Υπάρχει ένα μαγικό δέντρο χρήματος;

Μετά την κατάργηση του κανόνα του χρυσού, (α) οι τράπεζες δεν λειτουργούν με ένα μοντέλο πολλαπλασιαστή χρημάτων, χορηγώντας δάνεια σε κάποιο πολλαπλάσιο των καταθέσεων τους, (β) τα χρήματα δημιουργούνται με την πίστη, είτε πρόκειται για πίστη σε συνεχώς αυξανόμενες τιμές των παγίων, είτε για οποιαδήποτε άλλη επένδυση και (γ) τα χρήματα δεν έχουν κάποια έμφυτη αξία, αλλά είναι απλά ο δείκτης εμπιστοσύνης μεταξύ ενός δανειστή και ενός δανειολήπτη. Ως εκ τούτου, όλοι αυτοί που ισχυρίζονται πως δεν υπάρχει «λεφτόδεντρο» είναι στην ουσία ανόητοι ή έχουν απλά πλήρη άγνοια – αφού τα χρήματα προέρχονται πράγματι από ένα τέτοιο δέντρο (μεταφορικά φυσικά), οπότε το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος το κατέχει ή ποιός είναι υπεύθυνος για αυτό.

Ανάλυση

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς δημιουργούνται τα χρήματα – ενώ ακόμη και αυτοί που έχουν ακούσει ότι, δημιουργούνται από τις εμπορικές τράπεζες μέσω της παροχής δανείων, δεν το πιστεύουν. Ακόμη δε και στη Μ. Βρετανία, η οποία είναι η πρώτη που ίδρυσε μία κεντρική τράπεζα, τεκμηριώθηκε από μία έρευνα (πηγή) ότι, το 85% των βουλευτών δεν το γνώριζε – ενώ το 70% πιστεύει πως μόνο η κυβέρνηση έχει την εξουσία να δημιουργήσει νέα χρήματα.

Το γεγονός αυτό είναι ασφαλώς ανησυχητικό, αφού όλα τα θέματα που απασχολούν μία κοινωνία, από το ασφαλιστικό σύστημα έως τη στέγαση έχουν σχέση με τη δημιουργία χρημάτων – οπότε αυτοί που κάνουν τις εκάστοτε επιλογές ψηφίζοντας τους νόμους, οι βουλευτές, είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν.

Υπάρχουν βέβαια διάφοροι τρόποι, με τους οποίους περιορίζεται η ικανότητα των τραπεζών να δημιουργούν χρήματα από το πουθενά, όπως οι εγγυήσεις στην κεντρική τράπεζα (μόλις 1% στην ΕΚΤ), η κεφαλαιακή επάρκεια, οι μεταξύ τους συναλλαγές κλπ. – οπότε ασφαλώς δεν είναι απεριόριστη η δυνατότητα τους. Όλα αυτά επεξηγούνται με λεπτομέρειες τόσο από την Τράπεζα της Αγγλίας (πηγή), η οποία παραδέχθηκε πρώτη τη δημιουργία χρημάτων από το πουθενά, όσο και από τη γερμανική κεντρική τράπεζα (πηγή), οπότε δεν υπάρχει λόγος επανάληψης – ενώ έχουμε επίσης αναφερθεί στο θέμα, σε πολλές αναλύσεις μας (άρθρο με παραπομπές σε άλλα).

Εν πρώτοις λοιπόν θέλουμε να σημειώσουμε ότι, το 97% των χρημάτων σήμερα, παρά τα θηριώδη QE των κεντρικών τραπεζών, δημιουργείται πλέον από τις εμπορικές τράπεζες, με την παροχή δανείων – ενώ το 27% του τραπεζικού δανεισμού οδηγείται σε άλλες χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, το 50% σε στεγαστικά δάνεια (κυρίως για υφιστάμενα ακίνητα), το 8% σε πιστώσεις υψηλού κινδύνου όπως είναι οι υπεραναλήψεις των πιστωτικών καρτών και μόλις το 15% σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις της παραγωγικής οικονομίας.

