις σε ομόλογα του εξωτερικού.»
«Ξόδεψε αφειδώς όλα αυτά τα μετρητά σε δημόσιες δαπάνες. Η μισθοδοσία του δημόσιου τομέα αυξήθηκε κατά ένα τέταρτο, το υπουργικό συμβούλιο αυξήθηκε σε 40 μέλη και οι ειδικευμένοι γραφειοκράτες χρησιμοποιούν 34.500 υπηρεσιακά αυτοκίνητα. Αλλά ο κ. Κορρέα έχει επίσης δείξει πολιτική ικανότητα στην αναδιάταξη των κοινωνικών δαπανών σε μια χώρα όπου η παροχή ήταν ανεπαρκής και το 2000 η φτώχεια έφτανε το 64% (τώρα βρίσκεται στο 27%). Πολλοί Εκουαδοριανοί έχουν την αίσθηση ότι επιτέλους ο πλούτος του πετρελαίου κύλησε και προς αυτούς. Και ο κ. Κορρέα απέφυγε σε μεγάλο βαθμό τις απαλλοτριώσεις των ιδιωτικών εταιρειών και των ασφυχτικών οικονομικών ελέγχων που ασκούσε ο κ. Τσάβες.»
Σε αντίθεση με τους υπαινιγμούς του περιοδικού The Economist, οι Εκουαδοριανοί φαίνεται ότι ήξεραν τι έκαναν όταν επανέκλεξαν αυτόν τον πολύ δημοφιλή και επιτυχημένο πρόεδρο.
Ουρουγουάη
Όπως με τον Ισημερινό και με άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής έτσι και η Ουρουγουάη βρίσκεται σε ακμή μετά την απόρριψη της νεοφιλελεύθερης ατζέντας. Η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 8,5% το 2010 και συνέχισε την αυξανόμενη τάση το 2011. Η ανεργία ήταν χαμηλή, στο 6,6% στις αρχές του 2011 και στο 6,7% το 2010. Από τον Δεκέμβριο του 2008 μόνο 2 από τις 14 τράπεζες της Ουρουγουάης ήταν κρατικές. Αλλά οι δύο αυτές τράπεζες (República και BHU) κυριαρχούσαν στον τομέα αντιπροσωπεύοντας περίπου το 50% του ενεργητικού στο τέλος του 2007.
Σε όλο το πολιτικό φάσμα οι χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν διεκδικήσει την ανεξαρτησία τους παίρνοντας τον ρεαλιστικό δρόμο που ξεπερνά τις ιδεολογίες, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή για τους πολίτες τους. Οι δυνατότητες και οι παγίδες στην επιδίωξη αυτής της ανεξάρτητης πορείας είναι ιδιαίτερα εμφανείς στην Αργεντινή, μια περίπλοκη περίπτωση που αξίζει ένα κεφάλαιο από μόνη της.
Το κεφάλαιο 25 σε μορφή pdf ΕΔΩ
Σημείωση: Στο Αβέρωφ έχει μεταφραστεί και απόσπασμα του προηγούμενου βιβλίου της Ellen Hodgson Brown, J.D.: «Ο ΙΣΤΟΣ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ (THE WEB OF DEBT)»
Μετάφραση Φαίη/Αβέρωφ
το είδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου