Μια μηχανή είναι σύμφωνα με τον ορισμό του Γερμανού μηχανικού Franz Reuleaux “μια σύνδεση ανθεκτικών σωμάτων, η οποία είναι έτσι διατεταγμένη ώστε μέσω αυτής να μπορούν να εξαναγκαστούν οι μηχανικές δυνάμεις της φύσης να δράσουν κάτω από ορισμένες κινήσεις”. Η σύνδεση των σωμάτων σε μια μηχανή αποτρέπει τις για το σκοπό αυτό περιττές ή ενοχλητικές κινήσεις, έτσι ώστε να είναι δυνατές μόνο οι σκόπιμες.
Ο πολυδιάστατος Αμερικανός επιστήμονας Lewis Mumford ήταν αυτός που εφάρμοσε αυτόν τον ορισμό στις κοινότητες. Τα συνδεδεμένα σώματα αυτής της μηχανής είναι – οι άνθρωποι. Η κοινωνία ως κοινωνική μεγαμηχανή. Ο Mumford αναφέρει ως
πρώιμο παράδειγμα την αρχαία Αίγυπτο: Ο σκοπός αυτής της “μηχανής” ήταν να επιτρέψει στους φαραώ να ζήσουν για πάντα μέσω των μεγάλων κτιρίων. Στο πλαίσιο αυτού του σκοπού, αγρότες, τεχνίτες, διοικητικοί υπάλληλοι και στρατιώτες “συνδέονταν” μεταξύ τους και οι αρχιερείς παρείχαν το ιδεολογικό υπόβαθρο. Αλλά αυτό ήταν μόνο το προοίμιο. Γιατί ο Mumford βλέπει ολόκληρο τον σύγχρονο κόσμο ως μια κοινωνική μεγαμηχανή που χρησιμοποιεί κίνητρα και περιορισμούς, εντολές και απαγορεύσεις, ιδεολογία και ηθική για να μας κάνει να απέχουμε από περιττές ή ενοχλητικές ενέργειες και να ακολουθούμε μόνο εκείνες τις δραστηριότητες που εξυπηρετούν τον ανώτερο σκοπό.Από νωρίς, οι ελίτ προσπάθησαν να τελειοποιήσουν τον έλεγχο αυτής της μηχανής. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συνεπάγεται υψηλό κόστος και απαιτεί πολλή προπαγάνδα και προσωπικό. Υπήρχαν επομένως πολύ πρακτικά όρια στον έλεγχο. Όμως η ψηφιοποίηση αλλάζει τα πάντα: Σήμερα, ολόκληρη η ζωή μας εξαρτάται από ψηφιακά δεδομένα. Τα δεδομένα είναι κυριολεκτικά το κλειδί για την ικανοποίηση των βασικών μας αναγκών: ελευθερία μετακίνησης, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, ατομική ιδιοκτησία, επικοινωνία, ελευθερία έκφρασης. Όποιος αποκτά τον έλεγχο αυτών των δεδομένων ελέγχει και εμάς. Και μπορεί να απενεργοποιήσει κάθε διασπαστικό γρανάζι της κοινωνικής μεγαμηχανής με ένα μόνο κλικ. Η Κίνα κάνει μεγάλα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση – όπως αναφέρουν συχνά και με χαρά τα κορυφαία ΜΜΕ μας.
Αλλά όταν πρόκειται για την Ευρώπη, οι ίδιοι δημοσιογράφοι είναι εκπληκτικά σιωπηλοί. Είναι λοιπόν καιρός για μια επισκόπηση: Πού βρισκόμαστε στην Ευρώπη;
Συγκεντρωτική ψηφιακή ταυτότητα
Τον Ιούνιο του 2021, η Επιτροπή της ΕΕ αποφάσισε να εισαγάγει ένα ενιαίο σύστημα ψηφιακής ταυτότητας: Η Ursula von der Leyen διαφήμισε το σχέδιο ως απελευθερωτικό χτύπημα κατά της εξάρτησης από τις ψηφιακές εταιρείες:
Κάθε φορά που ένας ιστότοπος μας ζητά να δημιουργήσουμε μια νέα ψηφιακή ταυτότητα ή να συνδεθούμε με ευκολία μέσω μιας μεγάλης πλατφόρμας δεν έχουμε ιδέα τι πραγματικά συμβαίνει με τα δεδομένα μας. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή θα προτείνει σύντομα μια ασφαλή ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα. Μια ταυτότητα την οποία μπορούμε να εμπιστευτούμε και την οποία οι πολίτες παντού στην Ευρώπη θα μπορούν να χρησιμοποιούν για να κάνουν τα πάντα, από την πληρωμή φόρων μέχρι την ενοικίαση ποδηλάτου.