Στα πλαίσια αυτά, εκτός του ότι διαπιστώνεται καθαρά γιατί δεν υπάρχει σωστή ανάπτυξη στηριζόμενη στην άνοδο της παραγωγής, θα αναφερθούμε στο λάθος της συγκεκριμένης διαδικασίας, αφού τονίσουμε το εξής: τη σωστή κατά τα άλλα θέση, σύμφωνα με την οποία οι εμπορικές τράπεζες δεν δημιουργούν χρήματα από το πουθενά, από τον αέρα, αλλά από τα περιουσιακά στοιχεία των οφειλετών τους που απαιτούν ως εγγύηση, έναντι των δανείων που τους παρέχουν και τα οποία φυσικά δεν είναι αέρας.

Εν προκειμένω το λάθος του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος ξεκινάει από το ότι, τα ίδια τα τραπεζικά δάνεια αυξάνουν τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, δημιουργώντας μεγαλύτερη ζήτηση – για παράδειγμα, αυξάνονται οι τιμές των ακινήτων, τα οποία προσφέρονται ως εγγύηση στις τράπεζες. Όταν λοιπόν οι τράπεζες δημιουργούν χρήματα με την παροχή δανείων, τα χρήματα αυτά έχουν πραγματικά ως εγγύηση σε μεγάλο βαθμό αέρα – αφού τα ίδια αυξάνουν τις τιμές των εγγυήσεων (ακινήτων, μετοχών κλπ.) και δημιουργούν φούσκες (=υπερβολικές αποτιμήσεις). Έτσι κάποια στιγμή οι φούσκες σπάζουν, οι τιμές καταρρέουν και τα χρήματα που έχουν ήδη δημιουργηθεί με τις προηγούμενες τιμές είναι άνευ εγγυήσεων – οπότε πράγματι αέρας.

Ένα δεύτερο λάθος είναι το ότι, οι αυξημένες τιμές των περιουσιακών στοιχείων τα καθιστούν προσιτά σε όλο και λιγότερους ανθρώπους – δημιουργώντας το επόμενο μεγάλο πρόβλημα, από το οποίο υποφέρει η σύγχρονη διεθνής οικονομία: τη μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, η οποία έχει κλιμακωθεί επικίνδυνα από τα 19 τρις $ νέα χρήματα των κεντρικών τραπεζών (QE, γράφημα).



Τα χρήματα αυτά απορροφήθηκαν σχεδόν στο σύνολο τους από το 1% του πληθυσμού και δεν οδηγήθηκαν ούτε στην κατανάλωση, ούτε στις επενδύσεις στην πραγματική οικονομία – αλλά στα πάγια περιουσιακά στοιχεία, έναντι των οποίων τους δανείζουν ακόμη περισσότερα χρήματα οι εμπορικές τράπεζες, χωρίς στην ουσία πραγματικό αντίκρισμα (όπως συνέβη το 2008, με την αγορά ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης).

Για παράδειγμα, τοποθετώντας κανείς μία μετοχή της Apple ως εγγύηση σε μία τράπεζα, μπορεί να δανεισθεί σήμερα 290 $ από 150 $ πριν δύο χρόνια ή μόλις 7,50 $ πριν δέκα χρόνια. Επομένως οι εμπορικές τράπεζες μπορούν να δημιουργήσουν σήμερα πολύ περισσότερα χρήματα, παρέχοντας δάνεια με τις ίδιες σχεδόν εγγυήσεις (σχεδόν επειδή η πραγματική αξία της Apple εδώ αυξήθηκε μεν, αλλά ασφαλώς όχι σε τέτοιο βαθμό) – κάτι που συμβαίνει επίσης στα ακίνητα, όπου έχουν δημιουργηθεί τεράστιες φούσκες παγκοσμίως κοκ.

