«ΔΑΝΕΙΑ» 1824, «ΕΜΦΥΛΙΟΣ» 1824 – Ρεπορτάζ & Σχόλια

«ΔΑΝΕΙΑ» 1824 – «ΕΜΦΥΛΙΟΣ» 1824: Η επίδραση του χρηματισμού στις συνειδήσεις για να μετατραπεί ο χριστιανο-μουσουλμανικός πόλεμος σε χριστιανο-χριστιανικό. «Ρωμαίοι» εναντίον Ρωμαίων, ενώ ο Ιμπραήμ είναι έτοιμος.

Ρωτάμε εμείς τι πράμα είναι αυτή η φατρία (δεν την ξέραμε εις την πατρίδα μας αυτήνη την λέξη…) … Με το Βουλευτικόν ήταν το δίκιον και η πατρίδα. Οι άλλοι ήθελαν να ρουφούνε τα εθνικά και μάλωναν. Δεν ήξερε κανείς τι να κάμη. Ήμουν άμαθος από τέτοια. Με διατάζουν να πάγω κι εγώ να δοκιμάσω αυτό το καλό, να φάγω φατρία μαζί με τους ανθρώπους μου. Τους είπα: «Δεν ορκίστηκα, όταν ορκιστηκα να σηκώσουμε ντουφέκι να πάγω κι εγώ να πολεμήσω, με Ρωμαίγους είπαμε; Με Tούρκους. Και δεν πάμε». Δεν θέλησα να πάγω. Με βάσταξαν εκεί, εις Ανάπλι, και στείλαν άλλους.

ΓΛΩΣΣΑΡΙ:

Ρωμαίος = Χριστιανός

Τούρκος = Μουσουλμάνος

οι άλλοι = το Εκτελεστικόν

τρώγω φατρία = ευνοώ τη διαίρεση / υποστηρίζω τη Δημοκρατία

Ο Μακρυγιάννης στο δρόμο για την ψυχική συντριβή και τη μετάνοια

Εγώ ο Γιάννης Μακρυγιάννης, δηλώνω στο ημερολόγιό μου ότι:

1. Είπα «ΟΧΙ» στον «εμφύλιο» ενώ την προηγούμενη φορά είχα πει «ΝΑΙ».
2. Είχα δίκιο όταν είχα πει «ΝΑΙ» (ρουφούσαν τα εθνικά οι άλλοι)
3. Τώρα η συνείδησή μου με ελέγχει. Λέω «ΟΧΙ».
4. Βρήκαν άλλους που είπαν «ΝΑΙ» (δέχθηκαν τα χρήματα).

Πότε κατανοεί ο Μακρυγιάννης ότι πρέπει να εγκαταλείψει όσους τον πληρώνουν για να καταδιώκει τους «απέναντι»; «Με Τούρκους είπαμε. Με Ρωμαίους δεν είπαμε». Πότε το κάνει πράξη; Ποια είναι η συνολική του στάση επί προσωρινών κυβερνήσεων, επί Καποδίστρια, επί Αντιβασιλείας, επί Όθωνα; Αυτά είναι προς εξέταση.

Η σημαντική πληροφορία από αυτό το προφορικού χαρακτήρα απόσπασμα: Ο εμφύλιος δημιουργείται από την προσπάθεια της «δημοκρατικής ομάδας» να υφαρπάξει το αποτέλεσμα της Επανάστασης. Έμμεσα το παραδέχεται ο Μακρυγιάννης, που όταν γράφει, βρίσκεται στη διαδρομή της μετάνοιας, αλλά απέχει ακόμα του προορισμού. Μέσα σε τεράστια ένταση συναισθημάτων είναι γραμμένο ολόκληρο το κείμενο που κυκλοφορεί ως «Απομνημονεύματα». Φυσικά, δεν συνδέει την προσπάθεια υφαρπαγής με την Επιτροπή του Λονδίνου η οποία δίνει χρήματα όχι στην Επανάσταση, αλλά στην αρεστή σ’ εκείνην επαναστατική μερίδα, προφυλάσσοντας ταυτόχρονα την ακεραιότητα του επερχόμενου Ιμπραήμ.

Η σημαντικότερη πληροφορία του αποσπάσματος είναι η επιβεβαίωση πως ο όρκος των Φιλικών γινόταν στο όνομα της Αγίας Τριάδος.

Αρκετά νωρίτερα (στο ίδιο κείμενο) ο Μακρυγιάννης γράφει την πλέον σημαντική πληροφορία που οδηγεί και στην εξήγηση του «εμφυλίου»:

Το ένα απ’ αυτά ήταν εις την Ευρώπη οπού σπούδαζε, και ήταν φίλος και αγαπημένος του Καποδίστρια. Το παιδί έσωσε τα έξοδά του και ζήτησε του Καποδίστρια να πάγη να σπουδάξη την γιατρική. Του λέγει ο Καποδίστριας, ότι κάτι καταγινόμαστε να λευτερώσωμεν την Ελλάδα, και αν τελειώση αυτό, δεν σου χρειάζεται η γιατρική, και αν μείνη, σου στέλνω από την Ρωσσίαν τα μέσα και πας και σπουδάζεις. Και αν γίνη αυτό, σου γράφω και ανταμωνόμαστε. Το παιδί ήρθε εις Άρτα, το είπε του πατέρα του αυτό και έφυγε πίσω δια Κορφούς. Πέρασε κάμποσος καιρός, του γράφει ο Καποδίστριας και πήγε κι’ ανταμώθηκαν, και τον κατήχησε δια την πατρίδα το μυστικόν.

Η πληροφορία αυτή ήταν κοινό μυστικό στην εποχή της. Υποχρεώθηκε να περάσει στη λήθη μετά την απόφαση του ίδιου του Καποδίστρια, επίσημα καταγραμμένη στο γνωστό Υπόμνημα του 1826:

Έχοντας και το παραπάνω σημείο ως ενδεχόμενο, προκύπτουν βασικά ερωτήματα:

• Ήταν «εμφύλιος» ο πόλεμος «Κουντουριώτη-Μαυρομιχάλη» το 1824;
• Υπήρχε αντίστοιχο επίπεδο αντιπαράθεσης στο διάστημα 1814-1821;
• Σταμάτησε ποτέ από τότε ως σήμερα ο «εμφύλιος» παράδοσης και νεωτερικότητας;
• Αν ο εμφύλιος δεν ήταν εμφύλιος, μήπως και τα δάνεια δεν ήταν δάνεια;

Στέργιος Ζυγούρας

Το καραβάκι της ιστορίας