Με το πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας, οι πολίτες της ΕΕ θα μπορούν να ταυτοποιούνται πραγματικά παντού: Στις αρχές και στους δημόσιους φορείς, όταν παίρνουν τραπεζικό δάνειο, καθώς και στο φαρμακείο ή όταν κάνουν ηλεκτρονικές αγορές. Και αυτό καθιστά το πορτοφόλι (wallet) εξαιρετικά επικίνδυνο, όπως επικρίνουν οι υπέρμαχοι της προστασίας των δεδομένων.
Κατά τη σχεδιαζόμενη εφαρμογή, κάθε χρήση θα αφήνει αμέτρητα μεταδεδομένα στον εκδότη της ταυτότητας, δηλαδή στο κράτος ή σε ιδιωτικούς παρόχους υπηρεσιών. Παρ’ όλα αυτά, η Επιτροπή της ΕΕ δεν θεωρεί απαραίτητο να διευκρινιστεί πόσα από αυτά τα δεδομένα θα αποθηκεύονται, για πόσο χρονικό διάστημα και πού. Η μόνη συγκεκριμένα διατυπωμένη προστασία είναι η ακόλουθη:
Μια τεχνολογία όπου εμείς οι ίδιοι μπορούμε να ελέγχουμε ποια δεδομένα ανταλλάσσονται και πώς χρησιμοποιούνται.
Αυτός ο φαινομενικός αυτοκαθορισμός είναι απλώς μια βιτρίνα – μια εικονική εθελοντικότητα που βασίζεται στην αρχή του cookie-banner. Εξάλλου, το άτομο βρίσκεται σε αρκετά κακή διαπραγματευτική θέση απέναντι σε μεγάλες εταιρείες ή συνοριακούς υπαλλήλους. Αν δεν θέλετε να αποκαλύψετε τα δεδομένα σας, δεν μπορείτε πλέον να κάνετε ορισμένα πράγματα. Επιπλέον, η ολοκληρωμένη χρήση μιας πιστοποιημένης από το κράτος ταυτότητας ανοίγει τεράστιες τρύπες στην ιδιωτική σφαίρα: Κανείς δεν χρειάζεται να ταυτοποιηθεί στο σούπερ μάρκετ για να κάνει αγορές. Το EU-Wallet, ωστόσο, είναι ρητά φτιαγμένο για ηλεκτρονικές αγορές – και έτσι εγγυάται στις ψηφιακές εταιρείες την απρόσκοπτη κατάρτιση προφίλ για κάθε πελάτη.
Οι επιπτώσεις στις πλατφόρμες επικοινωνίας είναι ακόμη χειρότερες:
εδώ, το EU Wallet θα ισοδυναμεί με μια απαίτηση απλής ονομασίας, η οποία
έχει απορριφθεί μέχρι σήμερα για καλό λόγο. Παρά τις επικρίσεις, όλα τα μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν την απαίτηση έως τον Σεπτέμβριο του 2023. Και πολλά από αυτά έχουν ήδη εφαρμόσει εθνικά συστήματα, ούτως ή άλλως:
Σουηδία:
eID με 10,5 εκατομμύρια χρήστες, Φινλανδία: FINeID με 5,5 εκατομμύρια
χρήστες, Εσθονία: 1,3 εκατομμύρια χρήστες, Λιθουανία: 3 εκατομμύρια
χρήστες, Δανία: NemID με 5,8 εκατομμύρια χρήστες, Ολλανδία: DigiD με 17 εκατομμύρια χρήστες, Ιταλία: SPID με 30 εκατομμύρια χρήστες, Νορβηγία: MinID με 5,5 εκατομμύρια χρήστες.
Η Γαλλία
περιμένει μέχρι τις προεδρικές εκλογές για να αναπτύξει την ψηφιακή της
ταυτότητα με την ονομασία SGIN. Η Γερμανία ψήφισε το νόμο για τον
εκσυγχρονισμό των μητρώων το 2021. Αυτό θα μετατρέψει τον αριθμό
φορολογικού μητρώου σε κεντρική ταυτότητα του πολίτη για όλες σχεδόν τις
γερμανικές αρχές. Στην Αυστρία, το ID Austria θα αντικαταστήσει το φθινόπωρο του 2022 τον προκάτοχο “Handy-Signatur”, το οποίο έχει ήδη 3 εκατομμύρια χρήστες.
