Ο Αριστοτέλης για την τυραννία (Πολιτικά – βιβλίο Ε΄ - 1314α)

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

Ο Αριστοτέλης για την τυραννία (Πολιτικά – βιβλίο Ε΄ - 1314α)

Γιατί οι τύραννοι χαίρονται να τους κολακεύουν. Αλλά κανείς που έχει ελεύθερη σκέψη δεν θα το έκανε αυτό. Αντίθετα, οι αξιοπρεπείς άνθρωποι δείχνουν φιλία ή τουλάχιστον δεν κολακεύουν. Επίσης, οι κακοί είναι χρήσιμοι για τα πονηρά πράγματα, γιατί «το καρφί ξεκαρφώνεται με καρφί», όπως λέει η παροιμία.

Είναι χαρακτηριστικό του τυράννου να μην χαίρεται με κανέναν να είναι αξιοπρεπής ή ελεύθερος. Γιατί ένας τύραννος πιστεύει ότι μόνο αυτός αξίζει να είναι έτσι, ενώ όποιος είναι αντίπαλος στην αξιοπρέπεια ή στην ελευθερία στερεί από την τυραννία την υπεροχή της και το στοιχείο της κυριαρχίας της, και έτσι οι τύραννοι τον μισούν σαν αυτός να καταλύει την αρχή.

Επίσης, είναι χαρακτηριστικό του τυράννου να έχει ως καλεσμένους και συνδαιτημόνες στο δείπνο αλλοδαπούς παρά πολίτες, με την υπόθεση ότι οι δεύτεροι είναι εχθρικοί απέναντί του, ενώ οι πρώτοι δεν κάνουν τίποτα για να του εναντιωθούν.

Αυτά και παρόμοια πράγματα είναι χαρακτηριστικά της τυραννίας και διατηρούν την εξουσία της, αλλά δεν υπάρχει αχρειότητα που να παραλείπει. Και όλα αυτά (σχεδόν θα έλεγε κανείς) χωρίζονται σε τρία είδη. Διότι η τυραννία στοχεύει σε τρία πράγματα

Το πρώτο είναι για τους κυβερνώμενους να σκέφτονται περιορισμένα, αφού ένας μικρόψυχος δεν θα συνωμοτούσε εναντίον κανενός.

Το δεύτερο είναι να δυσπιστούν ο ένας για τον άλλον, αφού μια τυραννία δεν θα ανατραπεί μέχρις ότου κάποιοι να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον. Αυτός είναι και ο λόγος που οι τύραννοι επιτίθενται σε αξιοπρεπείς ανθρώπους, με την υπόθεση ότι αυτοί είναι επικίνδυνοι για την εξουσία τους, όχι μόνο επειδή αρνούνται ως κάτι ανάξιο να κυβερνώνται από έναν αφέντη, αλλά και επειδή έχουν εμπιστοσύνη τόσο μεταξύ τους όσο και μεταξύ άλλων, και δεν ρουφιανεύουν ο ένας τον άλλον ή για κανέναν άλλον.

Ο τρίτος στόχος είναι η αδυναμία του να αναλαμβάνεται οποιαδήποτε δράση. Γιατί κανείς δεν προσπαθεί να κάνει αυτό που είναι αδύνατο, και έτσι κανείς δεν προσπαθεί να ανατρέψει μια τυραννία αν του λείπει η δύναμη.

Τα καθοριστικά σημάδια της τυραννίας, λοιπόν, στην οποία ανάγονται οι ευχές των τυράννων, είναι αυτά τα τρία. Γιατί κάποιος θα μπορούσε να συνοψίσει όλα όσα είναι χαρακτηριστικά της τυραννίας σε αυτές τις τρεις υποθέσεις: ότι οι υποτελείς της δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, ότι δεν έχουν δύναμη, και ότι σκέφτονται περιορισμένα.