Το νέο μνημόνιο λέγεται TTIP και αφορά όλη την Ευρώπη

Τι είναι η TTIP;  πώς μας επηρεάζει, αλλά και το γιατί ορισμένοι τη χαρακτηρίζουν «οικονομικό ΝΑΤΟ».

Τι είναι η TTIP;
Η “Transatlantic Trade and Investment Partnership” («Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων») είναι μια σχεδιαζόμενη συμφωνία που αφορά την ομοθετική και εμπορική «ενοποίηση» των ΗΠΑ με την ΕΕ.

Η πρωτοβουλία ανήκει στον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα, ο οποίος την ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο του 2013. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ξεκίνησαν οι μυστικές συνομιλίες της αμερικανικής κυβέρνησης με την Κομισιόν. Σύμφωνα με τους ίδιους, ο στόχος της συμφωνίας είναι η απομάκρυνση των «εμποδίων» που δεν επιτρέπουν τη μεγιστοποίηση του κέρδους των πολυεθνικών επιχειρήσεων.
Για να απαλειφθούν, λοιπόν, τα «εμπόδια», η συγκεκριμένη συμφωνία αναμένεται να επηρεάσει έντονα:

• Τις εργασιακές σχέσεις


• Τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος


• Την ασφάλεια των τροφίμων


• Την προστασία των προσωπικών δεδομένων


• Τις σχέσεις πολυεθνικών επιχειρήσεων με τα κράτη

Με άλλα λόγια, η TTIP θα αλλάξει σχεδόν κάθε έκφανση της καθημερινότητάς μας.
Πριν ξεκινήσουμε να ξετυλίγουμε το κουβάρι της
νέας συμφωνίας, όμως, πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι συζητήσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν) γίνονται κάτω από άκρα μυστικότητα.Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας Γιώργο Σταθάκη, οι συζητήσεις για τη νέα συμφωνία γίνονται «απολύτως εν κρυπτώ», χαρακτηρίζοντας, μάλιστα, την διαδικασία «προσβλητική για τον πολιτισμό μας».
Ο John Hilary, επίτιμος καθηγητής στη σχολή Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Nottingham, αποκαλεί την TTIP ως μια «επίθεση των πολυεθνικών εναντίον της ευρωπαϊκής και αμερικανικής κοινωνίας». 

Πιο συγκεκριμένα:

1. Οι εργασιακές σχέσεις στο «απόσπασμα»

Το ίδιο το Ερευνητικό Κέντρο Οικονομικής Πολιτικής της Κομισιόν, σε ό,τι αφορά τις θέσεις εργασίας στην Ευρώπη, εκτιμά ότι η συμφωνία είναι πιθανό να επιφέρει «σημαντική και μακροχρόνια» απώλεια θέσεων εργασίας, καθώς θα διευκολυνθεί η προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών από τις ΗΠΑ.
Σημειώνεται ότι η αντίστοιχη συμφωνία NAFTA (1994) μεταξύ ΗΠΑ και Καναδά «στοίχησε» στους Αμερικανούς εργαζόμενους ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας, σε αντίθεση με τις υποσχέσεις που έλαβαν για τη δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων.
Ταυτόχρονα, είναι δύσκολο να μην αναρωτηθεί κανείς ποιο θα είναι το μέλλον των (εναπομεινάντων) εργασιακών σχέσεων στην Ευρώπη.

Βασικά κεκτημένα, τα οποία ήδη αμφισβητούνται τα τελευταία χρόνια όπως είναιοι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, μπαίνουν στο στόχαστρο της TTIP, ως «εμπόδια» στην κερδοφορία. Έως σήμερα, περισσότερες από τις μισές πολιτείες των ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει αντι-συνδικαλιστικές νομοθεσίες, στηριζόμενες στην αρχή του «δικαιώματος στην εργασία», αλλά και στη νομοθεσία που προστατεύει τον λεγόμενο «ανταγωνισμό».
Η ανάγκη για εμπορική ενοποίηση ΗΠΑ-Ευρώπης, δημιουργεί βάσιμες υποψίες ότι το αμερικανικό καθεστώς εργασίας θα επιβληθεί μέσα από την TTIP σε ολόκληρη την Ευρώπη.