Εάν όλα αυτά τα εθνικά δεδομένα εισρεύσουν σε ένα “κεντρικό πορτοφόλι της ΕΕ”, θα προκύψει ένα επικίνδυνο εργαλείο εξουσίας. Ένα μέσο εξουσίας που εδώ και καιρό ζητούν οι παγκόσμιες εταιρείες και τα ιδρύματά τους – για παράδειγμα, με την πρωτοβουλία ID2020. Σύμφωνα με τα σχέδιά τους, κάθε πολίτης της γης θα πρέπει να λάβει έναν παγκοσμίως μοναδικό αριθμό μέχρι το 2030, βάσει του οποίου θα καταγράφονται όλες οι συναλλαγές και οι δραστηριότητες – για το δικό του καλό, φυσικά.
Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=sZDT4ryn5yg&t=543s
Έχει κανείς την εντύπωση ότι κυβερνήσεις και εταιρείες εργάζονται χέρι-χέρι στην κοινωνική μεγαμηχανή. Ακόμα με ρωτούν οι δημοσιογράφοι: Ποιός είναι χειρότερος; Η Google ή το κράτος; Το θέμα είναι: η διαφορά μεταξύ των δύο δεν είναι πλέον τόσο μεγάλη. Αυτές οι μεγαλοεπιχειρήσεις που αναδύονται έχουν γίνει πλέον τόσο μεγάλες και τόσο ισχυρές που αποτελούν ισότιμους εταίρους για τα κράτη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι, από την άλλη πλευρά, δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με κράτη ή μόνο με εταιρείες, αλλά με μια σύμπλευση συμφερόντων που γίνεται όλο και πιο ισχυρή, ειδικά όσο περισσότερο τα κράτη αγοράζουν από αυτές τις εταιρείες.
Έλεγχος μετακίνησης και πρόσβασης
Στα τέλη Ιουνίου 2021, η ΕΕ εισήγαγε το πιστοποιητικό εμβολιασμού Covid. Έκτοτε, το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας των μετακινήσεων έχει περιοριστεί, ακόμη και αν η Επιτροπή της ΕΕ ισχυρίζεται το αντίθετο. Παρόλο που είναι δυνατόν να ταξιδέψει κανείς χωρίς πιστοποιητικό, το αργότερο μέχρι το επόμενο φθινόπωρο του 2022, πολλές χώρες πιθανόν να απαιτήσουν και πάλι test ή ακόμη και να επιβάλουν καραντίνα εάν οι ταξιδιώτες δεν μπορούν να επιδείξουν έγκυρο πιστοποιητικό. Όσον αφορά την προστασία των δεδομένων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται ότι δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για μεμονωμένα πρόσωπα. Αυτό συμβαίνει επειδή το περιεχόμενο του πιστοποιητικού Covid – δηλαδή το όνομα, η ημερομηνία γέννησης, η ημερομηνία εμβολιασμού, το εμβόλιο και άλλα – δεν αποθηκεύεται κεντρικά. Μόνο η γνησιότητα πιστοποιείται από ένα κεντρικό σύστημα. Μπορεί κανείς μόνο να ελπίζει ότι η ΕΕ θα τηρήσει την υπόσχεσή της – σε αντίθεση με ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες που εγκατέστησαν πολύ πιο αμφίβολα συστήματα.
Τον Νοέμβριο του 2021, δημοσιεύθηκε η καταγραφή μιας συνάντησης Zoom από την Ελβετία. Εκπρόσωποι από τις υπηρεσίες υγείας και πληροφορικής επιβεβαίωσαν ότι οι μοναδικές ταυτότητες θα αποθηκεύονται πράγματι και μάλιστα σε τουλάχιστον δύο μέρη: μία φορά στον φορέα πιστοποίησης και μία φορά στα σημεία έκδοσης, δηλαδή στα κέντρα εμβολιασμού, στους γιατρούς ή στους φαρμακοποιούς. Το πρόβλημα είναι ότι όλα τα άλλα προσωπικά δεδομένα είναι δυνητικά διαθέσιμα στα σημεία έκδοσης – οπότε τα δεδομένα μπορούν να συγχωνευθούν ξανά.
Άλλη μια ύποπτη περίπτωση: Κύπρος. Το εκεί Υπουργείο Έρευνας και Ψηφιακής Πολιτικής δήλωσε τον Ιανουάριο του 2022 ότι στο μέλλον το πιστοποιητικό Covid θα καταργηθεί προσωρινά για την περίοδο καραντίνας για τους πολίτες με θετικό τεστ Corona. Η πολωνική κυβέρνηση υιοθέτησε μια ιδιαίτερα ύπουλη προσέγγιση: Τον Απρίλιο του 2020, κατέστησε υποχρεωτική την κρατική εφαρμογή Corona. Μετά από ένα θετικό test Corona, οι Πολωνοί πολίτες έπρεπε να βγάζουν φωτογραφίες με την εφαρμογή σε τακτά χρονικά διαστήματα. Η αναγνώριση προσώπου και η γεωεντοπισμός χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για να ελεγχθεί αν οι μολυσμένοι τηρούσαν τους κανόνες καραντίνας και έμεναν στο σπίτι.