Στην Ελλάδα βέβαια, μόνο στην Ελλάδα όσον αφορά τη Δύση σε τέτοιο υπερβολικό βαθμό, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο τα τελευταία χρόνια, εν αγνοία των περισσοτέρων: καίγονται δηλαδή χρήματα, αφού οι τιμές των παγίων περιουσιακών στοιχείων μας, των εγγυήσεων δηλαδή με τις οποίες παράγουν χρήματα οι τράπεζες, έχουν καταρρεύσει. Μόνο η ιδιωτική ακίνητη περιουσία των Ελλήνων έχει μειωθεί κατά σχεδόν 600 δις € σύμφωνα με την Credit Suisse, η δημόσια πάνω από 250 δις €, οι μετοχές έχουν χάσει το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους (συνολικά πάνω από 100 δις €) κοκ. – οπότε πρόκειται για το νούμερο ένα πρόβλημα της χώρας που εάν δεν επιλυθεί, δεν πρόκειται ποτέ να ορθοποδήσει (ενώ εάν επιλυθεί αφού πουληθούν τα περιουσιακά της στοιχεία, απλά θα ωφελήσει τους νέους ιδιοκτήτες της).

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, η τοκογλυφία των τραπεζών δεν έχει σχέση τόσο με τις αξίες των εγγυήσεων, με τις οποίες δανείζουν παράγοντας χρήματα, αλλά με τους τόκους που χρεώνουν – αφού μπορεί μεν να έχουν εγγυήσεις έναντι, αλλά δεν χρεώνουν τους οφειλέτες τους με τόκους για τα χρήματα που οι ίδιες έχουν: δηλαδή στο 1 € που είναι υποχρεωμένες να καταβάλλουν στην ΕΚΤ ως εγγύηση, ανά 100 € δάνειο. Αντίθετα χρεώνουν τόκους στα 100 €, οπότε το πραγματικό επιτόκιο τους είναι της τάξης του 500% – άρα υψηλότερο από τον κάθε τοκογλύφο.



Σε γενικές γραμμές τώρα, μετά την κατάργηση του κανόνα του χρυσού, (α) οι τράπεζες δεν λειτουργούν με ένα μοντέλο πολλαπλασιαστή χρημάτων, χορηγώντας δάνεια σε κάποιο πολλαπλάσιο των καταθέσεων τους, (β) τα χρήματα δημιουργούνται με την πίστη, είτε πρόκειται για πίστη σε συνεχώς αυξανόμενες τιμές των παγίων, είτε για οποιαδήποτε άλλη επένδυση και (γ) τα χρήματα δεν έχουν κάποια έμφυτη αξία, αλλά είναι απλά ο δείκτης εμπιστοσύνης μεταξύ ενός δανειστή και ενός δανειολήπτη.

Ως εκ τούτου, όλοι αυτοί που ισχυρίζονται πως δεν υπάρχει «λεφτόδεντρο» είναι στην ουσία ανόητοι ή έχουν απλά πλήρη άγνοια – αφού τα χρήματα προέρχονται πράγματι από ένα τέτοιο μαγικό δέντρο (μεταφορικά φυσικά), οπότε το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος το κατέχει ή ποιός είναι υπεύθυνος για αυτό.


Η απάντηση θα ήταν ίσως πως κάποια δημόσια αρχή, η οποία θα λογοδοτούσε δημοκρατικά στους Πολίτες, θα έπρεπε να κατέχει αυτό το δέντρο και όχι οι τράπεζες – οι οποίες έχουν πλέον αποθρασυνθεί, ιδιαίτερα μετά την κρίση του 2008 όπου χαρακτηρίσθηκαν «too big to fail», κοινωνικοποιώντας τις ζημίες τους και ιδιοποιούμενες τα κέρδη. Το γεγονός αυτό είναι αισθητό και στην Ελλάδα, την οποία οι τράπεζες έχουν κυριολεκτικά ληστέψει με κρατικές εγγυήσεις, με κεφαλαιοποιήσεις, με αναβαλλόμενους φόρους κλπ., συνεχίζοντας να το κάνουν με το σχέδιο Ηρακλής σήμερα – σε συμπαιγνία προφανώς με την κυβέρνηση και την κεντρική τράπεζα.

analyst.gr