2. Αν-ασφάλεια τροφίμων

Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αναλαμβάνει να… «λύσει» η TTIP είναι αυτό της ασφάλειας των τυποποιημένων τροφίμων στην Ευρώπη.
Στους ισχύοντες κανόνες ασφάλειας τροφίμων περιλαμβάνονται οι περιορισμοί στα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα, στα φυτοφάρμακα, στο ορμονικά επεξεργασμένο βοδινό κρέας, και στην χρήση άλλων αυξητικών ορμονώνστα τρόφιμα.
Αυτούς τους περιορισμούς αίρει η TTIP.
Είναι γεγονός ότι οι Αμερικανοί παραγωγοί τροφίμων υπόκεινται σε πολύ ελαστικότερους κανόνες σε σχέση με τους Ευρωπαίους «συναδέλφους» τους. Εξ’ αιτίας αυτών των κανόνων, τα αμερικανικά προϊόντα, δεν έχουν εισχωρήσει όσο θα ήθελαν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Όπως παραδέχεται ο πρόεδρος Ομπάμα,  οι ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσουν την TTIP έτσι ώστε να εξαλείψουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες που εμποδίζουν την εξαγωγή αμερικανικών προϊόντων στις χώρες της ΕΕ.

Για παράδειγμα:

• Περίπου το 70% των τροφών που πωλούνται στις ΗΠΑ είναι γενετικά μεταλλαγμένα. Αντιθέτως, στην ΕΕ πωλούνται ελάχιστα προϊόντα που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά και φέρουν το αντίστοιχο σήμα στη συσκευασία τους. Έτσι, η ευρωπαϊκή «βιομηχανία» βιοτεχνολογίας έχει άμεσο συμφέρον από την ελαστικοποίηση των περιορισμών.


• Η χρήση προϊόντων χλωρίνης για την απολύμανση κρεάτων από πουλερικά πριν συσκευαστούν, είναι συνηθισμένη στις ΗΠΑ. Η διαδικασία αυτή έχει απαγορευτεί στην ΕΕ ήδη από το 1997 και οι αμερικανικές εταιρείες πιέζουν ώστε μέσα από την TTIP, να αρθεί η ευρωπαϊκή απαγόρευση. Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για τη χρήση αυξητικών ορμονών στο βοδινό κρέας.

Η απάντηση της Κομισιόν σε όλα αυτά;
Στις 20 Ιουνίου 2013, σε υπόμνημά της προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ,αποδέχεται να επανεξετάσει τους ευρωπαϊκούς περιορισμούς στα τρόφιμα «με στόχο την αφαίρεση των περιττών εμποδίων».

3. Περιβάλλον (;)

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η TTIP θα οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής, της κατανάλωσης και της διεθνούς μεταφοράς αγαθών.
Όμως, στις 12 Μαρτίου του 2013, σε έκθεσή της η Κομισιόν αποδέχεται ότι μια τέτοια αύξηση «ενέχει κινδύνους τόσο για τους φυσικούς πόρους, όσο και για την διατήρηση της βιοποικιλότητας». Επίσης, εκτιμά ότι η συμφωνία θα προσθέσει (*κρατηθείτε) 11 εκατομμύρια τόνους στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της ΕΕ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ασφυκτική πίεση στην ΕΕ σε σχέση με τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη συνθήκη του Κιότο.
Ωστόσο, η TTIP δημιουργεί και ζητήματα σχετικά με τους κανόνες που διέπουν την κυκλοφορία των χημικών ουσιών σε ΕΕ και ΗΠΑ.

Η κυκλοφορία χημικών ουσιών στην ΕΕ καθορίζεται από τον αυστηρό κανονισμό REACH (2007), ενώ στις ΗΠΑ από τον εξαιρετικά χαλαρό TSCA (1976). Τα αποτελέσματα των δύο κανονισμών είναι ενδεικτικά: Σύμφωνα με τον καθηγητή John Hillary, στον τομέα των καλλυντικών η ΕΕ απαγορεύει τη χρήση 1.200 ουσιών, ενώ στις ΗΠΑ απαγορεύονται μόνο 12.
Έτσι λοιπόν, στις ΗΠΑ, υπάρχει μεγάλη πίεση από περιβαλλοντικές οργανώσεις ώστε η νομοθεσία να αυστηροποιηθεί. Όμως οι βιομηχανίες σε ΗΠΑ και ΕΕπιέζουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, έτσι ώστε ο ευρωπαϊκός REACHνα «χαλαρώσει» πλησιάζοντας το αμερικανικό πρότυπο και η TTIP φαίνεται να είναι η ιδανική ευκαιρία για να πραγματοποιηθεί αυτή η «επιθυμία» τους.