Παρόλο που η Covid παίζει σήμερα μικρό ρόλο στις περισσότερες χώρες, το Κοινοβούλιο της ΕΕ συμφώνησε τον Ιούνιο του 2022 να παρατείνει το πιστοποιητικό για ένα ακόμη έτος – μέχρι τις 30 Ιουνίου 2023. Η σύμβαση για την τεχνική υλοποίηση ανατέθηκε στην Telekom, η οποία είχε προγραμματίσει προηγουμένως τη γερμανική εφαρμογή Corona – και τώρα εργάζεται σε μια παγκόσμια έκδοση του πιστοποιητικού για τον ΠΟΥ. Έτσι, συμβαίνει ακριβώς αυτό για το οποίο προειδοποιούν συνεχώς οι ψηφιακοί ακτιβιστές: μόλις εισαχθούν τα εργαλεία επιτήρησης, έχουν τη δυσάρεστη ιδιότητα να παραμένουν.
Πού οδηγεί αυτός ο δρόμος, η κινεζική κυβέρνηση κατέστησε εντυπωσιακά σαφές τον Ιούνιο του 2022. Στην περιοχή Zhengzhou, οι λογαριασμοί ορισμένων τραπεζικών πελατών κλειδώθηκαν και ξέσπασαν ταραχές. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούσαν για να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις, η περιφερειακή διοίκηση απλά άλλαξε την εφαρμογή Corona των διαδηλωτών σε κόκκινη. Από τότε, δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κανένα μέσο μεταφοράς και δεν μπορούσαν να μπουν πουθενά αλλού. Τα ελαττωματικά γρανάζια της μεγα-μηχανής έκλεισαν αρκετά αποτελεσματικά με το κλικ ενός ποντικιού.
Βιομετρική μαζική επιτήρηση
Κάθε άνθρωπος έχει μοναδικά εξωτερικά χαρακτηριστικά: την ίριδα, το πρόσωπο, τη φωνή, τα δακτυλικά αποτυπώματα, το βάδισμα, τη μυρωδιά. Με τη βοήθεια των καμερών, των βιοαισθητήρων και της υπολογιστικής ισχύος που είναι διαθέσιμη σήμερα, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα χαρακτηριστικά για την παρακολούθηση ενός ατόμου ακόμη και στον πραγματικό κόσμο – σε πραγματικό χρόνο, χωρίς να χρειάζεται smartphone, πιστωτική κάρτα ή ταυτότητα. Αυτή η βιομετρική ψηφιακή μαζική επιτήρηση σε δημόσιους χώρους έχει επεκταθεί μαζικά στην Ευρώπη εδώ και χρόνια, όπως σημειώνει η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τα Ψηφιακά Δικαιώματα (EDRi) στην τελευταία της έκθεση. Σε τουλάχιστον 18 γερμανικές πόλεις, κατέγραψαν τη χρήση συστημάτων βιομετρικής ταυτοποίησης. Πιθανότατα το πιο γνωστό ήταν το αμφιλεγόμενο πρότυπο έργο στο Südkreuz του Βερολίνου. Στην Ολλανδία, η EDRi αναφέρει project σε 5 πόλεις, τα οποία τροφοδοτούν επιπλέον υλικό από κάμερες της αστυνομίας και οικιακές κάμερες εισόδου με δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο για την επιτήρηση.
Αλλά η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες δεν είναι καθόλου μόνες τους: πρότζεκτ μαζικής παρακολούθησης σε δημόσιους χώρους υπάρχουν επίσης στην Ισπανία, τη Γαλλία και κυρίως στην Αγγλία. Σύμφωνα με την Statista, 32 ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν πλέον τακτικά λογισμικό βιομετρικής αναγνώρισης. Αυτό που χρειάζεται πάνω απ’ όλα αυτό το βιομετρικό λογισμικό είναι στιβάδες δεδομένων. Για να ικανοποιήσει αυτή τη δίψα για δεδομένα, η ΕΕ αποφάσισε ήδη από το 2019 να συγχωνεύσει τις εθνικές και ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων. Ο στόχος είναι μια “σούπερ πλατφόρμα αναζήτησης” που θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε βιομετρικά δεδομένα από το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν SIS, το σύστημα αιτούντων άσυλο Eurodac και το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις VIS. Μέχρι στιγμής, έχουν ήδη επενδυθεί 930 εκατομμύρια ευρώ στο έργο και η κατασκευή των πρώτων εγκαταστάσεων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει πριν από το τέλος του 2022.
