ΤΑ ΔΕΚΑ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ’68

Άρθρο του Marcello Veneziani
Μετάφραση: Ιωάννης Αυξεντίου

Πέρασαν πενήντα χρόνια από το '68, αλλά τις συνέπειες εκείνου του τοξικού και τόσο μηθοποιημένου νέφους που παρήγαγε, τις βλέπουμε ακόμη και σήμερα. Θα τις συνοψίσω λοιπόν σε δέκα κληροδοτήματα.

1. Το συντριπτικό

Καταρχάς, το '68 άφησε μία εξαιρετική καταστροφική φόρτιση: τη μέθη της κατεδάφισης ή της θέλησης για διάλυση, την αρνητική σκέψη, την επιθυμία της αποδόμησης, τη μεγάλη απόρριψη. ‘Φτάνει’, ‘Όχι’, ‘έξω’, ‘μακριά’, ‘αντι’, ‘οργή’, ‘κατά’, υπήρξαν οι λέξεις κλειδιά και τα επιφωνήματα της εποχής. Όχι τυχαία λοιπόν ονομάστηκε ‘Ολική Αμφισβήτηση’ διότι υπήρξε η ολική καταστροφικότητα· υπήρξε η επιβεβαίωση του εαυτού μέσω της άρνησης του πλαισίου, του συστήματος, των θεσμών, της τέχνης και της ιστορίας. Ο καταστροφισμός μεταβλήθηκε στο νέο κοινωνικό συνδετικό κρίκο υπό τη μορφή διαμαρτυρίας, της ύβρεως, και της αντιπολιτικής. Σήμερα, ζούμε μεταξύ των ερειπίων αυτού του καταστροφισμού.


2. Το πατροκτόνο

Η εξέγερση του '68 είχε έναν απόλυτο εχθρό: τον Πατέρα, νοούμενο ως οικογενειάρχη, ως πατριαρχία, ως πατρίδα, ως Θεό, ως δάσκαλο, ως καθηγητή, ως αρχή. Το '68 υπήρξε το κίνημα της χαρούμενης πατροκτονίας, η γιορτή για το
συμβολικό φόνο του πατέρα και όποιου τον αντικαθιστά. Κάθε αρχή έχασε το κύρος και την αξιοπιστία της· η εκπαίδευση απορρίφθηκε ως εξαναγκασμός· η παράδοση καταφρονήθηκε ως μυστικοποίηση· τα γηρατειά γελοιοποιήθηκαν ως μια άγονη κατάσταση, ένα εμπόδιο και ένα βάρος. Ο ηλικιωμένος άνθρωπος έχασε την αύρα και το σεβασμό.


3. Το νηπιακό

Το '68 πυροδότησε το σύνδρομο του Αιώνιου Νηπίου, του παιχνιδιάρικου και ανεύθυνου. Του νηπίου που, στο όνομα της αυτοανακηρυγμένης δημιουργικότητας και μεγαλοφυΐας του, αρνείται τις ευθύνες του μέλλοντος αλλά και εκείνες του παρελθόντος.
Έτσι, η κοινωνία χωρίς πατέρα κατέληξε να γίνει μια κοινωνία χωρίς παιδιά και ιδού η γενιά των αιώνιων παιδιών, αυτοδημιουργημένων και αυτοδιαχειριζόμενων, που δεν εγκαταλείπουν την εφηβεία τους για να κάνουν χώρο στα αληθινά παιδιά. Ο Πίτερ Παν γίνεται εγωκεντρικός και ναρκισσιστής. Ο αρχικός κολλεκτιβισμός του '68 μεταβλήθηκε σύντομα σε έναν παιδαριώδη, συγκινησιακό υποκειμενισμό συνοδευόμενο από τη λατρεία του Εγώ. Αυτά που μαστίζουν την κοινωνία μας σήμερα: η υπογεννητικότητα, η έκτρωση και η προσβολή των γηρατειών είχαν βρει το άλλοθί τους.


4. Το αναιδές

Που έχει ασφαλώς ομοιοκαταληξία με το αδαές. Ο καθένας, χάρη της ηλικίας του και του ρόλου του ως διαμαρτυρόμενου, αισθανόταν το δικαίωμα να κρίνει τον κόσμο και τη γνώση, στο όνομα της επαναστατικής άγνοιας. Το '68 απέκοψε τη σύνδεση μεταξύ δικαιωμάτων και καθηκόντων· μεταξύ υπευθυνότητας και εξουσίας αλλά και μεταξύ των νέων και των ηλικιωμένων· μεταξύ της σεξουαλικότητας και της αναπαραγωγής· μεταξύ της ιστορίας και της φύσης· μεταξύ της εφήμερης μέθης της ανατροπής και της χαράς για τα πράγματα που διαρκούν.