4. Προσωπικά δεδομένα: Μάλλον όχι και τόσο προσωπικά πια…

Εκτός από τις διευκολύνσεις που θα προσφέρει στις μεγάλες βιομηχανίες, η TTIP αναμένεται να βάλει στο στόχαστρο το δικαίωμα στην πληροφόρηση, αλλά και τα προσωπικά δεδομένα.
Έτσι, αυστηροποιούνται οι νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα περιορίζοντας τη δυνατότητα σε σχολεία, πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες να έχουν πρόσβαση σε ένα μεγάλο πεδίο πληροφοριών, το οποίο θα ελέγχουν οι εταιρείες.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Jim Murray,  πρώην διευθυντή της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών (BEUC), στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται και οιφαρμακοβιομηχανίες, που πιέζουν ώστε η TTIP να περιορίσει την πρόσβαση στα δεδομένα των εργαστηριακών και κλινικών δοκιμών τους.

Ξανά στο προσκήνιο η ACTA
Το 2012, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απορρίπτει τη συμφωνία ΑCTA, η οποία θακαλούσε τους παρόχους διαδικτύου να παρακολουθούν, να ελέγχουν και να καταγράφουν την διαδικτυακή δραστηριότητα των πελατών τους. Η αντίδραση ήταν τόσο έντονη που η συμφωνία δεν έγινε δεκτή.
Ωστόσο, σύμφωνα με έγγραφο της Κομισιόν (2013), η TTIP επαναφέρει κεντρικά στοιχεία της ACTA.
Επίσης, η TTIP αναμένεται να διευκολύνει την πρόσβαση εμπορικών επιχειρήσεων σε προσωπικά δεδομένα πολιτών για εμπορική χρήση.

5. ISDS, ή αλλιώς «Πολυεθνικές vs. Κράτη 1-0»

Αφήσαμε για το τέλος μια σημαντική έκφανση της TTIP που αφορά το δικαίωμα των εταιρειών να μηνύουν απευθείας τα κράτη στα οποία δραστηριοποιούνται για διαφυγόντα κέρδη.
Τα αρχικά ISDS που φέρει ως όνομα αυτή η ρύθμιση αντιστοιχούν στην Επίλυση Διαφορών Επενδυτή – Κράτους (Investor-State Dispute Settlement). Η ρύθμιση αυτή προσδίδει στο υπερεθνικό κεφάλαιο νομικό καθεστώς, αντίστοιχο ενός κράτους.
Τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ θέτουν ως όρο την αποδοχή της ISDS για τη σύναψη κάθε εμπορικής συμφωνίας και γι’ αυτόν τον λόγο έχει ήδη γίνει δεκτή από πολλές χώρες.
Μάλιστα, το Εκουαδόρ καλείται να πληρώσει 1,77 δισεκ. δολάρια στην πετρελαϊκή εταιρεία Occidental Petroleum επειδή διέκοψε τη σύμβαση που είχε συνάψει με την εταιρεία, όταν η τελευταία παρέβη τη νομοθεσία της χώρας.

Η TTIP μπαίνει στη ζωή μας
Οι ΗΠΑ, λόγω των εντεινόμενων αντιθέσεών τους με τις χώρες BRICS (Κίνα, Ρωσία, Βραζιλία, Ινδία, Νότια Αφρική), προσπαθούν να προσανατολίσουν τη ροή των επενδύσεων και του εμπορίου προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Από την πλευρά τους, οι χώρες της ΕΕ, εντοπίζοντας πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε μια τέτοια συμφωνία, επιχειρούν να φέρουν την TTIP στα μέτρα τους.
Τους επόμενους μήνες η συζήτηση για την TTIP αναμένεται να ενταθεί, ενώ ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές και αμερικανικές πόλεις έχουν γίνει μαζικές  διαδηλώσεις ενάντια στη συμφωνία.
Το ερώτημα που τίθεται μετ’ επιτάσεως είναι το εξής:
Μπορεί η TTIP να διορθωθεί έτσι ώστε να γίνει συμφέρουσα προς τους λαούς των χωρών που αφορά, ή είναι μια συμφωνία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων που δεν σηκώνει διορθώσεις, αλλά μόνο την απαίτηση να παρθεί πίσω;
Στην υπόλοιπη Ευρώπη, η απάντηση κάθε μέρα γίνεται όλο και σαφέστερη…

Στο Βερολίνο περίπου 250.000 άτομα συγκεντρώθηκαν για να απαιτήσουν την απόσυρση της συμφωνίας. Υπολογίζεται ότι ήταν μια από τις μαζικότερες διαδηλώσεις από την ενοποίηση των δύο Γερμανιών.
 το είδα