Και η Επιτροπή προωθεί με συνέπεια την πολιτική της: τον Μάιο του 2022, δημοσιοποιήθηκε ένα εσωτερικό έγγραφο σχεδιασμού στο οποίο η Επιτροπή καλεί τις χώρες μέλη να τροφοδοτήσουν όλα τα εθνικά διαθέσιμα βιομετρικά δεδομένα στο SIS, να αυξήσουν τη χρήση της σάρωσης δακτυλικών αποτυπωμάτων ή της αναγνώρισης προσώπου για αστυνομικούς ελέγχους και να επανεξετάσουν τους εθνικούς νόμους για να δουν αν εμποδίζουν τη χρήση συστημάτων βιομετρικής αναγνώρισης.
Τον Ιούλιο του 2022, οι ΗΠΑ μπήκαν στο παιχνίδι των δεδομένων. Το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ έκανε στους Ευρωπαίους μια δελεαστική προσφορά: στο πλαίσιο μιας συμφωνίας θα αποκτούσαν πρόσβαση στη δεύτερη μεγαλύτερη βιομετρική βάση δεδομένων στον κόσμο. Σε αντάλλαγμα, η Homeland Security θα λάμβανε τα δεδομένα των Ευρωπαίων – παρακάμπτοντας τους κανονισμούς της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων. Όμως η ίδια η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν φάνηκε να πιστεύει ότι το καρότο από μόνο του θα ήταν αρκετό. Την ίδια στιγμή, ο δημοσιογράφος Matthias Monroy ανέφερε απειλές κατά της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ελβετίας: Εάν δεν συμφωνούσαν στην ανταλλαγή δεδομένων, το καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για ταξίδια στις ΗΠΑ θα έπρεπε να “επανεξεταστεί”.
Λογοκρισία και παρακολούθηση των επικοινωνιών
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ, στις αρχές Μαρτίου 2022 δύο οίκοι μέσων ενημέρωσης λογοκρίθηκαν πλήρως με τον κανονισμό 2022/350. Η απαγόρευση του RT και του Sputnik επιβλήθηκε μέσω της ανάκλησης των αδειών εκπομπής και – το σημαντικότερο – του αποκλεισμού των τομέων των ραδιοτηλεοπτικών φορέων σε ολόκληρη την ΕΕ, καθιστώντας τους ιστότοπούς τους μη προσβάσιμους από την ΕΕ.
Αλλά αυτό είναι μόνο το προκαταρκτικό αποκορύφωμα μιας μακροχρόνιας εξέλιξης. Ήδη από το 2018, η ΕΕ ξεκίνησε τον “Κώδικα Δεοντολογίας για την Καταπολέμηση της Παραπληροφόρησης“, στον οποίο οι μεγάλες ψηφιακές εταιρείες δεσμεύτηκαν για εκτεταμένες διαγραφές και χειραγώγηση των αποτελεσμάτων των αναζητήσεών τους. Τον Ιούνιο του 2022, αυτή η εθελοντική δέσμευση έγινε τελικά νόμος με ακόμη πιο εκτεταμένες συνέπειες: Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Στο μέλλον, οι ψηφιακές εταιρείες πρέπει να επικεντρωθούν επιπλέον: “Στους κοινωνικούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τη διάδοση παραπληροφόρησης ή άλλου περιεχομένου” “Στις πληροφορίες (…) που, ενώ δεν είναι παράνομες, συμβάλλουν σε (…) συστημικούς κινδύνους“.
Σε απλή γλώσσα, αυτό σημαίνει ότι το αν μια πληροφορία είναι σωστή ή όχι είναι άσχετο. Από τη στιγμή που θα μπορούσε να αποτελέσει “κοινωνικό κίνδυνο”, πρέπει να αποσιωπηθεί. Ενώ η δημοσιευμένη γνώμη τίθεται έτσι υπό έλεγχο, παράλληλα πραγματοποιείται μια επίθεση στην ιδιωτική επικοινωνία. Στις 6 Ιουλίου 2022, το Κοινοβούλιο της ΕΕ ψήφισε τον κανονισμό “ePrivacy”. Αναγκάζει τους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κοινωνικών δικτύων, messengers, εργαλείων τηλεδιάσκεψης και λειτουργικών συστημάτων να ελέγχουν τις πλατφόρμες τους για ύποπτο περιεχόμενο – αυτόματα, μόνιμα και χωρίς λόγο.
Ακόμα και οι κρυπτογραφημένοι messengers όπως το Signal ή το Telegram επηρεάζονται. Φαινομενικά, ο στόχος είναι η καταπολέμηση της παιδικής πορνογραφίας. Ο συντονισμός πρόκειται να αναληφθεί από ένα νέο “κέντρο της ΕΕ”. Αυτό το κέντρο θα καθορίζει επίσης ποιο περιεχόμενο θα καταλήγει στη μαύρη λίστα. Δεν είναι σαφές πώς το ίδιο αυτό το νέο “κέντρο” θα νομιμοποιηθεί και θα ελεγχθεί δημοκρατικά.