5. Το εξτρεμιστικό

Μετά το '68, ήλθαν τα χρόνια των πιστολιών, της βίας και της τρομοκρατίας. Η βία και η τρομοκρατία ασφαλώς δεν υπήρξαν άμεσες συνέπειες του '68, αλλά μερικά από τα πιο σημαντικά αποτελέσματά του. Η αλαζονεία εκείνου του κλίματος κρυσταλλοποιήθηκε στην επίθεση εναντίον όποιου δεν συμμορφώνονταν στο νέο ριζοσπαστικό κομφορμισμό. Από το '68 προήλθε το εξτρεμιστικό κύμα που ποτίστηκε από εξωτικά μοντέλα: την Κίνα του Μάο, το Βιετνάμ του Χο Τσι Μινχ, την Κούβα του Κάστρο και του Τσε Γκεβάρα, την Αφρική της Black Power.

Το '68 υπήρξε ας πούμε η υποχρεωτική βασική εκπαίδευση της εξέγερσης. Στη συνέχεια, οι πιό αποφασισμένοι επέλεξαν τα λύκεια της βίας και μέχρι τα μάστερ στην τρομοκρατία. Το '68 δεν άφησε αξιομνημόνευτα γεγονότα αλλά δηλητηρίασε το κλίμα, δεν παρήγαγε πολιτικές ή οικονομικές επαναστάσεις, αλλά μεταβολές των ηθών και της νοοτροπίας, αυτό που oι αγγλοσάξωνες αποκαλούν paradigm shift.


6. Το τοξικό

Μία άλλη πλευρά του '68, προτίμησε το ‘χόρτο’ (ή και χειρότερα) από τα πιστόλια. Έτσι, στα ‘σαρκοφάγα’ της πολιτικής βίας προστέθηκαν οι ‘χορτοφάγοι’ των ναρκωτικών. Το ρεύμα των Χίπις και η ριζοσπαστική κουλτούρα, που προϋπήρχαν του '68, συναντήθηκαν με το ελευθεριακό και ανατρεπτικό κύμα του κινήματος, το οποίο πήρε φωτιά με το ‘χόρτο’, το LSD και άλλα παραισθησιογόνα. Άφησε μία μακριά ουρά από απροσάρμοστους, εξαπατημένους και απεγνωσμένους. Η σκοτεινή ιδεολογία του '68 υπήρξε διονυσιακή· βασισμένη πάνω στην ξέφρενη ελευθερία, στην παραβατικότητα, στο χασίς και στο ελεύθερο σεξ. Ωστόσο, ακόμα και αυτά επίσης δεν ήταν το κύριο αποτέλεσμα του '68, αλλά ένα μικρότερο παρακλάδι των παρενεργειών του.


7. Το κομφορμιστικό

Το κυριότερο αποτέλεσμα του '68 και η μεγαλύτερη κληρονομιά του υπήρξε η εδραίωση του ριζοσπαστικού (radical) πνεύματος, κυνικού και νέο-αστικού. Το '68 είχε παρουσιαστεί ως μία αντι-αστική, αντι-καπιταλιστική επανάσταση αλλά στο τέλος εργάστηκε στην υπηρεσία της νέας μπουρζουαζίας, η οποία βέβαια δεν ήταν πια οικογενειακή, χριστιανική και πατριωτική αλλά αυτή του νέου πολυεθνικού κεφαλαίου. Κτύπησε την παράδοση που δεν ήταν σύμμαχος της καπιταλιστικής εξουσίας αλλά ήταν το τελευταίο ανάχωμα στην επέκτασή της. Το '68 μετατόπισε την επανάσταση στο ιδιωτικό, στη σεξουαλική σφαίρα, στις σχέσεις μεταξύ των γενεών, στο λεξικό και στα ήθη.


8. Το μειωτικό

Το '68 έσυρε κάθε ιστορία, θρησκεία, επιστήμη και σκέψη στο δικαστήριο του παρόντος. Όλα μειώθηκαν στην επικαιρότητα, στο εδώ και στο τώρα, ακόμα και οι κλασικοί απορρίπτονταν ή γίνονταν δεκτοί μόνο εάν μπορούσαν να επικαιροποιηθούν, εάν δηλαδή μιλούσαν στο παρόν με τον κατάλληλο τρόπο. Η επικαιρότητα ηταν το μόνο αξιακό κριτήριο. Αυτή η γιγάντια μείωση στην επικαιρότητα, παραμορφωμένη από τους ιδεολογικούς φακούς, οδήγησε στην απόρριψη της ιστορίας και στη λησμονιά του παρελθόντος.