Στο πνεύμα αυτών των απαιτήσεων της ΕΕ, οι επικριτικές φωνές στη Γερμανία δέχονται επίσης αυξανόμενη πίεση. Από τον Απρίλιο του 2021, η Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος έχει ένα νέο πεδίο εργασίας που ασχολείται με την “απονομιμοποίηση του κράτους“. Πρόκειται για “άτομα” που “με τρόπο που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια” “περιφρονούν το κράτος”. Αυτός ο περίεργος ορισμός είναι τόσο ασαφής που τελικά οποιαδήποτε επικριτική έκφραση κατά της κυβερνητικής δράσης μπορεί να στοχοποιηθεί από αυτόν.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι διαφωτιστικό να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν – στον ποινικό κώδικα της πρώην Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (DDR). Το άρθρο 220 ρύθμιζε τη “δυσφήμηση του κράτους“: “Όποιος δυσφημεί δημοσίως την κρατική τάξη ή τα κρατικά όργανα, τους θεσμούς ή τις κοινωνικές οργανώσεις ή τις δραστηριότητες ή τα μέτρα τους τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή με ποινή φυλάκισης με αναστολή, με φυλάκιση, με πρόστιμο ή με δημόσια λογοκρισία”. Η “απονομιμοποίηση του κράτους” δεν έχει ακόμη καθεστώς νόμου στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία.
Παρ’ όλα αυτά, η ενασχόληση της Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρές κατηγορίες, για παράδειγμα για “ηθική αυτουργία στην τέλεση σοβαρής πράξης βίας που απειλεί το κράτος”, “επιβράβευση και έγκριση εγκληματικών πράξεων”. Αυτό ακριβώς συνέβη πρόσφατα με τη Γερμανο-Ρωσίδα Alina Lipp: Η εισαγγελία του Λούνεμπουργκ την ενημέρωσε ότι είχε κινηθεί εναντίον της προκαταρκτική διαδικασία λόγω του ρεπορτάζ της για την Ουκρανία. Ταυτόχρονα, κατασχέθηκαν χρήματα από τον λογαριασμό της. Εάν εισέλθει ξανά στη Γερμανία, πρέπει να αναμένει ότι θα συλληφθεί.
Και δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση. Το καλοκαίρι του 2022 συνέβησαν ταυτόχρονα πολλά περιστατικά με πρόσωπα που επέκριναν τη κυβέρνηση: Στον δημοσιογράφο Boris Reitschuster μπλοκαρίστηκαν οι λογαριασμοί του στο Paypal χωρίς να δοθεί κανένας λόγος. Στον γιατρό και podcaster Paul Brandenburg έγινε έρευνα στο σπίτι του, ο διοργανωτής με έδρα τη Στουτγάρδη των “Querdendenken” Michael Ballweg συνελήφθη ως ύποπτος για φοροδιαφυγή. Και στα τέλη Ιουλίου διαγράφηκαν χωρίς προειδοποίηση τα κανάλια στο YouTube της κινηματογραφικής παραγωγής Oval Media, η οποία είχε απήχηση σε σημαντικό κοινό με επικριτικές συνεντεύξεις για την Covid, την πολιτική και την κοινωνία. Εν τω μεταξύ, κορυφαίοι Γερμανοί πολιτικοί, όπως η Nancy Faeser, προετοιμάζουν απροκάλυπτα το έδαφος για περαιτέρω περιορισμούς, ισχυριζόμενοι ότι στις αναμενόμενες διαδηλώσεις του φθινοπώρου κατά των κυρώσεων, της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για τη Covid που εφαρμόζει η κυβέρνηση θα εισχωρήσουν εξτρεμιστές. Η Faeser είχε ήδη παρουσιάσει το κατάλληλο πρόγραμμα για την καταπολέμηση αυτών των εξτρεμιστών τον Μάρτιο του 2022:
Πηγή: Youtube
Θα ενισχύσουμε περαιτέρω την επιβολή του νόμου στον τομέα των “εγκλημάτων μίσους”, ιδίως μέσω της Ομοσπονδιακής Εγκληματολογικής Υπηρεσίας, η οποία συνεργάζεται πολύ στενά με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου των κρατιδίων, αλλά και με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Θα καταρρίψουμε τις ιδεολογίες συνωμοσίας και θα αποτρέψουμε τη ριζοσπαστικοποίηση. Για τον σκοπό αυτό, θα δημιουργήσουμε μια κεντρική υπηρεσία παροχής συμβουλών σε ομοσπονδιακό επίπεδο για άτομα που παρατηρούν ριζοσπαστικοποίηση στο προσωπικό τους περιβάλλον λόγω αυξανόμενης πίστης σε συνωμοσίες. Θα επεκτείνουμε επίσης το πρόγραμμα αποπρογραμματισμού της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος.
Ψηφιακά κεντρικά τραπεζικά νομίσματα
Όπως όλες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, έτσι και η ΕΚΤ προωθεί την εισαγωγή ενός ψηφιακού νομίσματος. Στο ίδιο μήκος κύματος, η Επιτροπή της ΕΕ ανακοίνωσε ως εκ τούτου στις αρχές του 2022 ένα σχέδιο νόμου που θα αποτελέσει τη νομική βάση για το ψηφιακό ευρώ από το 2023. Παρόλο που τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών, ή CBDC, αρέσκονται να παρουσιάζονται ως “βελτιωμένες εκδόσεις” των προηγούμενων κρυπτονομισμάτων, είναι το ακριβώς αντίθετο: Τα CBDCs δεν είναι αποκεντρωτικά οργανωμένα, αλλά κεντρικά ελεγχόμενα. Οι πληρωμές δεν είναι ημι-ανώνυμες, αλλά ανιχνεύσιμες μέχρι και τα μικρότερα ποσά. Οι πληρωμές μπορούν να συνδεθούν αυτόματα με όρους και ποινές ή να μπλοκαριστούν εντελώς. Τα CBDCs μπορούν να ανατιμηθούν ή να υποτιμηθούν κατά βούληση. Αυτό και μόνο θα επέτρεπε τον σχεδόν πλήρη έλεγχο των οικονομικών δραστηριοτήτων κάθε πολίτη – χωρίς Identity Wallet και Covid Pass.
Για το νορβηγικό κράτος, ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει ακόμα αρκετά γρήγορα: Η στατιστική υπηρεσία SBS θέλει να υποχρεώσει τον μεγαλύτερο φορέα εκμετάλλευσης τερματικών πληρωμών καθώς και τις τέσσερις μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικής πώλησης να διαβιβάζουν όλα τα δεδομένα συναλλαγών στις αρχές. Στόχος είναι να προσδιοριστούν οι διατροφικές συνήθειες των Νορβηγών, ώστε να αποκτήσουν καλύτερη εικόνα για την κατάσταση της υγείας διαφόρων ομάδων του πληθυσμού.
Συστήματα κοινωνικής πίστωσης (Social Credit Systems)
Τα συστήματα κοινωνικής πίστωσης είναι ίσως το πιο ύπουλο μέσο ελέγχου: η ψηφιακή ταυτότητα γίνεται εργαλείο αμοιβαίας κατασκοπείας, η εθελοντικότητα γίνεται εξαναγκασμός και η απειλή τιμωρίας γίνεται άμεση επιβολή. Είναι ανησυχητικό ότι αρκετές περιφέρειες της ΕΕ πειραματίζονται ήδη με αυτό το μέσο κοινωνικού ελέγχου σε πιλοτικά προγράμματα: Στην Μπολόνια, το Smart Citizen Wallet, μια εφαρμογή που ανταμείβει την καλή συμπεριφορά με οφέλη, ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2022. Στη Ρώμη, μια πολύ παρόμοια ιδέα με το ίδιο όνομα πρόκειται να ξεκινήσει το φθινόπωρο του 2022. Στη Βιέννη, ένα “πολιτιστικό κουπόνι” δοκιμάζεται ήδη από το 2020. Οι πολίτες που περπατούν, κάνουν ποδήλατο ή χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς ανταμείβονται. Αθέμιτα, η εφαρμογή παρακολουθεί μόνιμα τα μοτίβα κίνησης και τις θέσεις των συμμετεχόντων, προκειμένου να καθοριστεί ο τρόπος μεταφοράς. Στη Βαυαρία, το “οικολογικό κουπόνι” κατοχυρώθηκε στη δέσμη μέτρων για την προστασία του κλίματος το 2021- και εδώ, η ανταμοιβή είναι παροχές στους τομείς του πολιτισμού και της αναψυχής. Στην Αγγλία, η κυβέρνηση λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2022 μια εφαρμογή διατροφής και βηματόμετρου, η οποία ανταμείβει την καλή συμπεριφορά με κουπόνια για γυμναστήρια και μαθήματα ευεξίας. Στο Αϊντχόβεν, την Ουτρέχτη και το Ενσέντε υπάρχουν από το 2018 τα λεγόμενα “εργαστήρια διαβίωσης”.