9. Το νεο-καθωσπρεπιστικό

Άμεση συνέπεια της ιδεολογίας του ’68 ήταν η γέννηση της Πολιτικής Ορθότητας, ο ριζοσπαστικός προοδευτικός καθωσπρεπισμός για την προστασία των νέων τοτέμ και των νέων ταμπού, του ‘αντιφασισμού’, του ‘αντιρατσισμού’, του ‘αντισεξισμού’, της ‘προστασίας’ των γκέι, των μαύρων κλπ. Το '68 γεννήθηκε ως ένα είδος εξέγερσης εναντίον της αστικής υποκρισίας, με στόχο ένα λεξιλόγιο ειλικρινές και αθυρόστομο αλλά στην πραγματικότητα, με το λεξιλόγιο της πολιτικής ορθότητας θριάμβευσε η νέα υποκρισία. Έχοντας αποτύχει ως κοινωνική επανάσταση, το '68 αναδιπλώθηκε πάνω στη λεξική επανάσταση. Μη μπορώντας να αλλάξει την πραγματικότητα και τη φύση, άλλαξε τα ονόματα τους, έκρυψε την πραγματικότητα ή την είδε κάτω από μία άλλη οπτική.


10. Το απεριόριστο.

Τέλος, τι μας άφησε το '68; Την απολογία της παραβίασης σε κάθε πεδίο. Τα όρια χάνονται σχετικά με το τι είναι οι λαοί, τα φύλα και οι τόποι· τα αναχώματα καταστρέφονται· χάνονται τα σύνορα· εκλείπει η αίσθηση του μέτρου και του κανόνα που είναι οι μοναδικές εγγυήσεις ώστε η ελευθερία να μην καταλήξει στο χάος.

Μας άφησε λοιπόν την υπέρβαση των ορίων, που οι Αρχαίοι Έλληνες φοβόντουσαν ως Ύβρη και το πάθος για το απεριόριστο και για την αδιάκοπη μετάλλαξη. Η φύση πλέον υπόκειται στις επιθυμίες, η πραγματικότητα βιάζεται από την ουτοπία και τη φαντασία που αξιώνουν να διαγράψουν την αληθινή ζωή και τις ‘ατέλειες’ της…


Σημείωση του Μεταφραστή

Η σύνοψη της σύνοψης για τον περιβόητο Μάη του ’68 είναι η εξής: υπήρξε η αναβίωση του ιουδαϊκού νέο-γνωστικισμού (εξ ου και το μίσος προς το αρχέτυπο του ‘Πατρός’). Ήταν επίσης και ένας πόλεμος εναντίον του  στρατηγού Σαρλ ντε Γκωλ που τόλμησε να αντιταχθεί στη θέληση του Ισραήλ.                                                                        

Το ’68, ίσως για πρώτη φορά, η αριστερά απεκδύθηκε του οικονομικού διεκδικητικού  μανδύα της, και εμφανίζει  στο φως της  ημέρας, τον ΑΝΤΙΝΟΜΙΣΜΟ της που είναι η πραγματική της φύση (ή καλύτερα...αντι-φύση) .

Και τώρα τι θα λέγατε να κάνουμε ένα άλμα 2000 ετών, για να δείτε τι σημαίνει ‘παράδοση’, στην αρνητική εκδοχή της βέβαια; Όπως είναι γνωστό, ο πρωταγωνιστής του Μάη του ’68, Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ είχε κάνει μια σειρά από προκλητικές δηλώσεις σχετικά με το ‘σεξ με τα παιδιά’ τη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Οι δηλώσεις αυτές βρίσκονται στο βιβλίο του The Great Bazaar (Der grosse Basar), στο οποίο περιγράφει ερωτικές περιπτύξεις με παιδιά πέντε ετών, την εποχή που ήταν δάσκαλος σε ένα αντι-αυταρχικό (...) νηπιαγωγείο. Ο Πλωτίνος, στο Εναντίον των Γνωστικών γράφει: «Όταν όμως λένε [οι γνωστικοί] ότι αδιαφορούν για την εδώ ωραιότητα, καλά θα έκαναν να αδιαφορούν και για την ωραιότητα των παιδιών, ώστε να μην οδηγούνται νικημένοι στην ακολασία». Είπαμε, ‘παράδοση’ 2000 ετών είναι αυτή…

Σκεφτείτε τώρα πως αυτό το άτομο, τον Κον-Μπεντίτ το Πανεπιστήμιο Αθηνών  το αναγόρευσε σε επίτιμο διδάκτορα! Διαβάστε και φρίξτε. Δείτε και τα ονόματα των καθηγητών που τον υποδέχτηκαν. Σήμερα κάποιοι από αυτούς είναι βουλευτές της… ΝΔ.


Θεόδοτος