Η διαλογή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι έξυπνοι φωτεινοί σηματοδότες, οι βιομετρικές κάμερες και ο εντοπισμός μέσω smartphone χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία ολοκληρωμένων προφίλ των κατοίκων – δήθεν για την εξοικονόμηση πόρων, την προώθηση των δημόσιων μεταφορών, τη μείωση της εγκληματικότητας και τη δίωξη παραβατικών φορολογουμένων. Η Ουκρανία είναι ίσως η πιο προηγμένη: Με την εφαρμογή “Dija”, το κράτος συνδυάζει την ψηφιακή ταυτότητα με την πρόσβαση στο κοινωνικό σύστημα και το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, τις αρχές, τα συστήματα πληρωμών και την κατάσταση εμβολιασμού. Για παράδειγμα, οι Ουκρανοί που εμβολιάστηκαν έλαβαν το ισοδύναμο των 30 ευρώ σε πίστωση μέσω της εφαρμογής Dija. Αλλά το πράγμα γίνεται ακόμη καλύτερο: οι πατριώτες πολίτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή για να αναφέρουν τις πραγματικές θέσεις των ρωσικών στρατευμάτων ή να “καταστρέψουν” ρωσικά τανκς σε μίνι παιχνίδια όπως το “eBayraktar”.
Πού βρισκόμαστε λοιπόν στην Ευρώπη; Η υποδομή του απόλυτου ελέγχου είναι σχεδόν έτοιμη: κεντρικές ταυτότητες, έλεγχος πρόσβασης, βιομετρική μαζική επιτήρηση, ολοκληρωμένη παρακολούθηση των επικοινωνιών, ψηφιακό χρήμα κεντρικής τράπεζας. Και είναι ασφαλές να πούμε ότι όλα αυτά τα συστήματα θα επιτρέψουν την ανταλλαγή δεδομένων – διότι η διαλειτουργικότητα είναι ο δηλωμένος στόχος όλων των ψηφιακών έργων της ΕΕ.
Για να αποκτήσει η κοινωνική μεγαμηχανή στην Ευρώπη μια άνευ προηγουμένου παντοδυναμία, ίσως να λείπουν μόνο μερικές μόνο ρυθμίσεις ακόμα που πρέπει να περάσουν κάτω από το ραντάρ του κοινού. Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ εξήγησε στο Der Spiegel πώς θα γίνει αυτό πριν από περισσότερα από είκοσι χρόνια:
Αποφασίζουμε κάτι, μετά το βάζουμε στο δωμάτιο και περιμένουμε για κάποιο χρονικό διάστημα να δούμε τι θα συμβεί. Αν δεν υπάρξει μεγάλος θόρυβος και δεν υπάρξουν ταραχές, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν καν τι έχει αποφασιστεί, τότε συνεχίζουμε – βήμα προς βήμα, μέχρι να μην υπάρχει επιστροφή.
Αλλά μπορούμε να αντισταθούμε.
Επισημαίνοντας επανειλημμένα ότι η ψηφιοποίηση δεν είναι μόνο βολική, αλλά εγκυμονεί και κινδύνους. Με το να παροτρύνουμε τους βουλευτές μας να απορρίψουν αυτούς τους τύπους κοινωνικής διακυβέρνησης. Διαδηλώνοντας ενάντια στην κατάργηση των βασικών μας ελευθεριών. Και μπορεί να αμφισβητήσουμε ακόμη και την ίδια τη μεγαμηχανή. Διότι, όπως επισημαίνει και ο Mumford, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Δεν είναι μια ανωτέρα βία, ούτε μια φυσική σταθερά της φύσης. Αλλά μόνο μια πιθανή κοσμοθεωρία.
Μπορεί επίσης να δει κανείς τις ανθρώπινες κοινότητες εντελώς διαφορετικά: Ως πολύπλοκα έμβια όντα των οποίων τα μέρη οργανώνονται μόνα τους, παρόλο που εξαρτώνται το ένα από το άλλο. Χωρίς κανέναν κεντρικό έλεγχο, τα μέρη αλληλεπιδρούν, αλληλορυθμίζονται και συνεργάζονται άψογα. Η ιδέα της κεντρικά ελεγχόμενης μηχανής είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε όσους θέλουν να διατηρήσουν και να επεκτείνουν περαιτέρω την εξουσία τους.
Όμως αυτή η εξουσία στηρίζεται και καταρρέει από το γεγονός ότι μια σιωπηλή πλειοψηφία αποδέχεται την κοσμοθεωρία που κρύβεται πίσω από αυτήν.
Ας αρχίσουμε λοιπόν να σπάμε τη σιωπή!
Ας αρχίσουμε να μιλάμε για το σε τι είδους κόσμο θέλουμε πραγματικά να ζήσουμε.
Του Norbert Häring, οικονομολόγος και δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου